Η γονιδιακή επεξεργασία CRISPR έχει αναδειχθεί ως μια πολλά υποσχόμενη οδός για πιθανές νέες θεραπείες για τη νόσο Αλτσχάιμερ, προσφέροντας ελπίδα στην κοινότητα της νόσου Αλτσχάιμερ και της άνοιας. Δύο νέες μελέτες που χρησιμοποιούν την τεχνολογία CRISPR έχουν επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση του πιο κοινού γονιδίου κινδύνου για τη νόσο Αλτσχάιμερ, APOE-e4, και στη μείωση της παραγωγής βήτα αμυλοειδούς, μιας τοξικής πρωτεΐνης στον εγκέφαλο.
Νόσος Αλτσχάιμερ
Η κληρονομικότητα του γονιδίου APOE-e4 αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ, με ένα αντίγραφο του γονιδίου να διπλασιάζει ή να τριπλασιάζει τον κίνδυνο και δύο αντίγραφα να τον αυξάνουν έως και δώδεκα φορές. Η πρώτη μελέτη που στόχευσε αυτό το γονίδιο μείωσε επιτυχώς τα επίπεδα του APOE-e4 σε μικροσκοπικούς εγκεφάλους που προέρχονταν από ασθενείς με Αλτσχάιμερ και από εξανθρωπισμένα μοντέλα ποντικών. Είναι αξιοσημείωτο ότι το πέτυχε αυτό χωρίς να μεταβάλει τα επίπεδα άλλων παραλλαγών APOE που πιστεύεται ότι είναι ουδέτερες ή προστατευτικές. Το επίτευγμα αυτό προσφέρει αποδείξεις για μια πιθανή νέα στρατηγική για τη θεραπεία και ενδεχομένως την πρόληψη της νόσου του Alzheimer, η οποία επί του παρόντος δεν έχει θεραπεία.
Η δεύτερη μελέτη επικεντρώθηκε στη γονιδιακή τροποποίηση για τη στόχευση της πρόδρομης πρωτεΐνης του αμυλοειδούς (APP), ενός γονιδίου που διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη νόσο Αλτσχάιμερ. Η APP μπορεί να παράγει προστατευτικά ή παθολογικά υποπροϊόντα ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο κόβεται από διάφορα ένζυμα στον εγκέφαλο. Οι ερευνητές είχαν ως στόχο να μειώσουν την παραγωγή του βήτα αμυλοειδούς, της παθολογικής μορφής της APP, αυξάνοντας παράλληλα τις νευροπροστατευτικές δράσεις. Η θεραπεία CRISPR μείωσε επιτυχώς τις πλάκες β-αμυλοειδούς και τους δείκτες φλεγμονής του εγκεφάλου, ενώ αύξησε τα νευροπροστατευτικά προϊόντα APP. Διόρθωσε επίσης τα ελλείμματα συμπεριφοράς και λειτουργίας του νευρικού συστήματος σε ένα μοντέλο ποντικού με νόσο Alzheimer, χωρίς να προκαλέσει ανεπιθύμητες παρενέργειες σε φυσιολογικά ποντίκια.
Η Maria Carrillo, επικεφαλής επιστημονικός υπεύθυνος της Ένωσης Alzheimer, εξέφρασε τον ενθουσιασμό της για τις μελέτες αυτές που αξιοποιούν την προηγμένη τεχνολογία CRISPR για την προώθηση της θεραπείας και της πρόληψης της νόσου του Alzheimer. Η πρόοδος που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια, συμπεριλαμβανομένης της έγκρισης φαρμάκων κατά του αμυλοειδούς, παρέχει ελπίδα τόσο στους ασθενείς όσο και στους φροντιστές. Αν και πρόκειται για κρίσιμα πρώτα βήματα, πρέπει να γίνει πολύ περισσότερη δουλειά για την ανάπτυξη ενός ποικίλου φάσματος θεραπειών που θα αντιμετωπίζουν κάθε πτυχή αυτής της πολύπλοκης νόσου.
Τα ελπιδοφόρα αποτελέσματα αυτών των μελετών προσφέρουν ελπίδα για ένα μέλλον όπου πολλαπλές θεραπείες θα μπορούν να συνδυαστούν για την αποτελεσματική αντιμετώπιση και τελικά τη θεραπεία της νόσου Αλτσχάιμερ και άλλων άνοσων νοσημάτων. Ο απώτερος στόχος είναι η μετάβαση στην ιατρική ακριβείας, η προσαρμογή των θεραπειών στο συγκεκριμένο γενετικό προφίλ και την εξέλιξη της νόσου κάθε ατόμου.
Η έρευνα που παρουσιάστηκε στο Διεθνές Συνέδριο της Εταιρείας Alzheimer στο Άμστερνταμ αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός, αλλά είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα ευρήματα αυτά είναι προκαταρκτικά μέχρι να δημοσιευθούν σε περιοδικό με κριτές. Παρ’ όλα αυτά, η δυνατότητα της γονιδιακής επεξεργασίας CRISPR να μεταμορφώσει τη θεραπεία της νόσου Αλτσχάιμερ υπόσχεται πολλά για εκατομμύρια άτομα και οικογένειες που πλήττονται από αυτή την καταστροφική ασθένεια.