Απομεινέρια αρχαίων ιών, που έχουν περάσει εκατομμύρια χρόνια κρυμμένοι μέσα στο ανθρώπινο DNA, βοηθούν το σώμα να καταπολεμήσει τον καρκίνο, λένε οι επιστήμονες. Η μελέτη του Ινστιτούτου Francis Crick έδειξε ότι τα αδρανοποιημένα υπολείμματα αυτών των παλαιών ιών ξυπνούν όταν τα καρκινικά κύτταρα ξεφεύγουν από τον έλεγχο. Αυτό βοηθά ακούσια το ανοσοποιητικό σύστημα να στοχεύσει και να επιτεθεί στον όγκο. Η ομάδα θέλει να αξιοποιήσει την ανακάλυψη για να σχεδιάσει εμβόλια που μπορούν να ενισχύσουν τη θεραπεία του καρκίνου ή ακόμα και να την αποτρέψουν.
Οι ερευνητές είχαν παρατηρήσει μια σύνδεση μεταξύ της καλύτερης επιβίωσης από τον καρκίνο του πνεύμονα και ενός τμήματος του ανοσοποιητικού συστήματος, που ονομάζονται Β-κύτταρα, που συγκεντρώνονται γύρω από τους όγκους. Τα Β-κύτταρα είναι το μέρος του σώματός μας που παράγει αντισώματα και είναι περισσότερο γνωστά για τον ρόλο τους στην καταπολέμηση λοιμώξεων, όπως η Covid. Το τι ακριβώς έκαναν στον καρκίνο του πνεύμονα ήταν ένα μυστήριο, αλλά μια σειρά από περίπλοκα πειράματα με δείγματα ασθενών και δοκιμές σε ζώα έδειξαν ότι εξακολουθούσαν να προσπαθούν να καταπολεμήσουν τους ιούς.
«Αποδείχθηκε ότι τα αντισώματα αναγνωρίζουν υπολείμματα αυτού που ονομάζονται ενδογενείς ρετροϊοί», μου είπε ο καθηγητής Τζούλιαν Ντάουνγουορντ, αναπληρωτής διευθυντής έρευνας στο Ινστιτούτο Φράνσις Κρικ. Οι ρετροϊοί έχουν το θαυμάσιο κόλπο να περάσουν ένα αντίγραφο των γενετικών οδηγιών τους μέσα στο δικό μας.
- Περισσότερο από το 8% αυτού που θεωρούμε «ανθρώπινο» DNA έχει στην πραγματικότητα τέτοια ιογενή προέλευση
- Μερικοί από αυτούς τους ρετροϊούς έγιναν προσάρτημα του γενετικού μας κώδικα πριν από δεκάδες εκατομμύρια χρόνια και μοιραζόμαστε με τους εξελικτικούς συγγενείς μας, τους μεγάλους πιθήκους
- Άλλοι ρετροϊοί μπορεί να έχουν εισέλθει στο DNA μας πριν από μερικές χιλιάδες χρόνια
- Μερικές από αυτές τις ξένες οδηγίες, με την πάροδο του χρόνου, έχουν επιλεγεί και εξυπηρετούν χρήσιμους σκοπούς μέσα στα κύτταρα μας, αλλά άλλες ελέγχονται αυστηρά για να σταματήσει η εξάπλωσή τους.
Ωστόσο, το χάος κυριαρχεί μέσα σε ένα καρκινικό κύτταρο όταν αυτό αναπτύσσεται ανεξέλεγκτα και ο άλλοτε αυστηρός έλεγχος αυτών των αρχαίων ιών χάνεται. Αυτές οι αρχαίες γενετικές οδηγίες δεν είναι πλέον ικανές να αναστήσουν ολόκληρους ιούς, αλλά μπορούν να δημιουργήσουν θραύσματα ιών που είναι αρκετά για το ανοσοποιητικό σύστημα να εντοπίσει μια ιογενή απειλή. «Το ανοσοποιητικό σύστημα ξεγελιέται και πιστεύει ότι τα κύτταρα του όγκου είναι μολυσμένα και προσπαθεί να εξαλείψει τον ιό, επομένως είναι ένα είδος συστήματος συναγερμού», είπε ο καθηγητής Γιώργος Κασσιώτης, επικεφαλής ρετροϊικής ανοσολογίας στο κέντρο βιοϊατρικής έρευνας.
Τα αντισώματα καλούν άλλα μέρη του ανοσοποιητικού συστήματος που σκοτώνουν τα «μολυσμένα» κύτταρα – το ανοσοποιητικό σύστημα προσπαθεί να σταματήσει έναν ιό, αλλά σε αυτή την περίπτωση αφαιρεί καρκινικά κύτταρα. Ο καθηγητής Κασιώτης λέει ότι είναι μια αξιοσημείωτη αντιστροφή ρόλου για τους ρετροϊούς που στην ακμή τους «μπορεί να προκαλούσαν καρκίνο στους προγόνους μας» λόγω του τρόπου με τον οποίο εισβάλλουν στο DNA μας, αλλά τώρα μας προστατεύουν από τον καρκίνο, «που το βρίσκω συναρπαστικό», αυτός προσθέτει.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature, περιγράφει πώς αυτό συμβαίνει φυσικά στο σώμα, αλλά οι ερευνητές θέλουν να ενισχύσουν αυτό το αποτέλεσμα αναπτύσσοντας εμβόλια για να διδάξουν στο σώμα πώς να κυνηγάει ενδογενείς ρετροϊούς. «Αν μπορούμε να το κάνουμε αυτό, τότε μπορείτε να σκεφτείτε όχι μόνο τα θεραπευτικά εμβόλια, μπορείτε επίσης να σκεφτείτε τα προληπτικά εμβόλια», είπε ο καθηγητής Κασιώτης.
Η Δρ Claire Bromley, από την Cancer Research UK, είπε: «Όλοι μας έχουμε αρχαίο ιικό DNA στα γονίδιά μας, που έχει περάσει από τους προγόνους μας, και αυτή η συναρπαστική έρευνα έχει τονίσει τον ρόλο που παίζει στον καρκίνο και πώς το ανοσοποιητικό μας σύστημα μπορεί να αναγνωρίσει και να καταστρέψει καρκινικά κύτταρα». Είπε ότι χρειαζόταν «περισσότερη έρευνα» για να αναπτυχθεί ένα εμβόλιο κατά του καρκίνου, αλλά «παρόλα αυτά, αυτή η μελέτη προσθέτει στον αυξανόμενο όγκο έρευνας που μια μέρα θα μπορούσε να δει αυτήν την καινοτόμο προσέγγιση στη θεραπεία του καρκίνου να γίνεται πραγματικότητα».