Συνέντευξη στην Νικολέτα Ντάμπου
Για το Πολλαπλούν Μυέλωμα (ΠΜ) ,μία κακοήθη νόσο από την οποία κάθε χρόνο προσβάλλονται στην Ελλάδα περίπου 400-500 ασθενείς αλλά και για την συμβολή, των κλινικών μελετών και των νέων φαρμάκων τα οποία έχουν περιορισμένη και διαχειρίσιμη τοξικότητα , στην αντιμετώπιση και επανάκτηση της φυσιολογικής δραστηριότητας του ασθενούς καθώς και στην μείωση του ποσοστού των πρώιμων θανάτων, μιλάει η Δρ. Ειρήνη Κατωδρύτου, Διευθύντρια της Αιματολογικής Κλινικής του Αντικαρκινικού Νοσοκομείου «Θεαγένειο», στην συνέντευξη που παραχώρησε στο Healthweb.
Όσον αφορά στα προγράμματα των κλινικών μελετών για το ΠΜ , η κ. Κατωδρύτου , τονίζει ότι λαμβάνουν χώρα κυρίως σε μεγάλα εξειδικευμένα κέντρα για την νόσο, όπως ενδεικτικά είναι η Θεραπευτική Κλινική στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα στην Αθήνα και η Αιματολογική Κλινική του Αντικαρκινικού Νοσοκομείου «Θεαγένειο» στη Θεσσαλονίκη, στα οποία μπορούν να απευθύνονται οι ασθενείς για να ενημερωθούν και λάβουν την καλύτερη δυνατή θεραπεία.
Ας δούμε αναλυτικά την συνέντευξη:
Τι είναι το Πολλαπλό Μυέλωμα; . Ποιο είναι το προφίλ των ασθενών. Επιπολασμός νόσου .
Το Πολλαπλούν Μυέλωμα (ΠΜ) είναι κακοήθης νόσος που χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση παθολογικών πλασματοκυττάρων στον μυελό των οστών τα οποία παράγουν συνήθως, μια πρωτεΐνη που λέγεται μονοκλωνική ανοσοσφαιρίνη. Κάθε χρόνο στην Ελλάδα διαγιγνώσκονται περίπου 400-500 ασθενείς με ΠΜ. Η διάμεση ηλικία διάγνωσης της νόσου είναι περίπου τα 70 έτη.
Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται; Παράγοντες κινδύνου και πιθανότητα κληρονομικότητας;
Η νόσος συχνά εκδηλώνεται με αίσθημα κόπωσης ή καταβολή και πόνο στα οστά, κυρίως στη σπονδυλική στήλη. Η κόπωση αποτελεί συνήθως σύμπτωμα της αναιμίας η οποία εμφανίζεται σε ποσοστό περίπου 75% των ασθενών κατά τη διάγνωση. Βλάβες στα οστά (οστεολύσεις) εμφανίζονται στο 80% των ασθενών, με προεξάρχουσες αυτές της σπονδυλικής στήλης (>60% των ασθενών). Άλλα συχνά ευρήματα είναι η άνοδος της τιμής του ασβεστίου (υπερασβεστιαιμία) και η νεφρική ανεπάρκεια. Λιγότερο συχνές εκδηλώσεις της νόσου είναι η αμυλοείδωση, η υπεργλοιότητα του αίματος και η περιφερική νευροπάθεια.
Τι μπορεί να εμφανίσουν οι ασθενείς με Πολλαπλούν Μυέλωμα;
Οι ασθενείς με ΠΜ μπορεί να εμφανίσουν σε αυξημένη συχνότητα λοιμώξεις κυρίως του αναπνευστικού συστήματος, λόγω μειωμένης άμυνας στον οργανισμό (ανοσοανεπάρκεια). Σε μερικές περιπτώσεις η διάγνωση γίνεται τυχαία στα πλαίσια γενικών εξετάσεων, χωρίς να προηγηθούν συμπτώματα.
Πώς διαγιγνώσκεται η νόσος ; Υπάρχουν προγνωστικοί δείκτες για την εξέλιξη της νόσου και πώς θα πρέπει να ερμηνεύονται;
Η αιτιολογία της νόσου είναι γενικά άγνωστη. Παράγοντες που σχετίζονται με την ανάπτυξη ΠΜ είναι η μεγάλη ηλικία, το άρρεν φύλο και η επαγγελματική ενασχόληση με την κτηνοτροφία και τη γεωργία λόγω συχνότερης έκθεσης σε ζώα, φυτοφάρμακα κλπ. Επιπρόσθετοι επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η παχυσαρκία και η έκθεση σε ακτινοβολία. Περίπου 5-7% των ασθενών με ΠΜ έχουν στην οικογένεια κάποιον συγγενή με ΠΜ ή με μονοκλωνική γαμμαπάθεια αδιευκρίνιστης σημασίας (MGUS)· η τελευταία, δεν αποτελεί νόσο αλλά μπορεί να εξελιχθεί σε ΠΜ, με μικρή πιθανότητα (1%/έτος) γι’ αυτό χρήζει παρακολούθησης.
Η διάγνωση τίθεται με την ανεύρεση των παθολογικών πλασματοκυττάρων στο μυελό των οστών με μυελόγραμμα ή οστεομυελική βιοψία καθώς και με την ανίχνευση στο αίμα ή/και στα ούρα σε >95% των περιπτώσεων μονοκλωνικής ανοσοσφαιρίνης με τις μεθόδους της ηλεκτροφόρησης και ανοσοκαθήλωσης. Απαραίτητες εξετάσεις κατά τη διάγνωση είναι η γενική αίματος για τον προσδιορισμό κυρίως της αιμοσφαιρίνης, καθώς και οι βιοχημικές εξετάσεις για τον έλεγχο της νεφρικής λειτουργίας, του ασβεστίου του αίματος, της αλβουμίνης, της γαλακτικής δευδρογενάσης (LDH) και της β2 μικροσφαιρίνης οι τρεις τελευταίοι δείκτες, σε συνδυασμό με ειδικές εξετάσεις για την αναζήτηση βλαβών στα χρωμοσώματα αποτελούν μέρος των διεθνών προγνωστικών συστημάτων τα οποία δίνουν πληροφορίες για την πρόγνωση της νόσου. Αυτές οι πληροφορίες μπορούν να αξιοποιηθούν από τον ειδικό ιατρό για τον καθορισμό της θεραπευτικής στρατηγικής. Τέλος, απαραίτητος είναι ο έλεγχος των οστών για την διαπίστωση οστεολύσεων ή μαζών (ακτινογραφίες, αξονική ή μαγνητική τομογραφία, κ.α.).
Πώς εξελίσσεται ως νόσημα μετά την διάγνωση;
Μετά τη διάγνωση, η πλειοψηφία των ασθενών θα πρέπει να υποβληθεί σε ειδική θεραπεία για τη νόσο. Σήμερα ο στόχος της θεραπείας είναι να ελέγξουμε την ασθένεια σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην προκαλεί προβλήματα στον ασθενή, να την μετατρέψουμε δηλαδή σε μια χρόνια νόσο παρατείνοντας το διάστημα χωρίς κλινικές εκδηλώσεις, με απώτερο σκοπό να βελτιώσουμε την συνολική επιβίωση και ενδεχομένως, να πετύχουμε την ίαση σε κάποιες περιπτώσεις.
Εκπληρώνονται οι στόχοι; Τι έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια στη θεραπεία του Πολλαπλού Μυελώματος; Τι αναμένεται στο άμεσο μέλλον;
Οι παραπάνω στόχοι εκπληρώνονται σε μεγαλύτερο ποσοστό ασθενών κατά την τελευταία δεκαετία, λόγω της ευρείας χρήσης των νέων αντιμυελωματικών παραγόντων, όπως είναι οι αναστολείς του πρωτεασώματος πρώτης και επόμενης γενιάς (bortezomib, carfilzomib, ixazomib) και τα ανοσοτροποποιητικά φάρμακα (λεναλιδομίδη, πομαλιδομίδη) που χρησιμοποιούνται σε διάφορους αποτελεσματικούς συνδυασμούς. Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται τόσο στους ηλικιωμένους, όσο και στους νεότερους ασθενείς (<65-70 ετών) οι οποίοι επιπρόσθετα, έχουν την δυνατότητα να υποβληθούν σε αυτόλογη μεταμόσχευση περιφερικών στελεχιαίων κυττάρων, θεραπευτική διαδικασία που αποδεδειγμένα συμβάλει στη βελτίωση της επιβίωσης. Τα τελευταία χρόνια η πρόοδος στην κλινική έρευνα έδωσε τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν νέες κατηγορίες αποτελεσματικών φαρμάκων για το ΠΜ όπως είναι τα μονοκλωνικά αντισώματα τα οποία στοχεύουν ακόμα πιο ειδικά στο νεοπλασματικό κύτταρο και έχουν παράλληλα ανοσοτροποποιητική δράση. Το πρώτο από αυτά το οποίο έχει λάβει έγκριση και στη χώρα μας είναι το Daratumumab, ενώ ακολουθούν και άλλα μονοκλωνικά αντισώματα, καθώς και άλλα αποτελεσματικά φάρμακα με ανοσολογικούς και άλλους τρόπους δράσης.
Ποιος είναι ο ρόλος των κλινικών μελετών ;
Τα σύγχρονα φάρμακα χρησιμοποιούνται σε εγκεκριμένους συνδυασμούς αλλά και σε συνδυασμούς που εξετάζονται στα πλαίσια κλινικών μελετών χάρις στις οποίες διευρύνονται οι θεραπευτικές δυνατότητες. Τα πρόγραμμα των κλινικών μελετών για το ΠΜ λαμβάνουν χώρα κυρίως σε μεγάλα εξειδικευμένα κέντρα για τη νόσο, όπως ενδεικτικά είναι η Θεραπευτική Κλινική στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα στην Αθήνα και η Αιματολογική Κλινική του Αντικαρκινικού Νοσοκομείου «Θεαγένειο» στη Θεσσαλονίκη, στα οποία μπορούν να απευθύνονται οι ασθενείς για να ενημερωθούν και λάβουν την καλύτερη δυνατή θεραπεία.
Σήμερα, η διεύρυνση της γνώσης μας για το νόσημα, η χρήση νέων φαρμάκων με περιορισμένη και διαχειρίσιμη τοξικότητα και η καλύτερη αντιμετώπιση των επιπλοκών έχουν βοηθήσει στον ταχύτερο έλεγχο των συμπτωμάτων, οδηγώντας στην επανάκτηση της φυσιολογικής δραστηριότητας του ασθενούς, στην αποκατάσταση της ποιότητας ζωής, στη δραματική μείωση του ποσοστού των πρώιμων θανάτων και εν τέλει στην αύξηση της συνολικής επιβίωσης σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.