Μια δημοφιλής εξήγηση για αυτές τις κακές εκβάσεις ήταν η αποκαλούμενη υπόθεση του «διαρρέοντος εντέρου» – στην οποία λέγεται ότι τα δυνητικά βλαβερά βακτήρια διαφεύγουν από το έντερο, πυροδοτώντας μια χρόνια φλεγμονώδη απόκριση που μπορεί να συμβάλει σε μια ποικιλία ασθενειών. «Αλλά ένα μυστήριο είναι πώς δυνητικά παθογόνα βακτήρια μπορούν να υπάρχουν σε υγιείς ανθρώπους για δεκαετίες χωρίς εμφανείς συνέπειες για την υγεία», δήλωσε ο Noah Palm, επίκουρος καθηγητής ανοσοβιολογίας στο Yale.
Σε μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 13 Ιουλίου, ο Παλμ και μια ομάδα επιστημόνων του Γέιλ φωτίζουν το μυστήριο. Γράφοντας στο περιοδικό Nature, περιγράφουν πώς τα βακτήρια του εντέρου μπορούν να εξελιχθούν με την πάροδο του χρόνου, να γίνουν πιο παθογόνα αποκτώντας την ικανότητα να μεταναστεύουν κατά μήκος του φραγμού του εντέρου και να επιμένουν σε όργανα εκτός αυτού, οδηγώντας έτσι σε χρόνια φλεγμονή και σχετικές παθολογίες.
Για τη μελέτη, η ομάδα του Yale μελέτησε τη γενετική και τη συμπεριφορά ενός είδους δυνητικά παθογόνων βακτηρίων που εισήγαγαν σε ποντίκια χωρίς μικρόβια. Με την πάροδο του χρόνου, διαπίστωσαν ότι τα μικρόβια εξελίχθηκαν σε δύο διαφορετικούς πληθυσμούς: έναν που συμπεριφέρθηκε παρόμοια με το προγονικό στέλεχος και έναν άλλο που απέκτησε μικροσκοπικές μεταλλάξεις στο DNA του, που του επέτρεπε να ζει στις βλεννογόνες επικαλύψεις του εντέρου και να επιμένει στους λεμφαδένες και το ήπαρ αφού ξεφύγει από το έντερο.
Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά παθογόνα που προκαλούν ταχεία ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος, αυτές οι μικρές αποικίες μετατοπισμένων βακτηρίων παραμένουν ημι-κρυμμένες στα όργανα και μπορούν να διαφύγουν της ανοσολογικής προστασίας —τουλάχιστον προσωρινά. Ωστόσο, οι συγγραφείς διαπίστωσαν ότι η παρουσία τους με την πάροδο του χρόνου μπορεί τελικά να πυροδοτήσει φλεγμονώδεις παθολογίες όπως αυτοάνοσες ασθένειες. Αυτό το φαινόμενο μπορεί τουλάχιστον εν μέρει να εξηγεί γιατί ορισμένοι άνθρωποι με δυνητικά παθογόνα βακτήρια δεν αρρωσταίνουν ποτέ, ενώ ωστόσο ο κίνδυνος ασθένειας αυξάνεται με την ηλικία, λένε οι ερευνητές.
«Αυτά τα βακτήρια είναι ουσιαστικά προσαρμοσμένα ώστε να υπάρχουν σε όργανα έξω από το έντερο», σημειώνει ο Palm. Η κατανόηση του ρόλου της εξέλιξης εντός του ξενιστή στη διαμόρφωση της βακτηριακής συμπεριφοράς στο έντερο, πρόσθεσε, μπορεί τελικά να αποκαλύψει νέες θεραπευτικές παρεμβάσεις που μπορούν να περιορίσουν ή να ανακατευθύνουν αυτή τη διαδικασία για να αποτρέψουν την ανάπτυξη διαφόρων ασθενειών που σχετίζονται με το «διαρρέον έντερο».