Κακοκαιρία DANIEL: Έχει αλλάξει τη γεωμορφολογία του εδάφους, λέει ο καθηγητής γεωλογίας του Α.Π.Θ. Κωνσταντίνος Βουδούρης

Κακοκαιρία DANIEL: Η καταιγίδα πέραν όλων των άλλων έχει αλλάξει τη γεωμορφολογία του εδάφους. Ξημέρωσε με ένα διαφορετικό τοπίο να έχει διαμορφωθεί, ως αποτέλεσμα των ανθρωπίνων παρεμβάσεων. Ο Κωνσταντίνος Βουδούρης, Καθηγητής στο Τμήμα Γεωλογίας του Α.Π.Θ. ασχολείται με ιδιαίτερο ζήλο με τα θέματα υδρολογίας από την αρχαιότητα έως σήμερα. “Ήταν ένα φαινόμενο ακραίο, μεγάλης αγριότητας, αλλά οι πλημμύρες είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα και σε αυτό προστίθενται και οι παρεμβάσεις στα πλημμυρικά πεδία των ποταμών, εξηγεί ο καθηγητής. “Έχουν γίνει πολλές παρεμβάσεις: επιχωματώσεις, πολλά αντιπλημμυρικά έργα κατέληξαν αρδευτικά, αποψιλώσεις δασών, μειώσεις στις κοίτες των ποταμών, είναι αυτά που προκάλεσαν αυτά τα φαινόμενα των πλημμυρών”. 

Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η κατάσταση στην λίμνη Κάρλα, όπου πέρα από την υπάρχουσα υδάτινη έκταση που γνωρίζαμε προ πλημμυρών των περίπου 36.000 τ.μ. το νερό κατέλαβε τον χώρο που υπήρχε προ το 1962, κοντά στα 190.000 τ.μ.. “Η φύση δεν εκδικείται, η φύση διεκδικεί τον χώρο της, όπως και τα ποτάμια διεκδικούν τον δικό τους», τονίζει ο κ. Βουδούρης. «Όταν μειώσαμε μια κοίτη από τα 200 μ. στα 40 μ. και κτίσαμε, μπαζώσαμε κλπ., το ποτάμι θα αντιδράσει, όπως έγινε, και διεκδίκησε τον χώρο του. Η λίμνη https://www.healthweb.gr/politiki-ygeias/kakokairia-daniel-prothypourgos-kai-ypourgoi-sto-pleyro-ton-politon-pou-epligisan-me-metra-stiriksisβρίσκεται πλέον στην παλιά της διάσταση. Τα έργα πρέπει να γίνονται με περιβαλλοντικό σχεδιασμό, να μην αγνοούμε την φυσική ροή του ποταμού και της λίμνης”. Η Κάρλα δεν είναι το μόνο σημείο, όπου η ανθρώπινη παρέμβαση προκάλεσε καταστροφή. Παρόμοια προβλήματα πλημμυρών προκαλούνται και στο νότιο τμήμα του Στρυμόνα, όπου παλαιότερα ήταν η λίμνη του Αχινού, η οποία επίσης αποξηράνθηκε, αναφέρει ο κ. Βουδούρης. «Προ πενταετίας πλημμύρισε, αλλά επειδή είναι κοντά στις εκβολές του ποταμού δεν προκάλεσε προβλήματα σε οικισμούς. Λίμνες, όπως στον Αξιό, η λίμνη των Γιαννιτσών, δεν έχουν τέτοια προβλήματα». Όπως είπε ο κ. Βουδούρης τόσο η λίμνη των Γιαννιτσών όσο και του Αχινού δεν αποξηράνθηκαν μόνο για να δοθούν γαίες στους πρόσφυγες που ήρθαν από την Μικρά Ασία, αλλά και για να εξαλείψουν το τεράστιο πρόβλημα της ελονοσίας που αποδεκάτιζε τον πληθυσμό. Πολλά έχουν αλλάξει έκτοτε. Σύμφωνα με τον καθηγητή, πρέπει να επανασχεδιαστούν τα υδραυλικά έργα με διαφορετικό τρόπο, να λαμβάνονται υπ’ όψιν τα νέα δεδομένα. Οι πρόσφατες βροχοπτώσεις ήταν μοναδικές, αφού σε 24 ώρες έπεσε ο ετήσιος όγκος νερού ενός έτους. «Τα έργα πρέπει να σχεδιάζονται με το σκεπτικό ότι είναι πολύ πιθανό να γίνει σήμερα μια τόσο μεγάλη πλημμύρα, που θα συνέβαινε μια φορά στα 200 έτη, γιατί αυτό συνέβη στην προκειμένη περίπτωση», επισημαίνει. Ως πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Υδρογεωλογίας (ΕΕΥ), ο κ. Βουδούρης μελετά τα προβλήματα που προκαλούνται από πλημμυρικά φαινόμενα σε παγκόσμια κλίμακα. Όπως είπε στην ΕΡΤ3, έχοντας ταξιδέψει στην Κίνα, όπου οι πλημμύρες του ποταμού Γιάνγκ-Τσε προκαλούσαν από την αρχαιότητα τεράστιες καταστροφές, διαπίστωσε με ποιους τρόπους τα αντιμετώπιζαν οι τότε κυβερνώντες. Σήμερα ο ποταμός συνεχίζει να προκαλεί τεράστιες καταστροφές από κατολισθήσεις που επιδεινώνονται μετά την κατασκευή του φράγματος των Τριών Φαραγγιών.  Ωστόσο,   οι Κινέζοι ακούνε με θαυμασμό για το Ευπαλίνειο όρυγμα, το μεγαλύτερο έργο για την υδροδότηση μιας πόλεως στην ιστορία της μηχανικής του 6ου π.Χ. αιώνα. Στο ερώτημα εάν θα χρειαστεί μια δεύτερη αποστράγγιση της Κάρλας, προκειμένου να αποδοθούν στους αγρότες τα χωράφια που τους μοιράστηκαν πριν από 60 χρόνια, ο κ. Βουδούρης σημειώνει ότι κάποια τμήματα της λίμνης θα διατηρήσουν νερό, αλλά σταδιακά ο μεγάλος όγκος θα απορροφηθεί από τον υδροφόρο ορίζοντα, και καθώς θα σταματήσουν οι απορροές των ποταμών, η λίμνη θα επανέλθει στην προηγούμενη μορφή της. Εκείνο όμως που προκαλεί ανησυχία στον καθηγητή είναι ότι η απορρόφηση όλων αυτών των υδάτων από το έδαφος θα μολύνει τα υπόγεια νερά με πολλούς ρίπους, επικίνδυνους για τις καλλιέργειες και τους ανθρώπους. Χαράσσοντας την νέα στρατηγική διαχείρισης των υδάτων μένει στους επιστήμονες εάν θα εισηγηθούν ή όχι ένα status quo ante, που θα δώσει χώρο στην φύση να αναπνεύσει, διευκολύνοντας τις οδούς ροής των υδάτων στις φυσικές τους κοίτες, προκειμένου να συμβάλουν στην ανθρώπινη  δραστηριότητα, χωρίς καταστροφές.

Οι καλλιεργητές στη Θεσσαλία μπορεί να αργήσουν να επιστρέψουν στα χωράφια τους. Εκείνο που θεωρείται βέβαιο είναι θα έχουν να αντιμετωπίσουν και την επιστροφή των φυσικών κατοίκων των υδάτων, δηλαδή των υδρόβιων οργανισμών και των εντόμων, όπως των κουνουπιών. Τις τελευταίες δεκαετίες οι βροχοπτώσεις έχουν μειωθεί λόγω της αύξησης των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Ωστόσο, οι χαμηλότερες εκπομπές αερολυμάτων το 2020, λόγω της πανδημίας προκάλεσαν το αντίθετο αποτέλεσμα – μια σημαντική αύξηση των βροχοπτώσεων, εκτιμά μελέτη κινέζων επιστημόνων. Σύμφωνα με τον καθηγητή Yang Yang, οι απότομες μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά την διάρκεια της πανδημίας ενίσχυσαν την καλοκαιρινή ατμοσφαιρική μεταφορά θερμότητας στην ανατολική Κίνα, με αποτέλεσμα να προκληθεί μια ανωμαλία της πίεσης στην στάθμη της θάλασσας στον βορειοδυτικό Ειρηνικό Ωκεανό. Το τελευταίο ενίσχυσε την συγκέντρωση της υγρασίας στην ανατολική Κίνα και ενέτεινε περαιτέρω τις βροχοπτώσεις στην περιοχή.