Η ηχορύπανση είναι μια αναπόφευκτη πραγματικότητα για τους περισσότερους ανθρώπους που ζουν στις πόλεις και, όλο και περισσότερο, ένα ζήτημα που εγείρεται από ειδικούς στον τομέα της υγείας και πολεοδόμους. Επιπλέον, ο αστικός θόρυβος δεν είναι απλώς ενοχλητικός. Είναι ένας κορυφαίος περιβαλλοντικός κίνδυνος, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών. Τα αυτοκίνητα και η κυκλοφορία είναι η νούμερο ένα πηγή ηχορύπανσης στις πόλεις. Στο Τορόντο, η κυκλοφορία ευθύνεται για περίπου το 60% του αστικού θορύβου, σύμφωνα με τον Tor Oiamo, αναπληρωτή καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Ryerson και έναν από τους κορυφαίους ερευνητές του θορύβου στον Καναδά. Λέει ότι το θεωρούμε μέρος της καθημερινής ζωής, αλλά πολλές μελέτες συνδέουν τη μακροχρόνια έκθεση στον θόρυβο με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.
Παθήσεις λόγω της ηχορύπανσης
“Όσο υψηλότερη είναι η έκθεση, τόσο υψηλότερος είναι ο κίνδυνος να έχετε ισχαιμική καρδιοπάθεια ή καρδιακή νόσο, που είναι κάποια δομική αλλαγή στην καρδιά σας, η οποία οδηγεί σε μειωμένη λειτουργία της καρδιάς, η οποία μπορεί, φυσικά, να οδηγήσει σε καρδιακές προσβολές και ενδεχομένως θνησιμότητα”, λέει ο Oiamo. Ο θόρυβος, λέει ο Oiamo, μπορεί απλώς να οριστεί ως ανεπιθύμητος ήχος. Όταν οι άνθρωποι εκτίθενται σε δυνατούς ήχους, όπως η κυκλοφορία ή ο θόρυβος από την κατασκευή, ο θόρυβος προκαλεί άγχος και προκαλεί μια φυσιολογική απόκριση. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η έκθεση μπορεί να έχει μόνιμες επιπτώσεις στο σώμα. “Είναι μια σημαντική ανησυχία”. Αυτό που κάνει την ηχορύπανση ακόμη πιο ύπουλη απειλή είναι ότι δεν είναι πραγματικά δυνατό να συνηθιστείτε, όπως θα μπορούσαν να υποθέσουν ορισμένοι.
Ακούγοντας, “δεν εξελίχθηκε για να μπορέσουμε να το κλείσουμε μόνο και μόνο επειδή είναι κάτι που θέλουμε να αγνοήσουμε”, λέει ο Oiamo. “Δεν μπορείς να κλείσεις τα αυτιά σου. Το σώμα σου εξακολουθεί να ακούει. Εξακολουθείτε να ακούτε αυτά τα πράγματα και εξακολουθεί να ενεργοποιεί το νευρικό μας σύστημα, πιθανώς ενώ κοιμόμαστε”. Οι πόλεις, λέει ο Oiamo, συνεχίζουν να χτίζονται γύρω από το αυτοκίνητο, το οποίο δημιουργεί ατμοσφαιρική ρύπανση αλλά, επίσης, ηχορύπανση – η οποία, λέει, είναι επίσης σημαντική απειλή για την υγεία. “Είμαστε τόσο εξαρτημένοι από τα αυτοκίνητα που νομίζω ότι οι άνθρωποι έχουν μόλις αποδεχτεί ότι αυτό είναι μέρος του κόσμου μας τώρα, και ταυτόχρονα έμαθαν πώς να το αγνοούν όσο καλύτερα μπορούν”, λέει ο Oiamo.
Η Oiamo προσθέτει ότι είναι δυνατό για τους πολεοδόμους να σχεδιάζουν τις πόλεις ώστε να είναι περισσότερο εστιασμένες στους πεζούς και λιγότερο επικεντρωμένες στο αυτοκίνητο. Αλλά, λέει, για να γίνει αυτό απαιτεί πολιτική βούληση η οποία, προσθέτει, συχνά λείπει. “Δεν βλέπω ισχυρή πολιτική βούληση να κάνω τη διαφορά στην ιεράρχηση προτεραιοτήτων ή στην εστίαση ειδικά στη μείωση του θορύβου αυτή τη στιγμή”, δήλωσε ο Oiamo στο The New Reality της Global. Ορισμένες πόλεις, ωστόσο, κάνουν το βήμα και δείχνουν τι μπορεί να γίνει – όταν υπάρχει το όραμα. Ένα από τα καλύτερα παραδείγματα διαφορετικής προσέγγισης στον πολεοδομικό σχεδιασμό και τον μετριασμό του θορύβου – και τελικά, τη βιωσιμότητα – συμβαίνει στη Βαρκελώνη της Ισπανίας.
Το παράδειγμα της Βαρκελώνης
Στη δεκαετία του 1980, ένας αρχιτέκτονας ονόματι Salvador Rueda πρότεινε να σφραγιστούν πολλά τετράγωνα της πόλης στην ανεμπόδιστη ροή της κυκλοφορίας. Αυτή η σκέψη ήταν εντελώς αντίθετη με τη συμβατική άποψη της διαπλάτυνσης των δρόμων για την άμβλυνση της κυκλοφοριακής συμφόρησης. Τα superblocks, γράφει ο Rueda, “εγκαταλείπουν το παλιό μοντέλο πολεοδομικού σχεδιασμού, μετατρέποντας τον πεζό από μέσο μεταφοράς σε πολίτη και τους δρόμους της πόλης από αυτοκινητόδρομους σε δημόσιους χώρους”. Όπως πολλές άλλες πόλεις, η Βαρκελώνη τη δεκαετία του 1980, η πόλη πνίγηκε από την κυκλοφορία και τη ρύπανση. Η ιδέα του περιορισμού της κυκλοφορίας συναντήθηκε με αντίσταση και χρειάστηκε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990 για να δημιουργηθεί το πρώτο superblock. Το πρόγραμμα ξεκίνησε όταν οι πολεοδόμοι απομακρύνθηκαν από την ιδέα ότι η κυκλοφορία των οχημάτων είναι απαραίτητη για τη ζωή στην πόλη.
Στη Βαρκελώνη, τα superblocks είναι μια περιοχή εννέα οικοδομικών τετραγώνων, περίπου 2.000 τετραγωνικών μέτρων, η οποία είναι αποκλεισμένη από όλους εκτός από την τοπική κυκλοφορία. Οι πυλώνες και άλλες υποδομές διαχείρισης της κυκλοφορίας έχουν εγκατασταθεί για να διασφαλιστεί ότι τα αυτοκίνητα μπορούν να περνούν μόνο από εκεί και όχι μέσα από τα τετράγωνα. Οι ταχύτητες διατηρούνται στα 10 χιλιόμετρα την ώρα. Η Silvia Casorrán Martos είναι η αναπληρώτρια επικεφαλής αρχιτέκτονας για το Δημοτικό Συμβούλιο της Βαρκελώνης και εισηγητής της πρωτοβουλίας superblocks. Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν έξι περιοχές superblock στη Βαρκελώνη, με άλλες τέσσερις να σχεδιάζονται, είπε η ίδια.
Λέει ότι ορισμένοι κάτοικοι και λιανοπωλητές στην αρχή αντιτάχθηκαν στην απώλεια της κυκλοφορίας στην περιοχή, ανησυχώντας για ένα πιθανό πλήγμα στις τοπικές επιχειρήσεις. Ωστόσο, συμβαίνει το αντίθετο: “Στους ανθρώπους αρέσει να μένουν περισσότερο και πηγαίνουν για ψώνια περισσότερο”, λέει. Τα superblocks αποτελούν πλέον πόλο έλξης για την κυκλοφορία των πεζών, τις οικογένειες, τις λαϊκές αγορές και άλλες δραστηριότητες, τα οποία προσθέτουν στη ζωντάνια της περιοχής. Ο δρόμος είναι εκεί για τους ανθρώπους. Ο Casorrán Martos λέει ότι η Βαρκελώνη μπόρεσε να αλλάξει το αστικό τοπίο μόνο επειδή υπήρχε ένα σαφές όραμα αλλαγής – και, το πιο σημαντικό, πολιτική ώθηση πίσω από αυτή την αλλαγή