Παρόλο που δεν είναι επί του παρόντος διαθέσιμες φαρμακευτικές θεραπείες για τα βασικά συμπτώματα της διαταραχής του φάσματος του αυτισμού (ΔΑΦ), θα μπορούσε ένα υπάρχον φάρμακο να προσφέρει μια νέα θεραπεία, ακόμα κι αν προηγουμένως δεν είχε σχέση με τη ΔΑΦ; Αυτή ήταν η ερώτηση που έθεσε μια νέα μελέτη στο περιοδικό Frontiers in Pharmacology.
Διαταραχή Φάσματος Αυτισμού
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα μοντέλο υπολογιστή που περιλαμβάνει πρωτεΐνες που εμπλέκονται στη ΔΑΦ και τον τρόπο που αλληλεπιδρούν. Εξετάζοντας πώς διαφορετικά φάρμακα επηρέασαν τις πρωτεΐνες στο σύστημα, εντόπισαν πιθανούς υποψήφιους για τη θεραπεία του. Ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο αντιδιαρροϊκό φάρμακο που ονομάζεται λοπεραμίδη ήταν ο πιο πολλά υποσχόμενος υποψήφιος και οι ερευνητές έχουν μια ενδιαφέρουσα υπόθεση για το πώς μπορεί να λειτουργήσει για τη θεραπεία των συμπτωμάτων της ΔΑΦ. Μερικά από τα πιο κοινά συμπτώματα στη ΔΑΦ περιλαμβάνουν δυσκολίες με την κοινωνική αλληλεπίδραση και την επικοινωνία. «Δεν υπάρχουν επί του παρόντος εγκεκριμένα φάρμακα για τη θεραπεία των ελλειμμάτων κοινωνικής επικοινωνίας, το κύριο σύμπτωμα στη ΔΑΦ», δήλωσε η Δρ Elise Koch από το Πανεπιστήμιο του Όσλο, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης. «Ωστόσο, οι περισσότεροι ενήλικες και περίπου τα μισά από τα παιδιά και τους εφήβους με ΔΑΦ λαμβάνουν θεραπεία με αντιψυχωσικά φάρμακα, τα οποία έχουν σοβαρές παρενέργειες ή στερούνται αποτελεσματικότητας στη ΔΑΦ».
Επαναχρησιμοποίηση φαρμάκων ως νέες θεραπείες
Σε μια προσπάθεια να βρουν έναν νέο τρόπο αντιμετώπισης της ΔΑΦ, οι ερευνητές στράφηκαν στην επαναχρησιμοποίηση φαρμάκων, η οποία περιλαμβάνει την εξερεύνηση υπαρχόντων φαρμάκων ως πιθανές θεραπείες για μια διαφορετική πάθηση. Η προσέγγιση έχει πολλά οφέλη, καθώς υπάρχει συχνά εκτεταμένη γνώση σχετικά με τα υπάρχοντα φάρμακα όσον αφορά την ασφάλειά τους, τις παρενέργειες και τα βιολογικά μόρια με τα οποία αλληλεπιδρούν στο σώμα. Για να εντοπίσουν νέες θεραπείες για τη ΔΑΦ, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα δίκτυο αλληλεπίδρασης πρωτεϊνών βασισμένο σε υπολογιστή.
Τέτοια δίκτυα περιλαμβάνουν πρωτεΐνες και τις πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους. Είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη αυτή η πολυπλοκότητα κατά τη μελέτη βιολογικών συστημάτων, καθώς η επίδραση μιας πρωτεΐνης μπορεί συχνά να έχει αρνητικές επιπτώσεις αλλού. Οι ερευνητές κατασκεύασαν ένα δίκτυο αλληλεπίδρασης πρωτεϊνών που περιλάμβανε πρωτεΐνες που σχετίζονται με ΔΑΦ. Διερευνώντας τα υπάρχοντα φάρμακα και την αλληλεπίδρασή τους με τις πρωτεΐνες στο δίκτυο, η ομάδα εντόπισε αρκετούς υποψηφίους που εξουδετερώνουν τη βιολογική διεργασία στην οποία βρίσκεται η ΔΑΦ. Το πιο πολλά υποσχόμενο φάρμακο ονομάζεται λοπεραμίδη, το οποίο χρησιμοποιείται συνήθως για τη διάρροια. Αν και μπορεί να φαίνεται περίεργο ότι ένα φάρμακο κατά της διάρροιας θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τα βασικά συμπτώματα της ΔΑΦ, οι ερευνητές έχουν αναπτύξει μια υπόθεση για το πώς μπορεί να λειτουργήσει.
Από διαταραχή του γαστρεντερικού συστήματος έως ΔΑΦ
Η λοπεραμίδη συνδέεται και ενεργοποιεί μια πρωτεΐνη που ονομάζεται υποδοχέας μ-οπιοειδών, ο οποίος συνήθως επηρεάζεται από οπιοειδή φάρμακα, όπως η μορφίνη. Μαζί με τα αποτελέσματα που θα περιμένατε κανονικά από ένα οπιοειδή φάρμακο, όπως η ανακούφιση από τον πόνο, ο υποδοχέας μ-οπιοειδών επηρεάζει επίσης την κοινωνική συμπεριφορά. Σε προηγούμενες μελέτες, τα γενετικά τροποποιημένα ποντίκια που δεν έχουν τον υποδοχέα μ-οπιοειδών εμφάνισαν κοινωνικά ελλείμματα παρόμοια με αυτά που παρατηρήθηκαν στη ΔΑΦ.
Είναι ενδιαφέρον ότι τα φάρμακα που ενεργοποιούν τον υποδοχέα μ-οπιοειδών βοήθησαν στην αποκατάσταση των κοινωνικών συμπεριφορών. Αυτά τα αποτελέσματα σε ποντίκια υπογραμμίζουν τη δελεαστική πιθανότητα ότι η λοπεραμίδη, ή άλλα φάρμακα που στοχεύουν τον υποδοχέα μ-οπιοειδών, μπορεί να αντιπροσωπεύουν έναν νέο τρόπο αντιμετώπισης των κοινωνικών συμπτωμάτων που υπάρχουν στη ΔΑΦ, αλλά απαιτείται περαιτέρω εργασία για να ελεγχθεί αυτή η υπόθεση. Σε κάθε περίπτωση, η τρέχουσα μελέτη καταδεικνύει τη δύναμη της υπόθεσης ότι τα παλιά φάρμακα μπορεί πράγματι να μάθουν νέα κόλπα.