Μια νέα μακροπρόθεσμη μελέτη δεδομένων σε επίπεδο πληθυσμού δείχνει ότι όσον αφορά την υγεία, σχεδόν όλοι θα μπορούσαν να κάνουν βελτιώσεις, καθώς και η σχέση με τους παράγοντες κινδύνου και τη θνησιμότητα αλλάζει με την πάροδο του χρόνου, μερικές φορές με εκπληκτικούς τρόπους. «Μπορείτε να το εκλάβετε ως μια καλή είδηση ή μια κακή είδηση, ανάλογα με το πώς θέλετε να δείτε αυτούς τους αριθμούς», λέει η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Υγείας στη Σχολή Κινησιολογίας και Επιστήμης Υγείας Jennifer Kuk, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.
«Αυτό που ανακαλύψαμε είναι ότι η σχέση με τους παράγοντες κινδύνου και τη θνησιμότητα αλλάζει με την πάροδο του χρόνου, κάτι που θα μπορούσε να εξηγηθεί από παράγοντες όπως η εξέλιξη στις θεραπείες και οι αλλαγές στο κοινωνικό στίγμα. Συνολικά, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε κάτι λάθος με εμάς και είναι πιο πιθανό να έχουμε έναν παράγοντα κινδύνου για την υγεία του τρόπου ζωής μας τώρα από ό,τι στη δεκαετία του ’80 και αυτό στην πραγματικότητα συνδέεται με ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο θνησιμότητας τώρα από πριν».
Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό PLOS One, έλαβε δεδομένα ερευνών στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1988 έως το 1994 και το 1999 έως το 2014, και εξέτασε τις πιθανότητες θνησιμότητας πέντε ετών για άτομα 20 ετών και άνω. Η ερευνητική ομάδα εξέτασε 19 διαφορετικούς παράγοντες κινδύνου και στη συνέχεια προσάρμοσε τα δεδομένα για την ηλικία, το φύλο, την κατηγορία παχυσαρκίας και την εθνικότητα. Αυτό που βρήκαν συνολικά ήταν ότι λιγότερο από το 3% των ανθρώπων δεν είχαν κανέναν από τους παράγοντες κινδύνου. Ενώ η προηγούμενη έρευνα έχει τεκμηριώσει πολύ καλά τους παράγοντες κινδύνου, ο Kuk λέει ότι αυτό που ήταν λιγότερο κατανοητό ήταν η σχέση μεταξύ των διαφόρων κινδύνων και της πιθανότητας θνησιμότητας με την πάροδο του χρόνου.
Ο Kuk και η ερευνητική ομάδα διαπίστωσαν ότι αυτή η σχέση μπορεί μερικές φορές να είναι παράδοξη. Για παράδειγμα, λέει ο Kuk, τα ποσοστά καπνίσματος, τα οποία συνδέονται από καιρό με καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε θάνατο, όπως ο καρκίνος, οι καρδιακές παθήσεις, το εγκεφαλικό και ο διαβήτης, έχουν συνολικά μειωθεί χάρη σε ισχυρές εκστρατείες για τη δημόσια υγεία. Ωστόσο, ο συνολικός κίνδυνος να είσαι καπνιστής αυξήθηκε με την πάροδο του χρόνου, κάτι που ο Kuk λέει ότι θα μπορούσε ίσως να εξηγηθεί από το αυξημένο στίγμα καθώς ο εθισμός έγινε λιγότερο κοινός και η συνειδητοποίηση των κινδύνων αυξήθηκε, κάτι που μπορεί επίσης να αντικατοπτρίζεται στη χρηματοδότηση της έρευνας.
«Αν κοιτάξετε την έρευνα για τον καρκίνο, υπάρχει μεγάλη χρηματοδότηση συνολικά, αλλά ειδικά για τον καρκίνο του πνεύμονα, φαίνεται να σχετίζεται με ηθικό σφάλμα και κατά συνέπεια χαμηλότερη χρηματοδότηση», λέει ο Kuk. «Όταν εξετάζετε τον κίνδυνο θνησιμότητας που σχετίζεται με τον καρκίνο του πνεύμονα σε σχέση με όλους τους άλλους κοινούς καρκίνους, είναι εξαιρετικά υψηλός. Οπότε πιστεύω ότι αυτή η έλλειψη ώθησης είναι επιζήμια». Ο κύριος τομέας έρευνας της Kuk είναι η παχυσαρκία και εδώ διαπίστωσε ότι ενώ ο επιπολασμός έχει αυξηθεί, οι κίνδυνοι έχουν μειωθεί.
«Αν και υπάρχουν όλο και περισσότεροι άνθρωποι με παχυσαρκία, στην πραγματικότητα δεν οδηγεί σε περισσότερους θανάτους με την πάροδο του χρόνου. Και έτσι νομίζω ότι αυτό είναι ένα άλλο σαφές πράγμα που πρέπει να αναγνωρίσουμε, ότι είμαστε πολύ καλοί στη θεραπεία των αποτελεσμάτων που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Και ανεξάρτητα από το σωματικό μας βάρος, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε κάτι στο οποίο μπορούμε πιθανώς να δουλέψουμε». Μερικές από τις άλλες τάσεις για την υγεία που βρήκε ο Kuk στα δεδομένα περιλαμβάνουν:
- Τα ποσοστά διαβήτη και υπέρτασης έχουν αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου, αλλά οι κίνδυνοι έχουν μειωθεί.
- Περισσότεροι άνθρωποι δεν ασκούνται και αυτό σχετίζεται τώρα με χειρότερα αποτελέσματα από ό,τι ήταν κάποτε.
- Η λήψη φαρμάκων για την ψυχική υγεία δεν αποτελούσε σημαντικό παράγοντα κινδύνου στη δεκαετία του 1980, αλλά στα μεταγενέστερα δεδομένα συσχετίστηκε με αυξημένη θνησιμότητα.
- Το να μην τελειώσει κάποιος το λύκειο συνδέεται με κινδύνους για την υγεία, ενώ δεν ήταν στη δεκαετία του 1980.
Ενώ η Kuk λέει ότι η έρευνα δείχνει ότι σχεδόν όλοι έχουμε περιθώρια βελτίωσης όταν πρόκειται για διάφορους παράγοντες όπως η διατροφή, η άσκηση, το κάπνισμα, το αλκοόλ και η πρόσληψη ναρκωτικών, λέει επίσης ότι υπάρχουν παράγοντες που είναι εκτός του ατομικού ελέγχου πολλών ανθρώπων. «Όταν εξετάζουμε πράγματα όπως η επισιτιστική ανασφάλεια, η χαμηλή εκπαίδευση — ως κοινωνία, το κάνουμε έτσι ώστε η υγεία να μην είναι εύκολη επιλογή για πολλούς ανθρώπους. Πρέπει να είμαστε ευαίσθητοι σε αυτό όταν εξετάζουμε αυτούς τους παράγοντες κινδύνου».