Εγκέφαλος: Οι αλλαγές στην “κανονική” ψυχική κατάσταση ενός ατόμου μετά τη λήψη ναρκωτικών ουσιών, κατά τη διάρκεια του διαλογισμού, κατά τη διάρκεια της ύπνωσης ή λόγω συγκεκριμένων ιατρικών καταστάσεων αποτελούν θέμα μελέτης εδώ και αρκετά χρόνια. Ορισμένες από αυτές τις ψυχικές αλλαγές, οι οποίες είναι γνωστές ως μεταβαλλόμενες καταστάσεις συνείδησης, έχει διαπιστωθεί ότι έχουν δυνητικά ευεργετικά αποτελέσματα, μειώνοντας το στρες και προάγοντας τη μεγαλύτερη ευημερία. Ερευνητές στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης διερευνούν πρόσφατα τις δυνατότητες των ψυχεδελικών φαρμάκων, όπως η ψιλοκυβίνη και η διαιθυλαμίδη του λυσεργικού οξέος (LSD), για τη θεραπεία της κατάθλιψης και άλλων ψυχικών διαταραχών. Σε μια πρόσφατη εργασία που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Βιολογική Ψυχιατρική: Ψυχιατρική: Γνωστική Νευροεπιστήμη και Νευροαπεικόνιση (Biological Psychiatry: Cognitive Neuroscience and Neuroimaging) συνέκριναν τους εγκεφάλους ανθρώπων που είχαν πάρει ψυχεδελικά με εκείνους άλλων που έκαναν διαλογισμό ή υπνωτίστηκαν.
“Η ομάδα μας έχει μεγάλη εμπειρία στη μελέτη των τροποποιημένων καταστάσεων”, δήλωσε η Nathalie Rieser, μία από τις ερευνήτριες που πραγματοποίησαν τη μελέτη. “Έχουμε διερευνήσει τις επιδράσεις των ψυχεδελικών στον εγκέφαλο σε διάφορες μελέτες, δεδομένου ότι οι μεταβαλλόμενες καταστάσεις συνείδησης αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία στη θεραπεία των ψυχιατρικών διαταραχών. Ανεκδοτολογικά, οι άνθρωποι συχνά αναφέρουν ομοιότητες στις εμπειρίες που προκαλούνται από την ύπνωση, τον διαλογισμό ή τα ψυχεδελικά. Ωστόσο, η νευροβιολογική μας κατανόηση αυτών των καταστάσεων μόλις τώρα εξελίσσεται”. Ενώ πολλές μελέτες εξέτασαν μεμονωμένες τροποποιημένες καταστάσεις συνείδησης και τον τρόπο με τον οποίο εκδηλώνονται στον εγκέφαλο, οι συγκρίσεις μεταξύ αυτών των καταστάσεων παραμένουν σπάνιες. Η Rieser και οι συνεργάτες της θέλησαν να καλύψουν αυτό το κενό στη βιβλιογραφία, συγκρίνοντας τους νευρικούς συσχετισμούς των ψυχεδελικών, του διαλογισμού και της ύπνωσης. “Δεν γνωρίζαμε αν οι ίδιες νευροβιολογικές μεταβολές προκαλούν την εμπειρία όλων των τροποποιημένων καταστάσεων ή αν οι καταστάσεις αυτές είναι διαφορετικές σε επίπεδο εγκεφάλου”, δήλωσε η Rieser. Αντί να διεξάγουν ένα ενιαίο πείραμα που περιελάμβανε συλλογικά ψυχεδελικά, διαλογισμό και ύπνωση, οι ερευνητές ανέλυσαν σύνολα δεδομένων που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια τεσσάρων διαφορετικών πειραματικών δοκιμών. Οι δύο πρώτες δοκιμές εξέτασαν τις επιδράσεις δύο διαφορετικών ψυχεδελικών φαρμάκων στον εγκέφαλο, δηλαδή της ψιλοκυβίνης και του LSD, ενώ οι δύο τελευταίες επικεντρώθηκαν στην ύπνωση και τον διαλογισμό. “Συνδυάσαμε τέσσερα διαφορετικά σύνολα δεδομένων που συλλέχθηκαν στο Ψυχιατρικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Ζυρίχης χρησιμοποιώντας τον ίδιο μαγνητικό τομογράφο”, εξήγησε ο Rieser. “Για τις ψυχεδελικές μελέτες, συμπεριλάβαμε υγιείς συμμετέχοντες που στη συνέχεια έλαβαν ψιλοκυβίνη, LSD ή εικονικό φάρμακο, ενώ οι μελέτες διαλογισμού και ύπνωσης πραγματοποιήθηκαν με συμμετέχοντες που ήταν ειδικοί στον αντίστοιχο τομέα για να βεβαιωθούμε ότι μπορούν να φτάσουν στην κατάσταση σε περιβάλλον μαγνητικής τομογραφίας”. Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων πειραματικών δοκιμών της ομάδας, ζητήθηκε από όλους τους συμμετέχοντες να παραμείνουν απλά ξαπλωμένοι μέσα σε έναν μαγνητικό τομογράφο χωρίς να ολοκληρώσουν οποιαδήποτε εργασία ή να συμμετάσχουν σε οποιαδήποτε δραστηριότητα. Ο μαγνητικός τομογράφος κατέγραψε την εγκεφαλική τους δραστηριότητα τόσο όταν βρίσκονταν σε κανονική κατάσταση συνείδησης όσο και υπό την τροποποιημένη κατάσταση συνείδησης που αφορούσε τη συγκεκριμένη δοκιμή (δηλαδή μετά από λήψη ψυχεδελικών, κατά τη διάρκεια διαλογισμού ή υπό ύπνωση). “Αναλύσαμε την εγκεφαλική δραστηριότητα των συμμετεχόντων σε ολόκληρο τον εγκέφαλο και διερευνήσαμε αν διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου συνεργάζονται με διαφορετικό τρόπο σε σύγκριση με τη σάρωση της βασικής γραμμής”, δήλωσε ο Rieser. “Τα ευρήματά μας έδειξαν ότι παρόλο που η ψιλοκυβίνη, το LSD, ο διαλογισμός και η ύπνωση προκαλούν επικαλυπτόμενες υποκειμενικές επιδράσεις, οι υποκείμενες εγκεφαλικές αλλαγές είναι διακριτές”.
Τα ευρήματα που συγκέντρωσε αυτή η ομάδα ερευνητών υποδηλώνουν ότι ενώ κάποιοι μπορεί να αναφέρουν ότι έχουν παρόμοιες εμπειρίες ή συναισθήματα κάτω από αυτές τις διαφορετικές καταστάσεις συνείδησης, αυτό που συμβαίνει στον εγκέφαλό τους είναι στην πραγματικότητα πολύ διαφορετικό. Ενώ η ψιλοκυβίνη και το LSD φάνηκε να παράγουν παρόμοια εγκεφαλική δραστηριότητα, οι αλλαγές που προκαλούσαν ήταν σαφώς διαφορετικές από εκείνες που παρατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια του διαλογισμού ή της ύπνωσης. Αυτό υποδηλώνει ότι τα ψυχεδελικά, ο διαλογισμός και η ύπνωση έχουν διαφορετικούς υποκείμενους μηχανισμούς δράσης και συνολικά διαφορετικές επιδράσεις στον εγκέφαλο. Συνολικά, τα αποτελέσματα αυτά υποδηλώνουν ότι αυτές οι τρεις διαφορετικές καταστάσεις μπορεί να έχουν συνεργιστικές θεραπευτικές επιδράσεις και να μην υποκαθιστούν θεραπευτικά η μία την άλλη. Στο μέλλον, θα μπορούσαν να ανοίξουν τον δρόμο για περαιτέρω έρευνες σχετικά με τα μοναδικά τους πλεονεκτήματα και οφέλη, ενημερώνοντας ενδεχομένως για την ανάπτυξη νέων υποσχόμενων θεραπευτικών στρατηγικών για τις ψυχιατρικές διαταραχές. “Τώρα εργαζόμαστε ταυτόχρονα για τη διερεύνηση των μηχανισμών δράσης των ψυχεδελικών σε υγιείς μάρτυρες καθώς και για την κλινική εφαρμογή τους στη θεραπεία ασθενών με διαταραχή χρήσης αλκοόλ και μείζονα καταθλιπτική διαταραχή”, πρόσθεσε ο Rieser. “Αξιολογούμε την αποτελεσματικότητά τους και διερευνούμε τις εγκεφαλικές, συμπεριφορικές και γνωστικές αλλαγές ως απόκριση στην ψυχεδελικά υποβοηθούμενη θεραπεία. Η τρέχουσα μελέτη ενημερώνει τις μελλοντικές έρευνες για τη βελτιστοποίηση της ψυχεδελικά υποβοηθούμενης θεραπείας”.
