‘Eνας στους τρεις ‘Ελληνες θα αναπτύξει κάποιου είδους αλλεργία κατά τη διάρκεια της ζωής του, σύμφωνα με τις στατιστικές.
Πρόσφατα επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι το 22% του πληθυσμού, σε παγκόσμιο επίπεδο, πάσχει από κάποια μορφή αλλεργίας.Οι ίδιες μελέτες δείχνουν επίσης ότι οι αλλεργίες ευθύνονται άμεσα ή έμμεσα για το θάνατο 180.000 ατόμων κάθε χρόνο, παγκοσμίως.
Η αλόγιστη παρέμβασή μας στη φύση, με την καταστροφή του δασικού πλούτου, την αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και το φαινόμενο του θερμοκηπίου, παράλληλα με την αλλαγή στον τρόπο διαβίωσης σε «αποστειρωμένα» διαμερίσματα, μακριά από τη φύση και χωρίς ουσιαστική επαφή με ζώα, έχει οδηγήσει σε περιβαλλοντικά αδιέξοδα και εντυπωσιακή αύξηση των αλλεργικών νοσημάτων, συμπεριλαμβανομένου και του αλλεργικού βρογχικού άσθματος. Τα κρούσματα αλλεργικών αντιδράσεων αυξήθηκαν κατά 50% τα τελευταία 30 χρόνια.
Στην εκδήλωση «Αλλεργικό Βρογχικό Άσθμα: Προκλήσεις στην Αντιμετώπιση μιας Χρόνιας Νόσου», εξετάστηκαν οι δυνατότητες πρόληψης του αλλεργικού βρογχικού άσθματος, ελέγχου της νόσου και φαρμακευτικής αντιμετώπισής της, δεδομένου ότι υπάρχουν πλέον καινοτόμες θεραπείες στη φαρέτρα των γιατρών. Ένα απ’ αυτά είναι η Ομαλιζουμάμπη, ένα μονοκλωνικό αντίσωμα, που συμβάλει σημαντικά στη μείωση των παροξυσμών του άσθματος, τη βελτίωση της πνευμονικής λειτουργίας και εν τέλει στη συνολική βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Στοχεύει στη «ρίζα» του προβλήματος, δεσμεύοντας την ανοσοσφαιρίνη Ε (IgE) η οποία, αναγνωρίζοντας ως «εχθρούς» τα αλλεργιογόνα, ενεργοποιεί την αλλεργική αντίδραση, με τελικό αποτέλεσμα τα συμπτώματα της αλλεργίας.
Σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες, το βρογχικό άσθμα είναι χρόνια νόσος των πνευμόνων. Χαρακτηρίζεται από μόνιμη φλεγμονή των αεραγωγών που με τη σειρά της προκαλεί υπεραντιδραστικότητα των βρόγχων και στένωση των αεραγωγών.
Εκδηλώνεται κυρίως με ξηρό βήχα, πιο έντονο νωρίς το πρωί, ή όταν έχει προηγηθεί έντονη σωματική άσκηση. Άλλα συμπτώματα είναι η δύσπνοια – οι ασθενείς αναφέρουν ότι «δε φτάνει ο αέρας» ή ότι έχουν «σφίξιμο και βάρος στο στήθος» – ο συριγμός (σφύριγμα στο στήθος), το «βράσιμο» στο στήθος («γατάκια»), καθώς και το νυχτερινό ξύπνημα από δύσπνοια ή βήχα. Μάλιστα, ο βήχας μπορεί να είναι το μαναδικό σύμπτωμα άσθματος που εκδηλώνει ο ασθενής.
Στις περισσότερες περιπτώσεις το βρογχικό άσθμα οφείλεται σε κάποιο αλλεργιογόνο, το οποίο όπως και στην περίπτωση της αλλεργικής ρινίτιδας μπορεί να είναι γύρη, ακάρεα οικιακής σκόνης, μύκητες της ατμόσφαιρας και επιθήλια ζώων, όπως σκύλος, γάτα. Τότε χαρακτηρίζεται ως αλλεργικό βρογχικό άσθμα.
Τα συμπτώματα του άσθματος επιδεινώνονται με:
- την επίδραση ενός ή περισσοτέρων αλλεργιογόνων κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης εποχής μέσα στο χρόνο ή και κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου
- την επίδραση των ιογενών λοιμώξεων, κυρίως τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες
- την επίδραση παραγόντων όπως είναι ο καπνός του τσιγάρου, οι έντονες οσμές (π.χ. απορρυπαντικά), η υγρασία, οι μεταβολές της θερμοκρασίας στον περιβάλλοντα χώρο (από ζεστό σε κρύο ή αντίστροφα), το έντονο γέλιο ή η σωματική άσκηση (ιδίως στα παιδιά και σε νεαρά άτομα).
Τα συμπτώματα μπορεί να είναι σχετικά ήπια και να εκδηλώνονται περιστασιακά ανά 3 – 4 ημέρες ή κατά τη σωματική άσκηση ιδίως σε ανοικτούς χώρους. Ενδέχεται όμως να είναι εντονότερα, σε καθημερινή βάση, με νυκτερινές αφυπνίσεις λόγω δύσπνοιας ή βήχα και με έντονο πρόβλημα στην αναπνοή. Στην δεύτερη περίπτωση, εκτός από την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής του, ο ασθενής μπορεί να έχει δυσκολία ακόμα και στο να εκτελέσει καθημερινές ασχολίες του. Ως εκ τούτου, χρήζει άμεσης αντιμετώπισης. Όταν η στένωση των αεραγωγών είναι έντονη, συνήθως επί ιογενών λοιμώξεων ή κατά την αιχμή μιας αλλεργικής περιόδου, τότε τα συμπτώματα γίνονται έντονα και εκδηλώνονται, συχνά αιφνίδια, ως ασθματική κρίση.
Στα μικρά παιδιά μπορεί να εκδηλώνεται με ευερεθιστότητα, κλάμα, περιορισμό στη λήψη τροφής, γρήγορη αναπνοή (ταχύπνοια), αφύπνιση στη διάρκεια της νύχτας ή νωρίς το πρωί με συμπτώματα άσθματος. Συνήθως, η κρίση ξεκινά με ήπια ρινίτιδα («μπούκωμα» στη μύτη και καταρροή) για να «κατέβει» τις επόμενες μέρες και να ξεκινήσει μια ασθματική κρίση. Συνηθέστερο αίτιο αυτών των λοιμώξεων είναι μια συνήθης ομάδα ιών, οι ρινοϊοί.
Στους ενήλικες τα συμπτώματα του άσθματος γίνονται εντονότερα, ο ασθενής μπορεί να ξυπνά το βραδύ ή νωρίς το πρωί λόγω δύσπνοιας, να κουράζεται εύκολα, να αναπνέει γρήγορα. Επίσης, τα φάρμακα που λάμβανε μπορεί να έχουν παροδικό ή μικρότερο αποτέλεσμα. Σε μέτριες ως σοβαρές κρίσεις ο ασθενής αισθάνεται δυσφορία όταν ξαπλώσει λόγω δύσπνοιας, κουράζεται ακόμα και κατά την ομιλία, έχει ταχύπνοια, κάνει εργώδη προσπάθεια να αναπνεύσει με χρήση βοηθητικών μυών (εισολκές στο θώρακα), και μπορεί να βρίσκεται σε διέγερση ή σε κατάσταση λήθαργου, όταν επέλθει η κόπωση. Στις περιπτώσεις αυτές χρειάζεται άμεση ιατρική εκτίμηση και παρέμβαση.
Το ποσοστό εκδήλωσης βρογχικού άσθματος στην παιδική ηλικία κυμαίνεται από 8% – 15% και είναι πιο συχνό στα αγόρια. Βάσει των στατιστικών, το 35% – 50% των παιδιών στην εφηβεία σταματούν να έχουν πρόβλημα. Τα μισά απ’ αυτά όμως, θα εκδηλώσουν ξανά συμπτώματα άσθματος στην ηλικία των 25 – 35 ετών.
Η αντιμετώπιση των αλλεργικών παθήσεων του αναπνευστικού στηρίζεται στην αποφυγή του υπεύθυνου αλλεργιογόνου, στην αντιμετώπιση με φαρμακευτική θεραπεία και στην απαλλαγή από αυτές με την ανοσοθεραπεία ή θεραπεία απευαισθητοποίησης.
Η αποφυγή των αλλεργιογόνων έχει πρακτική σημασία μόνο στην περίπτωση αλλεργίας σε επιθήλια ζώων. Σε ευαισθησία σε ακάρεα οικιακής σκόνης υπάρχουν μέτρα που μπορούν να ληφθούν για τη μείωση των ακάρεων στο σπίτι όπως τακτικός καθαρισμός, χρήση ειδικών καλυμμάτων σε κρεβάτια, αφαίρεση όλων των χαλιών, μοκετών, κουβερτών κ.λ.π. ιδιαίτερα από το υπνοδωμάτιο, χρήση ακαρεοκτόνων sprays κ.α. χωρίς όμως πάντα με ιδιαίτερη επιτυχία. Στην περίπτωση των γύρεων, η αποφυγή είναι απλώς αδύνατη και αυτό γιατί ο αέρας την Άνοιξη μεταφέρει τις γύρεις σε μεγάλες αποστάσεις και έτσι ο ασθενής εκτίθεται αναγκαστικά σε αυτές. Η συγκέντρωση των γύρεων στην ατμόσφαιρα είναι μεγαλύτερη τις πρωινές ώρες, νωρίς το απόγευμα και όταν υπάρχει ξηρό κλίμα με ρεύμα αέρα ενώ η βροχή μειώνει παροδικά τη γυρεοφορία. Την περίοδο της αυξημένης γυρεοφορίας, η απομόνωση του αλλεργικού ασθενή στο σπίτι με κλειστά παράθυρα και πόρτες μαζί με τη χρήση κλιματισμού είναι τρόπος αποφυγής των γύρεων με όλες τις επιπτώσεις όμως που έχει στην ποιότητα ζωής του.
Η φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει αρκετές κατηγορίες φαρμάκων όπως εισπνεόμενα φάρμακα για την άμεση αντιμετώπιση της δύσπνοιας όπως οι λεγόμενοι β2 διεγέρτες, καθώς και φάρμακα για τον έλεγχο και μείωση της φλεγμονής όπως είναι εισπνεόμενα κορτιζονούχα, αντιλευκοτριενικά, θεοφυλλίνη κ.α. Τα τελευταία χρόνια στη θεραπεία του άσθματος έχουν εισαχθεί νεώτερα φάρμακα όπως η ομαλιζουμάμπη η οποία είναι μονοκλωνικό αντίσωμα που αναστέλλει τη λειτουργία της IgE και έχει θέση στο μέτριο και βαρύ βρογχικό άσθμα. Γενικά, η θεραπεία ενός χρόνιου νοσήματος όπως το βρογχικό άσθμα απαιτεί τακτική παρακολούθηση από τον Αλλεργιολόγο, σαφή καθορισμό του θεραπευτικού πλάνου, οδηγίες χρήσης των φαρμάκων, πρόληψη για την περίπτωση αιφνίδιων ασθματικών κρίσεων και καταγραφή της συμπτωματολογίας εκ μέρους του ασθενούς με τη μορφή ειδικών ερωτηματολογίων και ροομέτρου.
Η ανοσοθεραπεία ή θεραπεία απευαισθητοποιήσεως (αλλεργικά εμβόλια) αποτελεί μορφή «θεραπείας» για περιπτώσεις αλλεργικής ρινίτιδας, αλλεργικού βρογχικού άσθματος και αλλεργίας στο δηλητήριο των Υμενοπτέρων (σφηκών και μελισσών). Τα φάρμακα για την αντιμετώπιση της αλλεργικής ρινίτιδας και του άσθματος στοχεύουν στο να είναι καλά ο ασθενής και να μην έχει συμπτώματα (συμπτωματική αγωγή). Δεν δίνουν όμως μόνιμη λύση στο πρόβλημα και ο ασθενής παραμένει αλλεργικός. Έτσι, αν σταματήσει τα φάρμακα θα εμφανίσει ξανά συμπτώματα λόγω της αλλεργίας του. Με την ανοσοθεραπεία επιχειρείται η μόνιμη αποκατάσταση του προβλήματος (ρινίτιδας και/ή άσθματος). Η θεραπεία διενεργείται σε επιλεγμένους ασθενείς και όχι σε κάθε ασθενή με θετικές δερματικές δοκιμασίες (αλλεργικά tests). Προτιμώνται ασθενείς με ελάχιστες ευαισθησίες ή μονοευαισθησίες (ευαισθησία σε ένα μόνον αλλεργιογόνο). Όσο περισσότερα είναι τα θετικά αλλεργιογόνα τόσο περιορίζεται η αποτελεσματικότητα της ανοσοθεραπείας. Η διάρκεια της θεραπείας είναι 3 έως 5 έτη και η χορήγηση των αλλεργιογόνων εκχυλισμάτων γίνεται είτε υποδορίως (στον βραχίονα με μικρές ενέσεις), είτε με τη μορφή υπογλωσσίων σταγόνων. Ανοσοθεραπεία γίνεται με εκχυλίσματα γύρεων, ακάρεων οικιακής σκόνης, αλλεργιογόνων γάτας και σκύλου και εκχυλίσματα ορισμένων μυκήτων.