Εγκυμοσύνη: Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και δεκαετίες ότι η εγκυμοσύνη απαιτεί από το σώμα της μητέρας να προσαρμοστεί έτσι ώστε το ανοσοποιητικό της σύστημα να μην επιτίθεται στο αναπτυσσόμενο έμβρυο σαν να ήταν ένας εχθρικός ξένος εισβολέας. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια μάθαμε πολλά περισσότερα για την ανοσολογία της εγκυμοσύνης, μια νέα μελέτη δείχνει ότι η κυτταρική διασταύρωση μεταξύ της μητέρας και του απογόνου της είναι ακόμη πιο πολύπλοκη και μακροχρόνια από ό,τι αναμενόταν. Η μελέτη δημοσιεύθηκε online στο περιοδικό Science από ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Sing Sing Way, MD, Ph.D., του Τμήματος Λοιμωδών Νοσημάτων στο Cincinnati Children’s και του Κέντρου Φλεγμονής και Ανοχής.
“Με τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο η προηγούμενη εγκυμοσύνη αλλάζει τα αποτελέσματα των μελλοντικών κυήσεων -ή με άλλα λόγια πώς οι μητέρες θυμούνται τα μωρά τους- τα ευρήματά μας προσθέτουν μια νέα διάσταση στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί η εγκυμοσύνη”, λέει ο Way. “Η φύση έχει σχεδιάσει μια ενσωματωμένη ανθεκτικότητα στις μητέρες που γενικά μειώνει τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού, προεκλαμψίας και θνησιγένειας σε γυναίκες που έχουν προηγούμενη υγιή εγκυμοσύνη. Αν μπορέσουμε να μάθουμε τρόπους να μιμηθούμε αυτές τις στρατηγικές, ίσως μπορέσουμε να προλάβουμε καλύτερα τις επιπλοκές σε εγκυμοσύνες υψηλού κινδύνου”. Εκτός από τη δυνητική πρόοδο κατά της κύριας αιτίας της βρεφικής θνησιμότητας, ο Way λέει ότι η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το ανοσοποιητικό σύστημα αλλάζει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης θα μπορούσε να επηρεάσει άλλους ερευνητικούς τομείς, όπως η ανάπτυξη εμβολίων, η έρευνα για την αυτοανοσία και η πρόληψη της απόρριψης των οργάνων που μεταμοσχεύονται.
Πώς οι μητέρες θυμούνται τα μωρά τους Το 2012, ο Way και οι συνεργάτες του δημοσίευσαν μια μελέτη στο Nature που αποκάλυψε πώς η εμπειρία της πρώτης εγκυμοσύνης κάνει το σώμα μιας γυναίκας πολύ λιγότερο πιθανό να απορρίψει μια δεύτερη εγκυμοσύνη με τον ίδιο πατέρα. Εκτός από τις γνωστές προηγουμένως βραχυπρόθεσμες προσαρμογές του ανοσοποιητικού συστήματος, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το σώμα της μητέρας διατηρεί ένα μακροπρόθεσμο απόθεμα ανοσοκατασταλτικών Τ κυττάρων που αναγνωρίζουν ειδικά το επόμενο έμβρυο από το ίδιο ζευγάρι. Αυτά τα κατασταλτικά Τ κύτταρα δίνουν εντολή στο υπόλοιπο ανοσοποιητικό σύστημα να σταματήσει καθώς εξελίσσεται η εγκυμοσύνη και παραμένουν στο σώμα της μητέρας για χρόνια μετά τον τοκετό. Για την ανοσία έναντι της λοίμωξης, αυτά τα κύτταρα “μνήμης” συχνά απαιτούν ένα συνεχές, χαμηλό επίπεδο έκθεσης στο εισβάλλον παθογόνο. Έτσι, αρχικά, οι επιστήμονες εξεπλάγησαν όταν διαπίστωσαν ότι αυτά τα κατασταλτικά κύτταρα παραμένουν στις μητέρες και μετά τον τοκετό. Η νέα μελέτη στην επιθεώρηση Science αναφέρει ότι η διατήρηση των προστατευτικών κατασταλτικών Τ-κυττάρων μνήμης διαμεσολαβείται από μικροσκοπικούς πληθυσμούς κυττάρων του μωρού που παραμένουν στις μητέρες μετά την εγκυμοσύνη και ονομάζονται εμβρυϊκά μικροχιμαιρικά κύτταρα. Το εύρημα αυτό παρέχει περαιτέρω βιολογικά στοιχεία που υποστηρίζουν μια ευρέως αναγνωρισμένη ειδική σχέση μεταξύ των μητέρων και των παιδιών τους. “Πολύ μικρός αριθμός εμβρυϊκών κυττάρων μπορεί να βρεθεί στην καρδιά, στο ήπαρ, στο έντερο, στη μήτρα και σε άλλους ιστούς”, λέει ο Way. “Το γεγονός ότι δεν αποτελούμαστε μόνο από κύτταρα με τη δική μας γενετική, αλλά και από κύτταρα που προέρχονται από τις μητέρες μας και τα παιδιά μας είναι μια συναρπαστική ιδέα”.
Αυτή η επιρροή που συνδέεται με τα εμβρυϊκά κύτταρα βασίζεται στην έρευνα που δημοσίευσαν ο Way και οι συνεργάτες του στο Cell το 2015 και η οποία δείχνει ότι τα παιδιά διατηρούν ένα μικρό απόθεμα κυττάρων που μεταφέρονται από τις μητέρες τους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και ονομάζονται μητρικά μικροχιμαιρικά κύτταρα. Ακόμα και πολλά χρόνια αργότερα, τα κύτταρα αυτά βοηθούν να εξηγηθεί γιατί μια μεταμόσχευση οργάνου από τη μητέρα ενός ατόμου είναι πιο πιθανό να είναι επιτυχής σε σύγκριση με ένα δωρητικό όργανο από τον πατέρα του. Όμως η ιστορία έχει κι άλλα στοιχεία, λέει ο Way. Αυτή η δυνητικά μεγάλη ποικιλία γενετικά ξένων κυττάρων στις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων των μητρικών μικροχιμαιρικών κυττάρων από τη μητέρα τους και των μοναδικών εμβρυϊκών μικροχιμαιρικών κυττάρων από κάθε εγκυμοσύνη, εγείρει νέα θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με το πώς τα μικροχιμαιρικά κύτταρα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και τα όρια της συσσώρευσής τους. Η παρούσα δημοσίευση στο Science δείχνει ότι κάθε άτομο μπορεί να έχει μόνο ένα σύνολο μικροχιμαιρικών κυττάρων κάθε φορά. Τα εμβρυϊκά μικροχιμαιρικά κύτταρα που παραμένουν στις μητέρες από μια πρώτη εγκυμοσύνη εκτοπίζονται από νέα εμβρυϊκά κύτταρα όταν οι μητέρες μένουν ξανά έγκυες. Εν τω μεταξύ, μόλις μια ενήλικη κόρη μείνει έγκυος, τα εμβρυϊκά μικροχιμαιρικά κύτταρα εκτοπίζουν τα μητρικά μικροχιμαιρικά κύτταρα με αποτέλεσμα να “ξεχνά” ανοσολογικά τη μητέρα της. “Αυτή η παροδικότητα για τα μεμονωμένα σύνολα μικροχιμαιρικών κυττάρων είναι αξιοσημείωτη, ιδίως αν αναλογιστεί κανείς τα προστατευτικά οφέλη τους στην έκβαση της εγκυμοσύνης, και αντιπροσωπεύουν μόνο ένα στο εκατομμύριο κύτταρα”, λέει ο Way. Ωστόσο, η νέα έρευνα δείχνει επίσης ότι οι μητέρες δεν ξεχνούν ποτέ πλήρως τα παιδιά τους με τον ίδιο τρόπο που οι κόρες ξεχνούν τις μητέρες τους. Ενώ η προσφορά προστατευτικών εμβρυϊκών μικροχιμαιρικών κυττάρων αντανακλά μόνο την πιο πρόσφατη εγκυμοσύνη, ένας μικρός αριθμός κατασταλτικών Τ-κυττάρων από κάθε εγκυμοσύνη ζει σε λανθάνουσα μορφή μέσα στη μητέρα. Μπορούν να παραμείνουν για χρόνια, έως ότου κληθούν σε δράση από μια νέα εγκυμοσύνη.
