Η αλλεργία στους ξηρούς καρπούς αποτελεί σημαντικό πρόβλημα στις ανεπτυγμένες κοινωνίες, με συχνότητα που φαίνεται να αυξάνει κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Ιδιαίτερα, η εγγενής ικανότητα των ξηρών καρπών να προκαλούν σοβαρές συστηματικές αντιδράσεις σε αλλεργικά άτομα, καθώς και το γεγονός ότι στο φυστίκι και στους ξηρούς καρπούς αποδίδεται η συντριπτική πλειοψηφία των καταγεγραμμένων θανάτων από τροφική αλλεργία σε παγκόσμιο επίπεδο, καθιστά τη διερεύνηση και την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης υπερευαισθησίας εξαιρετικά σημαντική.
Η ομάδα των σπόρων που ονομάζουμε ‘ξηροί καρποί’ δεν αποτελούν ξεχωριστή βοτανολογική οικογένεια, αλλά ομαδοποιούνται έτσι άτυπα, κυρίως για λόγους διατροφικών συνηθειών. Οι κυριότεροι εκπρόσωποι είναι:
- το αμύγδαλο
- το καρύδι
- το φουντούκι
- το αράπικο φιστίκι
- το φυστίκι Αιγίνης και
- το φυστίκι κάσιους, ενώ λιγότερο δημοφιλείς εξωτικοί καρποί, όπως το: Brazilian nut, το μακαντέμια, ή και σπόροι δέντρων, όπως: το κουκουνάρι και το κάστανο, πολλές φορές συνυπολογίζονται στους εδώδιμους ξηρούς καρπούς.
Είναι σημαντικό να γνωρίζει κανείς, ότι καθένας από τους καρπούς αυτούς περιέχει περισσότερα από ένα αλλεργιογόνα. Έτσι, για παράδειγμα, στο φιστίκι αναγνωρίζουμε σήμερα περισσότερα από 8 διαφορετικά μοριακά αλλεργιογόνα, ενώ ανάλογη κατάσταση ισχύει για το φουντούκι, το καρύδι, αλλά και τους υπόλοιπους γνωστούς ξηρούς καρπούς.
Με λίγα λόγια, σήμερα γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχει ‘αλλεργία στο φιστικί’, αλλά μάλλον αρκετοί διαφορετικοί τύποι αλλεργίας στο φιστίκι. Το είδος του μοριακού αλλεργιογόνου που ‘αναγνωρίζει’ ως εχθρό ο ανθρώπινος οργανισμός καθορίζει και τα χαρακτηριστικά της αλλεργίας, όπως τη βαρύτητα των προκαλούμενων αντιδράσεων, τη χρονική πρόγνωση της αλλεργίας ή την ‘επέκταση’ της αλλεργίας και σε άλλους, συγγενικούς καρπούς με παρόμοιο αλλεργιογόνο.
Σαν αποτέλεσμα, η αλλεργία σε ξηρούς καρπούς αποτελεί ένα ετερογενές σύνολο, που μπορεί να εκδηλώνεται στους ασθενείς με διαφορετικούς τρόπους, όπως:
- Τη σχετικά καλοήθη κατάσταση του απλού στοματικού κνησμού, όταν πρόκειται για ηπιότερα αλλεργιογόνα, μέχρι
- Την εκδήλωση συστηματικής, αναφυλακτικής αντίδρασης σε επαφή ακόμα και με ίχνη του καρπού, όταν πρόκειται για ‘σκληρά’ μοριακά αλλεργιογόνα. Αντίστοιχα, σε κάποιους ασθενείς η αλλεργία περιορίζεται σε ένα μόνο καρπό, ενώ σε περίπτωση ευαισθητοποίησης σε αλλεργιογόνο που αντιπροσωπεύεται ευρύτερα, η αλλεργία είναι περισσότερο εκτεταμένη, αφορώντας περισσότερους ή και όλους τους συνήθεις ξηρούς καρπούς.
Είναι σημαντικό ο ασθενής (και η οικογένεια, αφού η υπερευαισθησία σε ξηρούς καρπούς συχνότατα ξεκινά από την παιδική ηλικία) να γνωρίζει τα χαρακτηριστικά της αλλεργίας του. Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να αναγνωρίζει καλύτερα τους επικίνδυνους καρπούς, χωρίς να είναι αναγκασμένος να αποφεύγει το σύνολο των ξηρών καρπών, που κατά τα άλλα αποτελούν εξαιρετική διατροφική πηγή. Επίσης, μπορεί να είναι απόλυτα ενημερωμένος για τον τρόπο αντιμετώπισης ενδεχόμενης αντίδρασης και την πιθανότητα αποδρομής της αλλεργίας ή την ‘επέκταση’ σε άλλα συγγενικά φυτικά είδη.