Η μακροχρόνια έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση συνδέεται με αυξημένο επιπολασμό της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ), η οποία μειώνει τη λειτουργία των πνευμόνων και δυσκολεύει την αναπνοή για πάνω από 2 εκατομμύρια ανθρώπους στον Καναδά και εκατοντάδες εκατομμύρια παγκοσμίως. Ενώ οι περισσότερες μελέτες εξέτασαν περιοχές με υψηλά επίπεδα ρύπανσης, ένα συνεργατικό καναδικό ερευνητικό δίκτυο με επικεφαλής επιστήμονες από το Ερευνητικό Ινστιτούτο του Κέντρου Υγείας του Πανεπιστημίου McGill (RI-MUHC) αποφάσισε να εξετάσει την κατάσταση στον Καναδά.
Σύμφωνα με την ερευνητική τους εργασία, ακόμη και η έκθεση σε χαμηλές συγκεντρώσεις εξωτερικής ατμοσφαιρικής ρύπανσης σχετίζεται με χαμηλότερη πνευμονική λειτουργία στους ενήλικες, δηλαδή την ικανότητα των πνευμόνων να ανταλλάσσουν οξυγόνο και διοξείδιο του άνθρακα μέσω της αναπνοής. Τα ευρήματά τους δείχνουν επίσης ότι τα άτομα με δυσαναπτικούς πνεύμονες -μια αναπτυξιακή αναντιστοιχία μεταξύ αεραγωγού και μεγέθους πνεύμονα- θα μπορούσαν να είναι πιο ευαίσθητα στις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην πνευμονική λειτουργία και τη ΧΑΠ. Δημοσιεύτηκε στο American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, η μελέτη τους είναι η πρώτη που εξετάζει εξονυχιστικά αυτές τις συσχετίσεις στον καναδικό πληθυσμό.
«Λίγες μελέτες έχουν εξετάσει τη σχέση μεταξύ της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της υγείας των πνευμόνων των ενηλίκων σε περιοχές όπου οι συγκεντρώσεις ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι χαμηλές, όπως στον Καναδά», λέει ο Δρ. Jean Bourbeau, ανώτερος επιστήμονας στο Translational Research in Respiratory Diseases Program (RESP) στο ο RI-MUHC, καθηγητής στο Τμήμα Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο McGill και ανώτερος συγγραφέας αυτής της δημοσίευσης. “Η μελέτη μας δείχνει ότι ακόμη και σε αυτό το περιβάλλον, η μακροχρόνια έκθεση στην εξωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στη λειτουργία των πνευμόνων. Είδαμε ότι μικρές αυξήσεις στα λεπτά σωματίδια και η ατμοσφαιρική ρύπανση διοξειδίου του αζώτου οδήγησαν σε κλινικά σημαντικές μειώσεις στην πνευμονική λειτουργία.”
Δομή των πνευμόνων, ατμοσφαιρική ρύπανση και ΧΑΠ
Η ομάδα των ερευνητών δεν σταμάτησε να εξετάζει πώς η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζει την υγεία των πνευμόνων στον καναδικό πληθυσμό. Αξιολόγησαν επίσης πώς η ευαισθησία ενός ατόμου σε πνευμονικά προβλήματα μπορεί να επηρεαστεί από τη δομή των πνευμόνων του. Διαπίστωσαν ότι τα άτομα με μικρότερους αεραγωγούς είχαν χαμηλότερη πνευμονική λειτουργία και είχαν 87% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν ΧΑΠ σε σύγκριση με άτομα με μεγαλύτερους αεραγωγούς με παρόμοια έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση. “Για πρώτη φορά, κοινές διαφορές στη δομή των πνευμόνων που εμφανίζονται νωρίς στη ζωή αποδείχθηκε ότι αυξάνουν την ευαισθησία στις βλαβερές συνέπειες της ατμοσφαιρικής ρύπανσης αργότερα στη ζωή”, λέει ο συγγραφέας της μελέτης Dany Doiron, Ph.D., Ερευνητικός Συνεργάτης στο RI. -MUHC.
“Τα αποτελέσματά μας υποδηλώνουν ότι ένα σχετικά σημαντικό ποσοστό του καναδικού πληθυσμού είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στους εισπνεόμενους ατμοσφαιρικούς ρύπους”, προσθέτει ο συν-συγγραφέας της μελέτης Δρ. Benjamin Smith, επιστήμονας στο Translational Research in Respiratory Diseases Program (RESP) στο RI. -MUHC και αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου McGill. “Ενώ η έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση κατά την παιδική ηλικία έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει δυσμενώς τη λειτουργία των πνευμόνων και την ανάπτυξη των πνευμόνων, η μελέτη μας δείχνει ότι η ανάπτυξη των πνευμόνων στην πρώιμη ζωή θα μπορούσε με τη σειρά της να διαδραματίσει βασικό ρόλο στην προστασία ή στην αύξηση της ευαισθησίας σε μειώσεις που προκαλούνται από την ατμοσφαιρική ρύπανση. στην πνευμονική λειτουργία και στη ΧΑΠ στην ενήλικη ζωή”.
Κατανόηση των παραγόντων κινδύνου για ΧΑΠ
Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι η κύρια αιτία νοσηλειών στον Καναδά και η κύρια αιτία θανάτου. Χαρακτηρίζεται από φλεγμονή και μερική απόφραξη των αεραγωγών στους πνεύμονες, δυσκολεύοντας την αναπνοή. Ενώ ο καπνός του τσιγάρου είναι ο πιο γνωστός παράγοντας κινδύνου για ΧΑΠ, έως και τα μισά περιστατικά ΧΑΠ παγκοσμίως οφείλονται σε παράγοντες κινδύνου που δεν σχετίζονται με το κάπνισμα, όπως η επαγγελματική έκθεση, οι μολυσματικές ασθένειες, τα πρώιμα συμβάντα της ζωής και η ατμοσφαιρική ρύπανση, ιδίως τα λεπτά σωματίδια και διοξείδιο του αζώτου. Τα λεπτά σωματίδια αποτελούνται από μικρά εισπνεύσιμα σωματίδια τριάντα φορές μικρότερα από το πλάτος μιας ανθρώπινης τρίχας και μπορούν να ταξιδέψουν βαθιά στην αναπνευστική οδό.
Βασικές πηγές για τα λεπτά σωματίδια είναι οι βιομηχανικές εκπομπές, ο καπνός από τις πυρκαγιές, η θέρμανση με ξύλα κατοικιών, το μαγείρεμα, η γεωργία και η κυκλοφορία οχημάτων. Το διοξείδιο του αζώτου είναι αποτέλεσμα της καύσης ορυκτών καυσίμων και δείκτης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που σχετίζεται με την κυκλοφορία. Τον Σεπτέμβριο του 2021, λαμβάνοντας υπόψη τις ζημιές που προκαλεί η ατμοσφαιρική ρύπανση στην ανθρώπινη υγεία, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δημοσίευσε νέες κατευθυντήριες γραμμές για την ποιότητα του αέρα, προτείνοντας σημαντικές μειώσεις σε αυτά τα δύο είδη ρύπων. Άλλες πρόσφατες μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι οι μικρότεροι αεραγωγοί σε σχέση με το μέγεθος των πνευμόνων είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας κινδύνου για ΧΑΠ, ακόμη και μεταξύ ατόμων που δεν έχουν καπνίσει ποτέ.