Mυστικό της Aναπτυσσόμενης Zωής: Η πρόωρη ρήξη του αμνιακού σάκου μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες, αλλά επιστήμονες στην Ιαπωνία μελετούν περιπτώσεις όπου ο κατεστραμμένος σάκος αυτοεπιδιορθώνεται – ένα φαινόμενο που απαιτεί τη συνεργασία του αναπτυσσόμενου εμβρύου. Nέα έρευνα του αμνίου, του εσωτερικού στρώματος των επιθηλιακών κυττάρων του αμνιακού σάκου, αποκαλύπτει έναν καταρράκτη κυτταρικών γεγονότων που έχουν ως αποτέλεσμα την επιδιόρθωση του σάκου. Η νέα έρευνα συμβάλλει στη θεμελίωση των βάσεων για την καλύτερη κατανόηση τόσο των υγιών κυήσεων όσο και των περιπτώσεων που τα πράγματα πάνε στραβά.
Γνωρίζοντας ότι η πρόωρη ρήξη των αμνιακών μεμβρανών μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρο τοκετό, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Κιότο στην Ιαπωνία αναρωτιούνται τι προκαλεί την επανασφράγιση του σάκου. Η παραγωγή μιας οριστικής απάντησης σε αυτό το ερώτημα μπορεί τελικά να οδηγήσει σε παρεμβάσεις που θα αποτρέπουν τον πρόωρο τοκετό για εκείνες των οποίων οι μεμβράνες δεν επανασφραγίζονται. Το μεγαλύτερο δυνητικό όφελος στην πορεία είναι η προστασία από τα ενίοτε θανατηφόρα αποτελέσματα όταν τα μωρά γεννιούνται πολύ μικρά, πολύ νωρίς. “Η πρόωρη ρήξη του αμνιακού σάκου, μια κατάσταση που αναφέρεται ως πρόωρη ρήξη των μεμβρανών πριν από τον τοκετό (pPROM), αποτελεί κύρια αιτία πρόωρου τοκετού. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτές οι ρήξεις μεμβρανών επουλώνονται αυθόρμητα. Ερευνήσαμε τους μηχανισμούς επιδιόρθωσης του αμνίου, ενός στρώματος επιθηλιακών κυττάρων στον αμνιακό σάκο που βρίσκεται πιο κοντά στο έμβρυο”, γράφει ο Yosuke Kawamura στο περιοδικό ‘Επιστημονική Σηματοδότηση’ (Science Signaling). Η πρόωρη ρήξη των μεμβρανών επηρεάζει περίπου το 30% έως 40% των πρόωρων γεννήσεων, επηρεάζοντας περίπου 150.000 γυναίκες στις ΗΠΑ ετησίως, σύμφωνα με το Νοσοκομείο Παίδων της Φιλαδέλφειας, όπου μελετάται επίσης η προωρότητα. Η pPROM περιπλέκει το 2% έως 4% όλων των μονήρων γεννήσεων και το 7% έως 20% των δίδυμων κυήσεων. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι γυναίκες έχουν βιώσει πρόωρη προγεννητική ρήξη των μεμβρανών-pPROM-σε όλα τα τρίμηνα της εγκυμοσύνης.
Οι αμνιακές μεμβράνες φυσιολογικά παραμένουν άθικτες μέχρι την έναρξη του ενεργού τοκετού ή εντός 24 ωρών πριν από την έναρξη του τοκετού. pPROM μπορεί να μην είναι εύκολο να ανιχνευθεί. Για ορισμένες γυναίκες, το υγρό διαρρέει αργά και μπορεί να θεωρηθεί λανθασμένα ως ούρα. Οι μαιευτήρες λένε ότι είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το αμνιακό υγρό συνήθως δεν έχει χρώμα και δεν μυρίζει όπως τα ούρα. Υπογραμμίζουν επίσης ότι η πρόωρη ρήξη της μεμβράνης μπορεί να συμβεί για διάφορους λόγους. Σε ορισμένες γυναίκες το αμνιακό στρώμα μπορεί να σπάσει πρόωρα για λόγους που κυμαίνονται από λοιμώξεις της μήτρας, του τραχήλου της μήτρας ή του κόλπου μέχρι υπερβολική διάταση του αμνιακού σάκου. Το τελευταίο μπορεί να συμβεί ως άμεσο αποτέλεσμα της υπερβολικής ποσότητας υγρού στον σάκο ή της πίεσης που ασκούν στις μεμβράνες περισσότερα από ένα μωρά. Άλλες αιτίες ρήξης των μεμβρανών περιλαμβάνουν καταστάσεις όπως ο υποσιτισμός ή η ενδομήτρια αιμορραγία. Το κάπνισμα είναι ένας άλλος παράγοντας που μπορεί να προκαλέσει ρήξη. Ο Kawamura και οι συνεργάτες του στράφηκαν σε ένα ζωικό μοντέλο για να κατανοήσουν καλύτερα το φαινόμενο της επανασφράγισης και πώς συμβαίνει αυτό το προστατευτικό γεγονός. Τα αποτελέσματά τους απαντούν τουλάχιστον σε ένα μακροχρόνιο ερώτημα της μαιευτικής έρευνας και μπορεί να βοηθήσουν να εξηγηθεί γιατί όταν υπάρχει υποψία ρήξης ορισμένες γυναίκες δεν εμφανίζουν πρόωρο τοκετό, ακόμη και επειδή η ρήξη έχει κατά κάποιο τρόπο αυτοδιορθωθεί.
Διάγραμμα που απεικονίζει πώς τα μακροφάγα βοηθούν στην επούλωση της ρήξης του αμνίου. Όταν συμβαίνει ρήξη στείρου, τα εμβρυϊκά μακροφάγα μεταναστεύουν στο σημείο του τραυματισμού και απελευθερώνουν παράγοντες που επιταχύνουν τη μετανάστευση των επιθηλιακών κυττάρων και την επούλωση του τραύματος. Σε μια εκπληκτική σειρά ευρημάτων, ο Kawamura και η ομάδα του Πανεπιστημίου του Κιότο διαπίστωσαν ότι τα εμβρυϊκά μακροφάγα στρατολογούνται στα σημεία ρήξης τόσο στο ανθρώπινο αμνιόλιο όσο και στο αμνιόλιο των ποντικών και βοηθούν στην αποκατάσταση των σχισμένων μεμβρανών. “Τα μακροφάγα μετανάστευσαν και παρέμειναν στα σημεία ρήξης τόσο στο ανθρώπινο αμνιόλιο όσο και στο αμνιόλιο του ποντικού”, πρόσθεσε ο Kawamura. “Μια διαδικασία που ονομάζεται επιθηλιο-μεσεγχυματική μετάβαση, κατά την οποία τα επιθηλιακά κύτταρα αποκτούν μεσεγχυματικό φαινότυπο και η οποία εμπλέκεται στην επιδιόρθωση των ιστών, παρατηρήθηκε στα σημεία ρήξης”. Εν ολίγοις, τα επιθηλιακά κύτταρα ανέλαβαν το ρόλο των μεσεγχυματικών κυττάρων και βοήθησαν στην έναρξη της διαδικασίας της επανασφράγισης. Τίποτα από τον καταρράκτη των βιολογικών γεγονότων δεν θα είχε συμβεί χωρίς τα μακροφάγα να μεταναστεύσουν πρώτα και να εγκατασταθούν στο σημείο της ρήξης.
Οι επιστήμονες θεωρούσαν προηγουμένως ότι οι ρήξεις ήταν μη αναστρέψιμες, αλλά ορισμένες γυναίκες με πρόωρες ρήξεις δεν γεννούν και προφανώς παρουσιάζουν αυθόρμητη επιδιόρθωση των διαρρηγμένων μεμβρανών, παράγοντες που αποτελούν τη βάση της έρευνας του Κιότο. Εξετάζοντας ποντίκια και ρήξεις ανθρώπινων εμβρυϊκών μεμβρανών από έξι εγκυμοσύνες, ο Kawamura και οι συνεργάτες του παρατήρησαν επίσης επιθηλιακά κύτταρα του αμνίου σε εργαστηριακές μελέτες επούλωσης πληγών. Τα επιθηλιακά κύτταρα του αμνίου που περιβάλλουν μια ρήξη υπέστησαν επιθηλιακή-μεσεγχυματική μετάβαση, μια διαδικασία που ενισχύει τη μετανάστευση των κυττάρων και την επιδιόρθωση των ιστών. Η ομάδα διαπίστωσε επίσης ότι η εξάντληση των μακροφάγων σε έμβρυα ποντικών έθεσε σε κίνδυνο την επιδιόρθωση του αμνίου, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα εμβρυϊκά μακροφάγα είναι απαραίτητα για την επιδιόρθωση του αμνίου μετά από μια πρόωρη ρήξη. Η έρευνά τους αποκάλυψε επίσης ότι η επιδιόρθωση του αμνίου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από μόρια σηματοδότησης: στην προκειμένη περίπτωση, από τον αυξητικό παράγοντα μετασχηματισμού-β/Smad-TGF-β/Smad-σηματοδότηση. Ο TGF-β/Smad ήταν εμφανής τόσο σε δείγματα ποντικών όσο και σε ανθρώπινα δείγματα. “Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι το αμνίον έχει υψηλό δυναμικό αναγέννησης μέσω της μεσεγχυματικής μετατροπής (ΕΜΤ) των επιθηλιακών κυττάρων του αμνίου και ότι τα εμβρυϊκά μακροφάγα είναι σημαντικά στη διαμεσολάβηση αυτής της διαδικασίας αποκατάστασης τραυμάτων”, υποστήριξε ο Kawamura και η ομάδα του Κιότο. Υποθέτουν ότι τα ευρήματα της μελέτης τους θα μπορούσαν ενδεχομένως να ενημερώσουν την έρευνα για θεραπείες για τις ρήξεις της μεμβράνης για την πρόληψη του πρόωρου τοκετού.