Χρησιμοποιώντας την τεχνική CRISPR, ένα μοριακό εργαλείο που φέρνει επανάσταση στη γενετική, ερευνητές στη Βρετανία δημιούργησαν γενετικά τροποποιημένα κουνούπια σχεδιασμένα να φρενάρουν την εξάπλωση της ελονοσίας.
Η ελονοσία, ή αλλιώς μαλάρια, είναι λοιμώδης ασθένεια που προκαλείται από μικροοργανισμούς του γένους Πλασμώδιο. Στις περισσότερες περιπτώσεις μεταδίδεται στον άνθρωπο από το τσίμπημα συγκεκριμένων ειδών κουνουπιού.
Σε δημοσίευσή τους στην επιθεώρηση eLife, ερευνητές του Imperial College στο Λονδίνο πρόσθεσαν στο γονιδίωμα του κουνουπιού Anopheles gambiae ένα γονίδιο που δρα κατά του παρασίτου.
Επεμβαίνοντας στα γονίδια
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν την τεχνολογία CRISPR-Cas9 –η οποία τιμήθηκε με το Νόμπελ Χημείας του 2020 -για να εισαγάγουν στο γενετικό υλικό των κουνουπιών ένα γονίδιο, το οποίο κωδικοποιεί μια πρωτεΐνη με ανθελονοσιακή δράση. Το γονίδιο εισήχθη ανάμεσα σε γονίδια τα οποία ενεργοποιούνται με φυσικό τρόπο όταν το κουνούπι τρέφεται με αίμα. Με αυτόν τον τρόπο, μετά από κάθε τσίμπημα ενεργοποιείται η εν λόγω πρωτεΐνη.
Επιπλέον, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν διαδικασία που ονομάζεται γονιδιωματική καθοδήγηση (gene drive) και αυξάνει τις πιθανότητες κληρονόμησης των επιθυμητών γονιδίων στην επόμενη γενιά. Έτσι, κατάφεραν να δημιουργήσουν στο εργαστήριο έναν πληθυσμό κουνουπιών, στον οποίο το εν λόγω γονίδιο αύξανε τη συχνότητά του.
«Η γονιδιωματική καθοδήγηση είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για τον έλεγχο της μαλάριας», σημείωσε σε σχετικές δηλώσεις ο Δρ. Άστριντ Χόερμαν, πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης, συμπληρώνοντας ότι «θελήσαμε ωστόσο να ακολουθήσουμε μια καθαρή πειραματική διαδικασία με σκοπό να δοκιμάσουμε τέτοιου είδους εργαλεία σε χώρες στις οποίες εμφανίζεται η ασθένεια συχνά».
Ασφαλής μέθοδος για το περιβάλλον;
Επόμενος στόχος των επιστημόνων είναι να αφήσουν τα γενετικά τροποποιημένα κουνούπια στο φυσικό περιβάλλον. Η μέθοδος αυτή έχει εγείρει στο παρελθόν διάφορους προβληματισμούς σχετικά με το κατά πόσο είναι ασφαλές να αφεθούν γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί στο περιβάλλον. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η προσέγγιση που χρησιμοποιήθηκε στη συγκεκριμένη έρευνα φέρνει ένα βήμα πιο κοντά τη γωνιδιωματική καθοδήγηση ώστε αυτή να δοκιμαστεί ως προς την αποτελεσματικότητά της στο πεδίο.