Το να κατηγορούμε την ηλικία για ενδεχόμενη απώλεια μνήμης είναι πάρα πολύ συνηθισμένο. Ποιος δεν αστειεύτηκε για το ότι περνάτε μια “ηλικιωμένη στιγμή” όταν ξεχνάτε κάτι; Ίσως να διαγράψατε το όνομα ενός γείτονα ή να ψάξατε σε όλο το σπίτι για το κινητό σας, μόνο και μόνο για να διαπιστώσετε ότι μιλάτε σε αυτό όλη την ώρα. Όμως η απώλεια μνήμης μπορεί να έχει πολλές αιτίες που ξεπερνούν τη γήρανση. Ορισμένες ασθένειες και ιατρικές καταστάσεις μπορεί να επηρεάσουν προσωρινά την ικανότητά μας για ανάκληση. Το ίδιο μπορούν να κάνουν και τα φάρμακα που παίρνουμε, το τι τρώμε, το πώς ασκούμαστε και η ποιότητα του ύπνου μας.
Η απώλεια μνήμης μπορεί να είναι ένα πρώιμο σημάδι του Αλτσχάιμερ ή άλλων μορφών άνοιας, αλλά δεν είναι πάντα. Επιπλέον, μπορεί να ξεκινήσει ένας κύκλος: Επιμένετε στο να ξεχνάτε, υπερεκτιμάτε τη σοβαρότητα του προβλήματος, νιώθετε πιο ανήσυχοι και παλεύετε με τη λήθη που προκαλείται από το άγχος. Η πραγματικότητα: Η απώλεια μνήμης μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία, για διάφορους λόγους. Ο έλεγχος με έναν γιατρό μπορεί να σας βοηθήσει να καταλάβετε εάν είναι κάτι που πρέπει να ανησυχείτε.
Όταν η ασθένεια επηρεάζει τη μνήμη
Τείνουμε να θεωρούμε την απώλεια μνήμης ως πρώιμο σημάδι γνωστικής έκπτωσης ή νευρολογικής νόσου. Ωστόσο, η απώλεια μνήμης μπορεί να προκληθεί από κάθε είδους ασθένειες ή από συνεχείς συμπεριφορικές ή σωματικές καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένου του άγχους και της κατάθλιψης, παθήσεων του θυρεοειδούς όπως ο υποθυρεοειδισμός ή οι ανεπάρκειες βιταμινών. Ακόμη και τα καρδιακά προβλήματα μπορεί να προκαλέσουν άνοια. Οι καρκινοπαθείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία αναφέρουν την ομίχλη του εγκεφάλου ως παρενέργεια των φαρμάκων και οι μέλλουσες μητέρες μοιράζονται συχνά ιστορίες για τον «εγκέφαλο εγκυμοσύνης» – σε μεγάλο βαθμό ένα φαινόμενο του τρίτου τριμήνου για το οποίο υπάρχει μόνο μια μικρή υποστηρικτική έρευνα μέχρι στιγμής.
Η αϋπνία και άλλες καταστάσεις ύπνου, που μπορεί να φαίνονται ελαφρώς ενοχλητικές σε ορισμένους, μπορεί να έχουν βαθιά επίδραση στον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου. Ευτυχώς, πολλές από αυτές τις καταστάσεις είναι θεραπεύσιμες και οι επιπτώσεις τους στη μνήμη είναι αναστρέψιμες. Τα φάρμακα που παίρνετε μπορεί να έχουν εκπληκτική επίδραση στη μνήμη, αλλά δεν είναι μόνο αυτά που συνταγογραφεί ο γιατρός σας. Πολλά συνταγογραφούμενα φάρμακα που χρησιμοποιούνται συνήθως σε ηλικιωμένους πληθυσμούς έχουν αντιχολινεργικές ιδιότητες, που σημαίνει ότι τείνουν να μπλοκάρουν έναν νευροδιαβιβαστή που ονομάζεται ακετυλοχολίνη, ο οποίος μπορεί επίσης να επηρεάσει αρνητικά τη μνήμη. Οπότε, αν σας ξεφεύγει κάτι από το μυαλό, μην υποθέτετε το χειρότερο. Μπορεί μια μικρή προσαρμογή στα φάρμακα να δει τις δυνάμεις σας για ανάκληση να ξαναζωντανεύουν.
Παιχνίδια εγκεφάλου, κοινωνικοποίηση και άσκηση
Τα σταυρόλεξα και τα αυτοαποκαλούμενα “παιχνίδια εγκεφάλου” όπως το Sudoku, που ισχυρίζονται ότι αυξάνουν τη λειτουργία του εγκεφάλου και την ικανότητα μνήμης, έχουν σημειώσει τεράστια αύξηση στη δημοτικότητα. Αν και όλοι θα θέλαμε να πιστεύουμε ότι αυτές είναι γρήγορες λύσεις για την απώλεια μνήμης ή εύκολοι τρόποι για να ενισχύσετε τη δύναμη του εγκεφάλου στα γηρατειά, μόνο μερικές μικρές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει τυχόν μακροπρόθεσμα οφέλη από αυτούς τους τύπους δραστηριοτήτων. Μελέτες έχουν δείξει ότι τόσο η κοινωνικοποίηση όσο και η άσκηση μπορούν να έχουν τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα γνωστικά οφέλη. Η κοινωνική αλληλεπίδραση παρέχει περισσότερα οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα συνολικά, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν πολύ στη βελτίωση της κλινικής μνήμης. Εν τω μεταξύ, η άσκηση και η διατροφή μπορούν να μειώσουν τους κινδύνους υψηλής αρτηριακής πίεσης, εγκεφαλικού ή καρδιακού επεισοδίου – όλοι οι παράγοντες για ασθένειες αργότερα στη ζωή που μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια μνήμης.