Σε μια μικρή έρευνα αντίστροφης μηχανικής που χρησιμοποιεί εγκεφαλικούς ιστούς από άτομα που πέθαναν με τη νόσο του Αλτσχάιμερ, οι ερευνητές του Johns Hopkins Medicine ισχυρίζονται ότι ανακάλυψαν πως ένα ειδικό μόριο ζάχαρης θα μπορούσε να παίξει βασικό ρόλο στην ανάπτυξη της νόσου του Αλτσχάιμερ. Εάν περαιτέρω έρευνα επιβεβαιώσει το εύρημα, το μόριο, γνωστό ως γλυκάνη, θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως νέος στόχος για έγκαιρες διαγνωστικές δοκιμές, θεραπείες και ίσως πρόληψη της νόσου του Αλτσχάιμερ, λένε οι ερευνητές. Η μελέτη δημοσιεύτηκε διαδικτυακά στις 20 Απριλίου στο Journal of Biological Chemistry.
Η νόσος του Αλτσχάιμερ είναι η πιο κοινή μορφή άνοιας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Επηρεάζοντας περίπου 5,8 εκατομμύρια Αμερικανούς, η προοδευτική διαταραχή εμφανίζεται όταν τα νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλο πεθαίνουν λόγω της συσσώρευσης επιβλαβών μορφών πρωτεϊνών που ονομάζονται αμυλοειδές και ταυ. Ο καθαρισμός των μορφών αμυλοειδούς και ταυ που προκαλούν ασθένειες είναι δουλειά των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος του εγκεφάλου, που ονομάζονται μικρογλοία. Προηγούμενες μελέτες διαπίστωσαν ότι όταν ο καθαρισμός είναι μειωμένος, είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί η νόσος του Αλτσχάιμερ. Σε μερικούς ανθρώπους, αυτό προκαλείται από υπερβολική αφθονία ενός υποδοχέα στα κύτταρα μικρογλοίας, που ονομάζεται CD33.
“Οι υποδοχείς δεν είναι ενεργοί από μόνοι τους. Κάτι πρέπει να συνδεθεί μαζί τους για να εμποδίσει τη μικρογλοία να καθαρίσει αυτές τις τοξικές πρωτεΐνες στον εγκέφαλο”, λέει ο Ronald Schnaar, Ph.D., καθηγητής Φαρμακολογίας John Jacob Abel στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins. Ιατρικής και διευθυντής του εργαστηρίου που οδήγησε τη μελέτη. Προηγούμενες μελέτες των ερευνητών έδειξαν ότι για το CD33, αυτά τα «συνδετικά» μόρια είναι ειδικά σάκχαρα. Γνωστά στους επιστήμονες ως γλυκάνες, αυτά τα μόρια μεταφέρονται γύρω από το κύτταρο με εξειδικευμένες πρωτεΐνες που τους βοηθούν να βρουν τους κατάλληλους υποδοχείς. Ο συνδυασμός πρωτεΐνης-γλυκάνης ονομάζεται γλυκοπρωτεΐνη.
Σε μια προσπάθεια να ανακαλύψει ποια συγκεκριμένη γλυκοπρωτεΐνη συνδέεται με το CD33, η ερευνητική ομάδα του Schnaar έλαβε εγκεφαλικό ιστό από πέντε άτομα που πέθαναν από τη νόσο του Αλτσχάιμερ και από πέντε άτομα που πέθαναν από άλλες αιτίες από το Ερευνητικό Κέντρο για τη Νόσο Αλτσχάιμερ του Τζονς Χόπκινς. Μεταξύ των πολλών χιλιάδων γλυκοπρωτεϊνών που συγκέντρωσαν από τους ιστούς του εγκεφάλου, μόνο μία συνδέθηκε με το CD33. Για να αναγνωρίσουν αυτή τη μυστηριώδη γλυκοπρωτεΐνη, οι ερευνητές έπρεπε πρώτα να τη διαχωρίσουν από τις άλλες γλυκοπρωτεΐνες του εγκεφάλου. Δεδομένου ότι ήταν το μόνο στον εγκέφαλο που προσκολλήθηκε στο CD33, χρησιμοποίησαν αυτό το χαρακτηριστικό για να το «πιάσουν» και να το διαχωρίσουν.
Οι γλυκάνες αποτελούνται από διάφορα δομικά στοιχεία σακχάρου που επηρεάζουν τις αλληλεπιδράσεις του μορίου. Τέτοια σάκχαρα μπορούν να αναγνωριστούν από τα συστατικά τους μέρη. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν χημικά εργαλεία για να αποδομήσουν τη γλυκάνη βήμα προς βήμα, καθορίζοντας την ταυτότητα και τη σειρά των δομικών στοιχείων της. Οι ερευνητές αναγνώρισαν το τμήμα γλυκάνης της γλυκοπρωτεΐνης ως σιαλυλιωμένη θειική κερατάνη. Στη συνέχεια, οι ερευνητές προσδιόρισαν την ταυτότητα του συστατικού πρωτεΐνης παίρνοντας το «δαχτυλικό του αποτύπωμα» χρησιμοποιώντας φασματοσκοπία μάζας, η οποία προσδιορίζει τα δομικά στοιχεία πρωτεΐνης. Συγκρίνοντας τη μοριακή σύνθεση της πρωτεΐνης με μια βάση δεδομένων γνωστών πρωτεϊνικών δομών, η ερευνητική ομάδα μπόρεσε να συμπεράνει ότι το πρωτεϊνικό τμήμα της γλυκοπρωτεΐνης ήταν ο υποδοχέας της φωσφατάσης τυροσίνης (RPTP) ζήτα.