Όταν οι έφηβοι με διαβήτη τύπου 1 έχουν καλύτερο έλεγχο του σακχάρου στο αίμα τους, ο εγκέφαλός τους μπορεί να ωφεληθεί, σύμφωνα με μια νέα κλινική δοκιμή. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι όταν οι έφηβοι ξεκίνησαν θεραπεία με μια νεότερη τεχνολογία, που συχνά αποκαλούνται συστήματα “τεχνητό πάγκρεας”, μπορούσαν καλύτερα να αποφύγουν τα επεισόδια υψηλού σακχάρου στο αίμα από ό,τι οι έφηβοι που ακολουθούσαν την παραδοσιακή θεραπεία του διαβήτη. Και αυτό, με τη σειρά του, οδήγησε σε βελτιώσεις στη δομή του εγκεφάλου και στις βαθμολογίες του τεστ IQ.
Έλεγχος σακχάρου
Οι ειδικοί είπαν ότι τα ευρήματα υποστηρίζουν την αξία του αυστηρότερου ελέγχου του σακχάρου στο αίμα για τα παιδιά με διαβήτη τύπου 1, είτε μέσω τεχνητού παγκρέατος είτε μέσω συμβατικής θεραπείας. Αλλά, είπαν, αυτό το είδος ελέγχου είναι γενικά ευκολότερο με τη νεότερη τεχνολογία. «Γνωρίζουμε ότι αυτά τα συστήματα σας παρέχουν περισσότερο χρόνο σε ένα υγιές εύρος [ζάχαρο στο αίμα]», δήλωσε ο Sanjoy Dutta, αντιπρόεδρος έρευνας στο μη κερδοσκοπικό JDRF (πρώην Ίδρυμα Έρευνας για τον Νεανικό Διαβήτη). Το JDRF χρηματοδότησε εν μέρει την έρευνα, αλλά η Dutta δεν συμμετείχε σε αυτήν. Είπε ότι τα ευρήματα προσφέρουν «ελπίδα» ότι αν και ο διαβήτης τύπου 1 μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη του εγκεφάλου των παιδιών, αυτές οι επιπτώσεις μπορούν να προληφθούν, ή ακόμα και να αντιστραφούν. Αυτό συμβαίνει επειδή οι συμμετέχοντες στη δοκιμή ήταν ηλικίας μεταξύ 14 και 17 ετών και όλοι είχαν διαγνωστεί με τη νόσο πριν από την ηλικία των 8 ετών.
Ωστόσο, πάνω από έξι μήνες, όσοι περιόρισαν τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους εμφάνισαν μια «κανονικοποίηση» στη δομή του εγκεφάλου τους, που καταγράφηκε σε μαγνητικές τομογραφίες. Βελτίωσαν επίσης τις βαθμολογίες τους σε ένα τυπικό τεστ IQ «αντιληπτικού συλλογισμού», το οποίο μετράει την ικανότητα ενός ατόμου να σκέφτεται με ευελιξία. Ήταν εντυπωσιακό να βλέπουμε αλλαγές τόσο στην απεικόνιση του εγκεφάλου όσο και στις βαθμολογίες των τεστ στο ίδιο, σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Δρ. Άλαν Ράις, καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Στάνφορντ. «Γνωρίζουμε ότι ο αυστηρότερος έλεγχος της γλυκόζης [σακχάρου στο αίμα] μπορεί να αποτρέψει τη βλάβη στα διάφορα όργανα – τα νεφρά, την καρδιά, τα μάτια», σημείωσε ο Reiss.
Αυτή η μελέτη, είπε, υποδηλώνει ότι μπορεί επίσης να προστατεύσει τον εγκέφαλο των παιδιών από τις «βλαβερές συνέπειες» του υψηλού σακχάρου στο αίμα. Ο διαβήτης τύπου 1 είναι πολύ λιγότερο συχνός από τον τύπο 2, ο οποίος εμφανίζεται συνήθως στην ενήλικη ζωή και συχνά σχετίζεται με την παχυσαρκία. Ο τύπος 1 προκαλείται από μια λανθασμένη επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος στα παγκρεατικά κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη, μια ορμόνη που ρυθμίζει το σάκχαρο στο αίμα. Τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 πρέπει να λαμβάνουν συνθετική ινσουλίνη κάθε μέρα για να επιβιώσουν.
Παραδοσιακά, αυτό σήμαινε να κάνουμε πολλαπλά δάχτυλα «μπαστούνια» κάθε μέρα για να μετράμε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και μετά να κάνουμε ένεση της σωστής ποσότητας ινσουλίνης. Ορισμένες εξελίξεις έχουν κάνει το έργο πιο εύκολο: Αντί για ενέσεις, οι άνθρωποι μπορούν να φορούν μια «αντλία» που παρέχει ινσουλίνη όλη την ημέρα μέσω ενός μικρού σωλήνα ακριβώς κάτω από το δέρμα. Και μια εναλλακτική λύση στα δάκτυλα είναι η συνεχής παρακολούθηση γλυκόζης, μια συσκευή που παρακολουθεί το σάκχαρο στο αίμα 24 ώρες την ημέρα, μέσω ενός αισθητήρα που τοποθετείται κάτω από το δέρμα. Ακόμη και με αυτές τις τεχνολογίες, ωστόσο, η διαχείριση του διαβήτη τύπου 1 παραμένει πρόκληση.
Το τεχνητό πάγκρεας, που ονομάζεται επίσης υβριδικό σύστημα κλειστού βρόχου, συνδέει την αντλία ινσουλίνης και το όργανο παρακολούθησης γλυκόζης σε ένα ενιαίο αυτοματοποιημένο σύστημα. Ο μεσαίος είναι ένας αλγόριθμος υπολογιστή που αναλύει τις μετρήσεις γλυκόζης της οθόνης και στη συνέχεια προσαρμόζει τις δόσεις ινσουλίνης της αντλίας ανάλογα.
Στη νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε διαδικτυακά στις 30 Αυγούστου στο Nature Communications, συμμετείχαν 42 έφηβοι με διαβήτη τύπου 1. Οι μισοί ανατέθηκαν τυχαία για να αρχίσουν να χρησιμοποιούν σύστημα τεχνητού παγκρέατος, ενώ οι υπόλοιποι παρέμειναν με συμβατική θεραπεία, είτε αντλία ινσουλίνης είτε ενέσεις, συν ένα μόνιτορ γλυκόζης. Πάνω από έξι μήνες, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα παιδιά που χρησιμοποιούν το τεχνητό πάγκρεας παρέμειναν σε καλύτερο έλεγχο του σακχάρου στο αίμα. Και, κατά μέσο όρο, έδειξαν αλλαγές στη δομή του εγκεφάλου που τους έφεραν περισσότερο σε ευθυγράμμιση με τον τυπικά αναπτυσσόμενο εγκέφαλο των εφήβων.
Αυτό που ήταν το κλειδί, είπε ο Reiss, ήταν να περιοριστούν τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα – ανεξάρτητα από το πώς: Μερικοί συμμετέχοντες στη δοκιμή σε συμβατική θεραπεία μπόρεσαν επίσης να αποκτήσουν καλύτερο έλεγχο αυτών των υψηλών σημείων και έδειξαν παρόμοιες βελτιώσεις στη δομή του εγκεφάλου και το IQ. Ωστόσο, «η ομάδα υβριδικού κλειστού βρόχου είχε σαφώς καλύτερο έλεγχο της γλυκόζης», σημείωσε. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα παιδιά με τύπο 1 πρέπει να είναι στα συστήματα; Οι ερευνητές εξακολουθούν να μελετούν τα πιθανά πλεονεκτήματα. «Αυτή είναι μια πρώτη στο είδος της μελέτη, εξ όσων γνωρίζω», είπε ο Reiss.
Και ένα ερώτημα για μελλοντική έρευνα είναι εάν η έναρξη συστημάτων τεχνητού παγκρέατος σε νεαρή ηλικία μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη διαφορών στην ανάπτυξη του εγκεφάλου εξαρχής, πρότεινε. Η τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παιδιά ηλικίας έως 2 ετών. Προς το παρόν, είπε η Dutta, οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν ότι «ο καλός έλεγχος της γλυκόζης είναι απολύτως κρίσιμος» και να μιλήσουν με τον γιατρό του παιδιού τους για τις επιλογές για να το επιτύχουν αυτό. Υπάρχουν εμπόδια για την έναρξη ενός συστήματος τεχνητού παγκρέατος, σημείωσε η Dutta. Η τεχνολογία δεν είναι φθηνή και υπάρχει ένα διαρκές κόστος προμηθειών για την οθόνη και την αντλία γλυκόζης. Ακόμη και με την ασφαλιστική κάλυψη, το κόστος μπορεί να είναι ένα ζήτημα. Επιπλέον, μερικά παιδιά δεν θέλουν δύο συσκευές συνδεδεμένες στο σώμα τους