Ενδείξεις από προηγούμενες μελέτες είχαν οδηγήσει τους επιστήμονες στο συμπέρασμα πως το ανώτερο μορφωτικό επίπεδο μπορεί να λειτουργήσει σαν «ασπίδα» στην εμφάνιση της άνοιας, μέχρι έναν βαθμό, παρέχοντας ένα «γνωσιακό απόθεμα» που μπορούσε να λειτουργήσει ως «μαξιλάρι ασφαλείας». Σύμφωνα με νέα αμερικανική έρευνα, όμως, η ανώτερη μόρφωση δεν φαίνεται να παίζει κάποιον ιδιαίτερο ρόλο ως προς το πότε θα ξεκινήσει η άνοια και πόσο γρήγορα θα εξελιχθεί, όμως η δια βίου μάθηση και η διατήρηση δραστήριου νου μέχρι τα γεράματα βοηθάει.
Τα επιστημονικά ευρήματα είναι μάλλον ανάμεικτα και η νέα έρευνα δείχνει να υποβαθμίζει τη σημασία της τυπικής μόρφωσης ως προστατευτικού παράγοντα έναντι της άνοιας. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον δρα Ρόμπερτ Ουίλσον του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Ρας του Σικάγο, ανέλυσαν στοιχεία για 2.900 άτομα με μέση ηλικία 78 ετών. Οι συμμετέχοντες παρακολουθούνταν επί οκτώ χρόνια κατά μέσο όρο, στη διάρκεια των οποίων 696 εμφάνισαν άνοια, ενώ 752 πέθαναν και έγινε νεκροψία του εγκεφάλου τους.
Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες ανάλογα με τη διάρκεια της σχολικής/ακαδημαϊκής εκπαίδευσής τους: κάτω από 12 χρόνια, 13 έως 16 και πάνω από 16. Η ανάλυση δεν διαπίστωσε κάποια συσχέτιση ανάμεσα στο ανώτερο μορφωτικό επίπεδο και στη βραδύτερη (ούτε στην ταχύτερη) έκπτωση των νοητικών και μνημονικών λειτουργιών ενός ανθρώπου. Επίσης το πόσο τυπικά μορφωμένος ήταν κανείς, δεν σχετιζόταν με το πόσο μεγάλος ήταν, όταν άρχισε η άνοια του.
Όμως οι ερευνητές επεσήμαναν, όπως εξηγεί πως η τυπική μόρφωση έχει σταματήσει αρκετές δεκαετίες πριν την εκδήλωση της άνοιας, γι’ αυτό για έναν ηλικιωμένο είναι σημαντικότερο τελικά όχι πόσα χρόνια έχει περάσει στα θρανία, αλλά κατά πόσο διατηρεί δραστήριο το μυαλό του στη μέση και τρίτη ηλικία.
«Οι δραστηριότητες ενός ηλικιωμένου που εμπλέκουν τις νοητικές και μνημονικές δεξιότητές του, όπως η εκμάθηση μιας άλλης γλώσσας, η συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες, η εκτέλεση νοητικά απαιτητικών εργασιών και η απόκτηση ενός σκοπού στη ζωή μπορούν να παίξουν ρόλο στο γνωσιακό απόθεμα πιο σημαντικό από ό,τι οι απόμακρες εμπειρίες όπως η σχολική και ακαδημαϊκή μόρφωση» δήλωσε ο Ουίλσον. «Από την άλλη ασφαλώς, ακόμη και αν κάποιος χάνει τις νοητικές/μνημονικές δεξιότητές του με τον ίδιο ρυθμό, είναι καλύτερο να έχει ως αφετηρία ένα υψηλότερο γνωσιακό επίπεδο» πρόσθεσε.