Ο μόλυβδος είναι ένα φυσικό τοξικό μέταλλο που βρίσκεται στο φλοιό της Γης. Η ευρεία χρήση του έχει οδηγήσει σε εκτεταμένη περιβαλλοντική μόλυνση, έκθεση του ανθρώπου και σημαντικά προβλήματα δημόσιας υγείας σε πολλά μέρη του κόσμου. Σημαντικές πηγές περιβαλλοντικής μόλυνσης προέρχονται από δραστηριότητες εξόρυξης, τήξης, μεταποίησης και ανακύκλωσης και χρήσης σε ένα ευρύ φάσμα προϊόντων. Η μεγαλύτερη παγκόσμια κατανάλωση μολύβδου αφορά την κατασκευή μπαταριών μολύβδου-οξέος για μηχανοκίνητα οχήματα.
Ωστόσο, ο μόλυβδος χρησιμοποιείται επίσης σε πολλά άλλα προϊόντα, για παράδειγμα χρωστικές, βαφές, συγκόλληση, βιτρό, γυάλινα σκεύη από κρύσταλλο μολύβδου, πυρομαχικά, κεραμικά γυαλάκια, κοσμήματα, παιχνίδια, ορισμένα παραδοσιακά καλλυντικά όπως κοχ και σιρόπι και ορισμένα παραδοσιακά φάρμακα που χρησιμοποιούνται σε χώρες όπως η Ινδία, το Μεξικό και το Βιετνάμ. Το πόσιμο νερό που παρέχεται μέσω σωλήνων μολύβδου ή σωλήνων που συνδέονται με συγκόλληση μολύβδου μπορεί να περιέχει μόλυβδο. Μεγάλο μέρος της πρωτοπορίας στο παγκόσμιο εμπόριο αποκτάται πλέον από την ανακύκλωση.
Τα μικρά παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις τοξικές επιδράσεις του μολύβδου και μπορεί να υποστούν σοβαρές και μόνιμες δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία, ιδιαίτερα στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος. Ο μόλυβδος προκαλεί επίσης μακροπρόθεσμη βλάβη στους ενήλικες, συμπεριλαμβανομένου του αυξημένου κινδύνου για υψηλή αρτηριακή πίεση, καρδιαγγειακά προβλήματα και νεφρική βλάβη. Η έκθεση των εγκύων γυναικών σε υψηλά επίπεδα μολύβδου μπορεί να προκαλέσει αποβολή, θνησιγένεια, πρόωρο τοκετό και χαμηλό βάρος γέννησης.
Πηγές και οδοί έκθεσης
Οι άνθρωποι μπορούν να εκτεθούν στον μόλυβδο μέσω επαγγελματικών και περιβαλλοντικών πηγών. Αυτό προκύπτει κυρίως από:
- εισπνοή σωματιδίων μολύβδου που παράγονται από την καύση υλικών που περιέχουν μόλυβδο, για παράδειγμα κατά την τήξη, την ανακύκλωση, την απογύμνωση μολυβδούχων χρωμάτων και πλαστικών καλωδίων που περιέχουν μόλυβδο και τη χρήση καυσίμων αεροσκαφών με μόλυβδο· και
- κατάποση μολυσμένης με μόλυβδο σκόνης, νερού (από σωλήνες με μόλυβδο) και τροφών (από δοχεία με μόλυβδο ή συγκολλημένα με μόλυβδο) και από τη συμπεριφορά από το χέρι στο στόμα.
Τα μικρά παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στη δηλητηρίαση από μόλυβδο επειδή απορροφούν 4-5 φορές περισσότερο μόλυβδο που προσλαμβάνεται από τους ενήλικες από μια δεδομένη πηγή. - Επιπλέον, η έμφυτη περιέργεια των παιδιών και η κατάλληλη για την ηλικία συμπεριφορά τους από το χέρι με το στόμα έχει ως αποτέλεσμα να εκστομίζουν και να καταπίνουν αντικείμενα που περιέχουν μόλυβδο ή επικαλυμμένα με μόλυβδο, όπως μολυσμένο χώμα ή σκόνη και νιφάδες από σάπια βαφή που περιέχει μόλυβδο. Αυτή η οδός έκθεσης μεγεθύνεται σε παιδιά με μια ψυχολογική διαταραχή που ονομάζεται pica (επίμονη και καταναγκαστική επιθυμία για κατανάλωση μη τροφών), τα οποία μπορεί να μαζέψουν και να φάνε μολυβδόχρωμα από τοίχους, κουφώματα και έπιπλα.
- Η έκθεση σε μολυσμένο με μόλυβδο έδαφος και σκόνη που προκύπτει από την ανακύκλωση μπαταριών και την εξόρυξη έχει προκαλέσει μαζική δηλητηρίαση από μόλυβδο και πολλαπλούς θανάτους σε μικρά παιδιά στη Νιγηρία, τη Σενεγάλη και άλλες χώρες.
Μόλις ο μόλυβδος εισέλθει στο σώμα, κατανέμεται σε όργανα όπως ο εγκέφαλος, τα νεφρά, το συκώτι και τα οστά. Το σώμα αποθηκεύει μόλυβδο στα δόντια και στα οστά, όπου συσσωρεύεται με την πάροδο του χρόνου. Ο μόλυβδος που αποθηκεύεται στα οστά μπορεί να απελευθερωθεί στο αίμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, εκθέτοντας έτσι το αναπτυσσόμενο έμβρυο Τα υποσιτισμένα παιδιά είναι πιο ευαίσθητα στον μόλυβδο επειδή το σώμα τους απορροφά περισσότερο μόλυβδο εάν λείπουν άλλα θρεπτικά συστατικά, όπως ασβέστιο ή σίδηρος. Τα πολύ μικρά διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο, όπως και το αναπτυσσόμενο νευρικό σύστημα είναι μια ιδιαίτερα ευάλωτη περίοδος
Επιπτώσεις στην υγεία των παιδιών
Η έκθεση σε μόλυβδο μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για την υγεία των παιδιών. Σε υψηλά επίπεδα έκθεσης σε μόλυβδο, ο εγκέφαλος και το κεντρικό νευρικό σύστημα μπορεί να υποστούν σοβαρή βλάβη προκαλώντας κώμα, σπασμούς και ακόμη και θάνατο. Τα παιδιά που επιβιώνουν από σοβαρή δηλητηρίαση από μόλυβδο μπορεί να μείνουν με μόνιμη διανοητική αναπηρία και διαταραχές συμπεριφοράς. Σε χαμηλότερα επίπεδα έκθεσης που δεν προκαλούν εμφανή συμπτώματα, ο μόλυβδος είναι πλέον γνωστό ότι προκαλεί ένα φάσμα τραυματισμών σε πολλαπλά συστήματα του σώματος.
Ειδικότερα, ο μόλυβδος μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου των παιδιών, με αποτέλεσμα μειωμένο πηλίκο νοημοσύνης (IQ), αλλαγές συμπεριφοράς όπως μειωμένο εύρος προσοχής και αυξημένη αντικοινωνική συμπεριφορά και μειωμένο μορφωτικό επίπεδο. Η έκθεση σε μόλυβδο προκαλεί επίσης αναιμία, υπέρταση, νεφρική δυσλειτουργία, ανοσοτοξικότητα και τοξικότητα στα αναπαραγωγικά όργανα. Οι νευρολογικές και συμπεριφορικές επιδράσεις του μολύβδου πιστεύεται ότι είναι μη αναστρέψιμες. Δεν υπάρχει γνωστή ασφαλής συγκέντρωση μολύβδου στο αίμα.
Επιβάρυνση της ασθένειας
Η ενημέρωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για το 2021 για τον αντίκτυπο των χημικών στη δημόσια υγεία: γνωστά και άγνωστα εκτιμά ότι σχεδόν οι μισές από τις 2 εκατομμύρια ζωές που χάθηκαν από γνωστή έκθεση σε χημικές ουσίες το 2019 οφείλονταν σε έκθεση σε μόλυβδο. Η έκθεση σε μόλυβδο εκτιμάται ότι ευθύνεται για 21,7 εκατομμύρια χρόνια απώλειας λόγω αναπηρίας και θανάτου (χρόνια ζωής προσαρμοσμένα στην αναπηρία ή DALYs) παγκοσμίως λόγω μακροπρόθεσμων επιπτώσεων στην υγεία, συμπεριλαμβανομένου του 30% της παγκόσμιας επιβάρυνσης της ιδιοπαθούς διανοητικής αναπηρίας, 4,6% ήταν η παγκόσμια επιβάρυνση των καρδιαγγειακών παθήσεων και 3% των νεφρικών παθήσεων.
