Ερευνητές έχουν ανακαλύψει ότι μια συνηθισμένη γενετική παραλλαγή διαταράσσει τη φυσιολογική γήρανση του εγκεφάλου και μπορεί να αυξήσει την ευαισθησία σε νόσο Αλτσχάιμερ και άλλες νευροεκφυλιστικές νόσους. Ειδικότερα οι ερευνητές διαπιστώνουν ότι η ύπαρξη δύο «κακών» αντιγράφων του γονιδίου TMEM106B μπορεί να επιταχύνει την γήρανση του εγκεφάλου. Σε μια νέα μελέτη, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας οι οποίοι κατείχαν δύο «κακά» αντίγραφα του γονιδίου TMEM106B έδειξαν μεγαλύτερη γήρανση στο μετωπιαίο φλοιό – την περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με ανώτερες γνωστικές λειτουργίες – συγκριτικά με τα άτομα που διαθέτουν δύο κανονικά αντίγραφα του γονιδίου.
Ο συν-επικεφαλής της μελέτης Herve Rhinn, Ph.D. – επίκουρος καθηγητής παθολογίας και κυτταρικής βιολογίας στο Ινστιτούτο Taub για τη Νόσο Αλτσχάιμερ και τη γήρανση του εγκεφάλου στο Columbia University Medical Center (CUMC) – και οι συνεργάτες του λένε ότι η μελέτη τους δείχνει ότι το TMEM106B θα μπορούσε να είναι ένας βιολογικός δείκτης για τη γήρανση του εγκεφάλου, και το γονίδιο θα μπορούσε ακόμη να είναι ένας διαφορετικός στόχος νέων αγωγών για νευροεκφυλιστικές ασθένειες. Τα ευρήματα της ομάδας δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στο περιοδικό Cell Systems .
Ένας αριθμός μελετών έχει εντοπίσει συγκεκριμένα γονίδια που παίζουν ρόλο σε νευροεκφυλιστικές νόσους. Ένα που έχει προσελκύσει πολύ προσοχή είναι της απολιποπρωτεΐνης Ε (APOE), το οποίο έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο νόσου του Alzheimer. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Rhinn, αυτά τα γονίδια παίζουν μόνο έναν μικρό ρόλο. «Μέχρι στιγμής, ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για νευροεκφυλιστική νόσο είναι η γήρανση. Κάτι αλλάζει στον εγκέφαλο που τον κάνει πιο επιρρεπή σε νόσους του εγκεφάλου», λέει. Ο Rhinn και οι συνεργάτες του ανέλυσαν βιοψίες εγκεφαλικού ιστού από 1.904 άτομα που ήταν ελεύθερα από νευροεκφυλιστική νόσο. Οι ερευνητές εξέτασαν το μεταγράφωμα – το φάσμα των μορίων αγγελιοφόρου RNA που παράγεται από την έκφραση των γονιδίων – σε κάθε δείγμα ιστού. Η ομάδα στη συνέχεια αναζήτησε στη μεταγραφή του δείγματος εγκεφαλικού ιστού του κάθε ατόμου, για περίπου 100 γονίδια των οποίων η έκφραση αυξάνεται ή μειώνεται με την ηλικία. Ως αποτέλεσμα, οι ερευνητές ήταν σε θέση να προσδιορίσουν τη διαφορά μεταξύ της βιολογικής ηλικίας και της χρονολογικής ηλικίας του μετωπιαίου φλοιού ενός ατόμου.
Από την ανάλυσή τους, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι παραλλαγές του γονιδίου TMEM106B – που διαπιστώνονται περίπου στα δύο τρίτα του γενικού πληθυσμού – παίζουν σημαντικό ρόλο στη γήρανση του εγκεφάλου. Σύμφωνα με τον Rhinn και τους συνεργάτες του, περίπου το ένα τρίτο του γενικού πληθυσμού έχουν δύο αντίγραφα του TMEM106B, ενώ ένα άλλο τρίτο κατέχουν ένα αντίγραφο. Εξηγούν ότι μέχρι την ηλικία των 65 ετών, το γονίδιο δεν φαίνεται να επηρεάζει τη γήρανση του εγκεφάλου. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας οι οποίοι κατείχαν δύο «κακά» αντίγραφα του TMEM106B είχε ένα μετωπιαίο φλοιό που ήταν βιολογικά 12 χρόνια μεγαλύτερος από αυτόν των ατόμων που είχαν δύο κανονικά αντίγραφα του γονιδίου. Η μελέτη αποκάλυψε και ότι παραλλαγή στο γονίδιο της progranulin εμπλέκεται επίσης στην γήρανση του εγκεφάλου, αλλά με τρόπο όχι τόσο ισχυρό όσο του TMEM106B.