Η εγκεφαλίτιδα είναι φλεγμονή των ενεργών ιστών του εγκεφάλου που προκαλείται από μόλυνση ή αυτοάνοση απόκριση. Η φλεγμονή προκαλεί πρήξιμο του εγκεφάλου, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε πονοκέφαλο, δυσκαμψία του αυχένα, ευαισθησία στο φως, ψυχική σύγχυση και επιληπτικές κρίσεις. Η εγκεφαλίτιδα προσβάλλει 10-15 άτομα ανά 100.000 κάθε χρόνο, με περισσότερους από 250.000 ασθενείς να έχουν διαγνωστεί μόνο την τελευταία δεκαετία στις ΗΠΑ. Η πάθηση μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε, αλλά συχνότερα εμφανίζεται σε νεότερους ανθρώπους.
Αιτίες και τύποι εγκεφαλίτιδας
Η εγκεφαλίτιδα μπορεί να προκληθεί από λοιμώξεις ή αυτοάνοσες καταστάσεις όπου οι ανοσολογικές αποκρίσεις του ίδιου του σώματος επιτίθενται στον εγκέφαλο. Ακόμη και με εκτεταμένες εξετάσεις, η συγκεκριμένη αιτία της εγκεφαλίτιδας παραμένει άγνωστη σε περίπου 30%-40% των περιπτώσεων. Οι περιπτώσεις εγκεφαλίτιδας είναι πιθανό να συνεχίσουν να αυξάνονται καθώς αναγνωρίζονται όλο και περισσότερα αυτοάνοσα αίτια. Οι αναδυόμενες λοιμώξεις όπως οι ιοί Zika, chikungunya και Powassan μπορούν επίσης να συμβάλουν σε αυτή την τάση.
Λοιμώδης Εγκεφαλίτιδα
Η λοιμώδης εγκεφαλίτιδα προκαλείται συνήθως από ιογενή λοίμωξη. Τα εμβόλια για την ιλαρά, την παρωτίτιδα, την ερυθρά και την ανεμοβλογιά έχουν μειώσει το ποσοστό της εγκεφαλίτιδας από αυτές τις ασθένειες, αλλά άλλοι ιοί μπορούν να προκαλέσουν εγκεφαλίτιδα. Οι πιο συχνές αιτίες ιογενούς εγκεφαλίτιδας είναι ο ιός του απλού έρπητα τύποι 1 και 2, ο ιός της ανεμευλογιάς ζωστήρα και οι εντεροϊοί, που προκαλούν γαστρεντερικές ασθένειες.
Αυτοάνοση Εγκεφαλίτιδα
Η αυτοάνοση εγκεφαλίτιδα εμφανίζεται όταν τα αντισώματα ή τα κύτταρα του ανοσοποιητικού ενός ατόμου επιτίθενται στον εγκέφαλο. Τα αντισώματα μπορεί να στοχεύουν συγκεκριμένες πρωτεΐνες ή υποδοχείς στον εγκέφαλο, οι οποίοι καθορίζουν τον τύπο της αυτοάνοσης εγκεφαλίτιδας:
- Στην εγκεφαλίτιδα των υποδοχέων αντι-NMDA, το ανοσοποιητικό σύστημα στοχεύει τους υποδοχείς NMDA στον εγκέφαλο.
- Στην εγκεφαλίτιδα αντισωμάτων του συμπλέγματος VGKC, το ανοσοποιητικό σύστημα στοχεύει το σύμπλεγμα πρωτεϊνών του εγκεφάλου VGKC που περιλαμβάνει τους υποτύπους LGI-1 και CASPR2.
- Οι υποδοχείς GABA-A και GABA-B μπορούν επίσης να στοχευθούν. Ενώ τα αίτια της αυτοάνοσης εγκεφαλίτιδας δεν είναι καλά κατανοητά, μερικές φορές μπορεί να προκύψει από όγκο (καλοήθη ή καρκινικό). Ορισμένοι τύποι αυτοάνοσης εγκεφαλίτιδας, όπως η οξεία διάχυτη εγκεφαλομυελίτιδα (ADEM) συνήθως προκαλούνται από μια λοίμωξη (μετα-λοιμώδης εγκεφαλίτιδα).
Συμπτώματα εγκεφαλίτιδας
Η οξεία εγκεφαλίτιδα εμφανίζεται με την έναρξη συμπτωμάτων που χειροτερεύουν κατά τη διάρκεια ημερών έως εβδομάδων. Η λοιμώδης εγκεφαλίτιδα ξεκινά συχνά με συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη ή πονοκέφαλο και εξελίσσεται σε αλλοιωμένη ψυχική κατάσταση και προβλήματα με τη σκέψη, τη μνήμη και τη λογική. Η αυτοάνοση εγκεφαλίτιδα τυπικά εξελίσσεται κατά τη διάρκεια εβδομάδων. Τα συμπτώματα της εγκεφαλίτιδας ποικίλλουν ανάλογα με την περιοχή του εγκεφάλου που επηρεάζεται και, στην αυτοάνοση εγκεφαλίτιδα, ανάλογα με το σχετικό αντίσωμα.