Τι προκαλεί τη νόσο του Αλτσχάιμερ; Η απάντηση μπορεί να είναι μπροστά μας, λέει η κορυφαία επιστήμονας Ruth Itzhaki. Η τελευταία έρευνα όπου ήταν επικεφαλής αποδεικνύει ότι ο ιός από τον οποίο προκαλείται ο έρπης μπορεί επίσης να ευθύνεται και για το Αλτσχάιμερ. Και πολλά νέα δεδομένα δείχνουν, ότι τα αντιιικά φάρμακα μειώνουν δραστικά τον κίνδυνο εμφάνισης γεροντικής άνοιας σε ασθενείς με σοβαρές λοιμώξεις από έρπητα.
Η έρευνα που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Frontiers in Ageing Neuroscience δημιουργεί την εντυπωσιακή προοπτική μιας απλής, αποτελεσματικής προληπτικής θεραπείας για μια από τις πιο δαπανηρές διαταραχές της ανθρωπότητας, όπως το Alzheimer.
Οι ιοί του έρπητα προκαλούν διαρκώς και εσαεί προβλήματα στον οργανισμό. Παραμένουν δια βίου στους νευρώνες και τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, επαναδραστηριοποιούνται ανά διαστήματα και εκδηλώνονται με τις χαρακτηριστικές κυψέλες/φουσκάλες/σπυράκια, ειδικά όταν διανύουμε περίοδο με αυξημένο άγχος ή με κάποια άλλη ασθένεια. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μολυνθεί από τον ιό του απλού έρπητα 1 (HSV1) πριν καν ενηλικιωθούν.
Αλλά τι συμβαίνει με τους μολυσμένους νευρώνες στον εγκέφαλό μας κατά τη διάρκεια αυτής της επανενεργοποίησης του ιού του έρπητα;
“Ο HSV1 θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει το 50% ή περισσότερο των περιπτώσεων της νόσου του Αλτσχάιμερ”, λέει η καθηγήτρια Itzhaki, η οποία πέρασε πάνω από 25 χρόνια στο πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ διερευνώντας μια τέτοια πιθανή σύνδεση. Παλιότερα έδειξε ότι ο έρπης εμφανίζεται πιο συχνά στους φορείς του APOE-ε4, που είναι μια παραλλαγή γονιδίου το οποίο συνδέεται άμεσα με αυξημένο κίνδυνο για Αλτσχάιμερ.
“Η θεωρία μας είναι ότι στους φορείς του γονιδίου APOE-ε4 η επανενεργοποίηση είναι συχνότερη ή πιο επιβλαβής σε εγκεφαλικά κύτταρα που έχουν μολυνθεί από τον ιό HSV1 και ως εκ τούτου συσσωρεύονται βλάβες που οδηγούν στην ανάπτυξη του Αλτσχάιμερ”. Αξίζει να σημειωθεί ότι ακριβώς στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξε και μια άλλη έρευνα που δημοσιεύθηκε στο νευρολογικό περιοδικό “Neuron”.
Αποδεικνύοντας τη θεωρία
Κάποιες χώρες έχουν συλλέξει στοιχεία που απαιτούνται για να τεσταριστεί αυτή η θεωρία, όπως για παράδειγμα, για να διαπιστωθεί, εάν οι αντιιικές θεραπείες μειώνουν τον κίνδυνο άνοιας και Αλτσχάιμερ.
Στην Ταϊβάν, οι ερευνητές έχουν κάνει ακριβώς αυτό. Εκεί, το 99,9% του πληθυσμού εγγράφεται σε μια εθνική βάση δεδομένων για την ασφάλιση υγείας, η οποία παρέχει έτσι στους επιστήμονες ενδελεχείς πληροφορίες σχετικά με τις μικροβιακές λοιμώξεις και τις ασθένειες. Το 2017-2018 δημοσιεύθηκαν τρεις μελέτες που περιγράφουν δεδομένα της Ταϊβάν σχετικά με την ανάπτυξη της γεροντικής άνοιας (της οποίας η κύρια αιτία είναι η νόσος του Αλτσχάιμερ) και της θεραπείας ασθενών με εμφανή σημάδια μόλυνσης από τον ιό HSV (έρπητας ζωστήρας).
“Τα εντυπωσιακά αποτελέσματα παρέχουν στοιχεία ότι ο κίνδυνος γεροντικής άνοιας είναι πολύ μεγαλύτερος σε όσους έχουν μολυνθεί από τον ιό HSV και ότι η αντιική θεραπεία κατά του έρπητα προκαλεί δραματική μείωση του αριθμού των ατόμων που μετά από τον ιό HSV1 αργότερα αναπτύσσουν και Αλτσχάιμερ”.
Προηγούμενα ευρήματα από την ερευνητική ομάδα της Itzhaki παρέχουν μια μηχανική σύνδεση που υποστηρίζει αυτά τα επιδημιολογικά ευρήματα. Διαπίστωσαν ότι ο ιός HSV1 προκαλεί πρωτεϊνικές εναποθέσεις (χαρακτηριστικές του Αλτσχάιμερ) στον εγκέφαλο.
“Το ιογενές DNA εντοπίζεται μέσα σε πλάκες συσσωρευμένων πρωτεϊνών στον εγκεφαλικό ιστό. Οι κύριες πρωτεΐνες των πλακών συσσωρεύονται επίσης σε κυτταροκαλλιέργειες μολυσμένες με τον ιό HSV1 και τα αντιιικά φάρμακα μπορούν να το αποτρέψουν αυτό”.
Πλησιάζοντας σε μια νέα θεραπεία
“Θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι τα αποτελέσματα αυτών των ταϊβανέζικων μελετών ισχύουν μόνο για σοβαρές λοιμώξεις από τον ιό HSV1, οι οποίες είναι σπάνιες”, παραδέχεται η Itzhaki, και προσθέτει: “Στην ιδεατή περίπτωση, θα μπορούσαμε να μελετήσουμε τα ποσοστά άνοιας μεταξύ των ατόμων που έχουν υποστεί ήπια λοίμωξη από τον HSV1, συμπεριλαμβανομένου του έρπητα labialis ή του ήπιου έρπητα των γεννητικών οργάνων, αλλά αυτά είναι πολύ λιγότερο πιθανό να τεκμηριωθούν”.
Αν και χρειάζονται περαιτέρω έρευνες για να επιβεβαιώσουν και να καθορίσουν μια αιτιώδη συνάφεια μεταξύ της λοίμωξης HSV1 και της νόσου του Αλτσχάιμερ, η Itzhaki είναι ενθουσιασμένη με τις προοπτικές θεραπείας:
“Λαμβάνοντας υπόψη ότι πάνω από 150 έρευνες δείχνουν σύνδεση του HSV1 με το Αλτσχάιμερ, αυτά τα ευρήματα της Ταϊβάν δικαιολογούν σε μεγάλο βαθμό τη χρήση αντιιικών φαρμάκων για τη θεραπεία της νόσου του Αλτσχάιμερ. Επίσης, ενθαρρύνουν την ανάπτυξη ενός εμβολίου HSV1, το οποίο θα μπορούσε να είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία”.