Αν σας αρέσει το κολύμπι και τα μακροβούτια, πιθανώς έχετε παρατηρήσει ότι τα μάτια σας ερεθίζονται αμέσως μόλις τα ανοίξετε κάτω από το νερό. Το αν και ποιοι κίνδυνοι τα απειλούν όμως θα εξαρτηθεί από το που και πως κολυμπάτε.
«Το καθαρό θαλασσινό νερό έχει σημαντικές ιαματικές ιδιότητες για τα μάτια και για τα βλέφαρα και οι κομπρέσες με φρέσκο, καθαρό, θαλασσινό νερό έχουν θεραπευτικό όφελος για την ξηροφθαλμία και τη βλεφαρίτιδα», λέει ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Δρ. Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, καθηγητής Οφθαλμολογίας Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης, NYU Medical School. «Δυστυχώς, όμως, όσο καθαρό κι αν είναι το νερό, πάντοτε υπάρχει κίνδυνος από τα ξένα σωματίδια και την πανίδα της θάλασσας. Ακόμα μεγαλύτερους κινδύνους, δε, κρύβουν οι πισίνες που δεν καθαρίζονται ή/και δεν χλωριώνονται σωστά αλλά και τα γλυκά νερά σε λίμνες, ποτάμια και στέρνες με μικρή ροή».
Και συμπληρώνει:
«Εξαιτίας όλων αυτών των ζητημάτων, είτε επιλέγει κάποιος την πισίνα, είτε την ανοικτή θάλασσα ή μία λίμνη, μπορεί να βλάψει τα μάτια του εάν κολυμπάει και κάνει μακροβούτια χωρίς προστατευτικά αθλητικά γυαλιά».
Όπως εξηγεί, στις χλωριωμένες πισίνες είναι πιθανότεροι οι ερεθισμοί των ματιών, οι οποίοι πάντως δεν προκαλούν μόνιμες βλάβες. Οι ερεθισμοί αυτοί σχετίζονται με το pH του χλωριωμένου νερού, το οποίο πρέπει να είναι συγκεκριμένο για να εξολοθρευθούν αποτελεσματικά τα μικρόβια, δίχως όμως να γίνει το νερό τοξικό για το σώμα.
Ωστόσο το επίπεδο αυτό είναι πολύ χαμηλό για να διασπάσει εντελώς το σμήγμα και τα λιπίδια που απελευθερώνεται στο νερό από το ανθρώπινο σώμα. Έτσι, ακόμα κι αν το νερό της πισίνας δεν περιέχει καθόλου βακτήρια, τα μάτια μπορεί να ερεθιστούν από τα άλλα συστατικά του.
Σε γενικές γραμμές, το νερό στις χλωριωμένες πισίνες πρέπει να έχει pH μεταξύ 7,2 και 7,8 που το καθιστούν βασικό (και όχι όξινο) διάλυμα. Τα μάτια μπορεί να ερεθιστούν από την έκθεση στο χλώριο της πισίνας όταν το pH είναι κάτω από 7,2.
Αμυχές και εκδορές
Στο αλμυρό νερό της θάλασσας και στα γλυκά νερά των λιμνών και των ποταμιών, μεγαλύτερη απειλή είναι οι τραυματισμοί, ιδιαίτερα στον κερατοειδή χιτώνα του ματιού. «Οι τραυματισμοί στα μάτια κατά την κολύμβηση και γενικότερα τα θαλάσσια σπορ είναι πάρα πολύ συνηθισμένοι, παρότι θεωρητικά δεν μιλάμε για υψηλού κινδύνου αθλήματα επαφής», λέει ο Δρ. Κανελλόπουλος.
Όπως εξηγεί, το κολύμπι απαιτεί δυνατές κινήσεις με τα χέρια και τα πόδια και δεν είναι απίθανο να συμβεί κατά λάθος τραυματισμός του ματιού από ένα νύχι ή μια αθέλητη κλωτσιά από τον παρακείμενο κολυμβητή. Επιπλέον, όταν κάποιος βουτάει το κεφάλι του κάτω από το νερό με ανοιχτά τα μάτια, τα εκθέτει σε κάθε είδους βρωμιά και κόκκους άμμου που σηκώνονται από τον πυθμένα της θάλασσας ή επιπλέουν δίπλα του.
Μολύνσεις
Πρόβλημα συνιστούν επίσης τα μικρόβια και οι άλλοι παθογόνοι μικροοργανισμοί που αναπτύσσονται ελεύθερα στο θαλασσινό και στο γλυκό νερό και μπορεί να προκαλέσουν μολύνσεις και ερεθισμούς στα μάτια. Η σοβαρότερη απειλή για τους λουόμενους και τους παραθεριστές είναι το κολύμπι σε νερά μολυσμένα με ακανθαμοιβάδα, κατά τον Δρ. Κανελλόπουλο.
Η ακανθαμοιβάδα είναι ένα πρωτόζωο που μπορεί να υπάρχει στην άλγη η οποία συσσωρεύεται στο στάσιμο νερό των ποταμιών και των λιμνών. Αν το πρωτόζωο αυτό εμφυτευθεί στον κερατοειδή χιτώνα του ματιού, μπορεί να εκκολαφθεί και να τον μολύνει. Σε τέτοια περίπτωση υπάρχει κίνδυνος τύφλωσης ενώ μπορεί να απειληθεί και η ίδια η ζωή, διότι τα σπόρια από το συγκεκριμένο πρωτόζωο μπορεί να φθάσουν έως το νευρικό σύστημα.
«Η μόλυνση από ακανθαμοιβάδα έχει δύσκολη και μακροχρόνια θεραπεία, διότι τα σπόρια που παράγονται είναι πολύ ανθεκτικά στα φάρμακα», εξηγεί ο Δρ. Κανελλόπουλος. «Όταν εξάλλου οι βλάβες στον κερατοειδή είναι εκτεταμένες, μπορεί να απαιτηθεί ακόμα και μεταμόσχευση κερατοειδούς».
Ξηροφθαλμία
Στις χλωριωμένες πισίνες ένας άλλος πιθανός κίνδυνος είναι η ξηρότητα στα μάτια. Αυτή αναπτύσσεται όταν το χλώριο και τα άλλα χημικά που χρησιμοποιούνται για τον καθαρισμό του νερού απομακρύνουν την στοιβάδα των δακρύων, που φυσιολογικά επιστρώνει την επιφάνεια των ματιών για να τα διατηρεί υγρά.
Όταν κάποιος κολυμπάει συχνά σε πισίνα και βουτάει με ανοιχτά μάτια, μπορεί τελικά να παρουσιάσει ξηροφθαλμία, κατά την οποία οι δακρυϊκοί πόροι δεν παράγουν αρκετά ή καλής ποιότητας δάκρυα. Η ξηροφθαλμία εκδηλώνεται με ενοχλήσεις στα μάτια (σαν να υπάρχει σκουπιδάκι), έντονο κοκκίνισμα και θόλωση της όρασης.
«Χωρίς το προστατευτικό στρώμα των δακρύων τα μάτια απομένουν εξαιρετικά ευάλωτα στα χημικά του νερού αλλά και σε τυχόν εναπομείναντα βακτήρια και μπορεί να αναπτυχθεί ακόμα και επιπεφυκίτιδα», εξηγεί ο Δρ. Κανελλόπουλος.
Τι να κάνετε
Για να προστατευθείτε απ’ όλα αυτά, η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας συνιστά:
* Να κάνετε βουτιές στο νερό φορώντας πάντοτε γυαλιά κολύμβησης.
* Όταν βγαίνετε από το νερό, να ξεπλένετε αμέσως το πρόσωπό σας με γλυκό, καθαρό νερό. Έτσι θα απομακρύνετε τυχόν υπολείμματα άμμου ή χλωρίου (αναλόγως με το που κολυμπάτε) από τα βλέφαρα και τις βλεφαρίδες σας.
* Να χρησιμοποιείτε τεχνητά δάκρυα. Αν πρόκειται να κολυμπάτε συχνά σε πισίνα με χλωριωμένο νερό, καλό είναι να βάζετε τεχνητά δάκρυα πριν και μετά την κολύμβηση. Με αυτό τον τρόπο θα συντηρήσετε την στοιβάδα των δακρύων στην επιφάνεια των ματιών σας.
* Να πίνετε άφθονα υγρά. Η επαρκής κατανάλωση υγρών είναι απαραίτητη και για την καλή ενυδάτωση των ματιών.
Για τους χρήστες φακών επαφής
Αν χρησιμοποιείτε φακούς επαφής, να τους βγάζετε πριν κολυμπήσετε σε λίμνες και ποτάμια.
Στη θάλασσα, μπορείτε να κολυμπήσετε με τους φακούς ή και να κάνετε βουτιές με ανοιχτά μάτια. Ωστόσο μετά την έξοδό σας από το θαλασσινό νερό, πρέπει να περιμένετε επί τουλάχιστον 15 λεπτά πριν τους βγάλετε, για να μην τραυματίσετε τον κερατοειδή σας.
Πότε να πάτε στον γιατρό
Αν εκδηλώσετε στα μάτια οποιοδήποτε από τα συμπτώματα που ακολουθούν, συμβουλευθείτε αμέσως έναν οφθαλμίατρο:
* Κοκκίνισμα
* Πόνο
* Αυξημένη παραγωγή δακρύων
* Μεγάλη ευαισθησία στο φως
* Θόλωμα της όρασης
* Επίμονη αίσθηση ότι κάτι υπάρχει στο μάτι
* Έκκριμα από το μάτι
* Πρήξιμο του ματιού.