της Γεωργίας Αθ. Σκιτζή
Τα έντερα των θηλαστικών επιτρέπουν τη διέλευση των θρεπτικών ουσιών στο υπόλοιπο σώμα, ενώ σταματούν τα πιο επιβλαβή βακτήρια να κάνουν το ίδιο. Νέα έρευνα σε ποντίκια αποκαλύπτει τώρα πώς είναι δυνατό αυτό, υποδηλώνοντας επιπτώσεις για το σχεδιασμό και την παράδοση φαρμάκων.
Οι ερευνητές έχουν μελετήσει τα έντερα των ποντικών για να μάθουν περισσότερα σχετικά με την ικανότητα των εντέρων να τρέφονται και να προστατεύουν από επιβλαβή βακτήρια. Τα θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, διαθέτουν δύο έντερα – τα μικρά και τα μεγάλα – ως μέρος του πεπτικού συστήματος τους. Αυτά τα έντερα συνθέτουν μαζί την κατώτερη γαστρεντερική οδό και παίζουν σημαντικό ρόλο στην πέψη και την απέκκριση.
Στην κατώτερη γαστρεντερική οδό, η μερικώς αφομοιωμένη τροφή από το στομάχι διασπάται περαιτέρω στα θρεπτικά συστατικά της, τα οποία στη συνέχεια περνούν στην κυκλοφορία του αίματος μέσω του εντερικού τοιχώματος, ώστε να μπορούν να φθάσουν σε διαφορετικά όργανα και μέρη του σώματος.
Ταυτόχρονα, όμως, το εντερικό τοίχωμα εμποδίζει τους περισσότερους επιβλαβείς παράγοντες να διέλθουν και να μολύνουν το αίμα. Αλλά πώς συμβαίνει αυτό; Αυτό είναι το ερώτημα που οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Rockefeller στη Νέα Υόρκη προσπάθησαν να απαντήσουν διεξάγοντας μια προκαταρκτική μελέτη σε ποντίκια.
Η έρευνα – τα ευρήματα της οποίας εμφανίζονται στο περιοδικό Nature – αποκαλύπτει μια ουσιαστική διάκριση στη δομή και την οργάνωση του εντερικού ανοσοποιητικού συστήματος, γεγονός που καθιστά ορισμένα τμήματα του εντέρου πιο πιθανό να προκαλέσουν ανοσοαπόκριση έναντι των παθογόνων παραγόντων. “Με την πρώτη ματιά, το έντερο εμφανίζεται ομοιόμορφα σε όλη την έκταση”, εξηγεί ο συγγραφέας της μελέτης Daniel Mucida. “Έχουμε βρει όμως ένα εξελιγμένο λειτουργικό σύστημα που κρύβεται κάτω από την επιφάνεια, οργανωμένο σε τμήματα για να επιτρέπει διαφορετικές λειτουργίες του ανοσοποιητικού συστήματος σε διαφορετικές θέσεις”.
Νέες ανακαλύψεις και κλινικές επιπτώσεις
Για να κατανοήσουμε καλύτερα το πώς τα έντερα “διαχωρίζουν” τα επιβλαβή βακτηρίδια και να τα κρατήσουν ανοιχτά, οι ερευνητές εξέτασαν τους λεμφαδένες που εκκενώνουν το έντερο σε ποντίκια. Αυτές οι δομές συμβάλλουν στην τοποθέτηση μιας ανοσοαπόκρισης έναντι των παθογόνων, εξασφαλίζοντας ότι δεν θα περάσουν από τον εντερικό τοίχο. Οι ερευνητές έκαναν δύο σημαντικά ευρήματα: Πρώτον, ότι οι διαφορετικοί λεμφαδένες του εντέρου έχουν ξεχωριστές κυτταρικές συνθέσεις και, δεύτερον, ότι εξαρτώνται από το πού βρίσκονται στην κατώτερη γαστρεντερική οδό.
Προκειμένου να ανακαλυφθεί ο τρόπος με τον οποίο ανταποκρίθηκαν διάφοροι λεμφαδένες στα παθογόνα, οι ερευνητές εισήγαγαν την Salmonella enterica στα έντερα των ποντικών. Με αυτόν τον τρόπο, είδαν ότι μερικοί λεμφαδένες ήταν πιο πιθανό να τοποθετήσουν μια ανοσοαπόκριση εναντίον του βακτηριδίου από άλλους. Συγκεκριμένα, ήταν οι λεμφαδένες στο παχύ έντερο (κόλον) που αντέδρασαν έναντι της σαλμονέλας , εξασφαλίζοντας ότι δεν μολύνει το υπόλοιπο σύστημα. Αντιθέτως, οι λεμφαδένες στο λεπτό έντερο διαδραμάτισαν περισσότερο ρόλο στην απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και την παράδοσή τους στην κυκλοφορία του αίματος.