Δυστυχώς τα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου έχουν αυξηθεί αρκετά τα τελευταία χρόνια. Παράγοντες όπως ο τρόπος ζωής, το περιβάλλον, η κληρονομικότητα, τα βλαβερά πρόσθετα τροφίμων είναι οι βασικές αιτίες ανάπτυξής του στον ανθρώπινο οργανισμό.
Σχετικές πληροφορίες δίνει στο www.Life2day.gr η Αγγελική Κορδαλή Διαιτολόγος-Διατροφολόγος .Επιστημονικός Συνεργάτης Medidiatrofi.
Τι είναι καρκίνος; Η ασθένεια του καρκίνου χαρακτηρίζεται από τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των κυττάρων ενός ιστού ή οργάνου του σώματος. Υπό φυσιολογικές συνθήκες τα κύτταρα στο σώμα μας, αυξάνονται, διαιρούνται και πεθαίνουν ελεγχόμενα. Αντιθέτως, τα καρκινικά κύτταρα διαιρούνται ανεξέλεγκτα με αποτέλεσμα την δημιουργία μια μάζας κυττάρων, τον ονομαζόμενο όγκο. Ο όγκος μπορεί να είναι καλοήθης ή κακοήθης. Η διαφορά μεταξύ καλοήθους και καλοήθους όγκου είναι ότι τα καρκινικά κύτταρα στον καλοήθη αυξάνονται με αργό ρυθμό και δεν κάνει μετάσταση σε άλλους ιστούς του σώματος ενώ τα καρκινικά κύτταρα του κακοήθους όγκου αναπτύσσονται γρήγορα, διηθείται σε γειτονικούς ιστούς και διαδίδεται μέσω του αίματος και της λέμφου (μετάσταση).
Ο όρος καρκίνος στις Δυτικοευρωπαϊκές χώρες προέρχεται από τα λατινικά και σημαίνει «καβούρι» όπως και στα ελληνικά. Η όψη που έχουν ορισμένοι όγκοι όταν επεκτείνονται και εισβάλλουν σε γειτονικούς ιστούς, με «παρεκτάματα» θυμίζουν τα άκρα αυτού του ζώου.
Κάθε καρκίνος (π.χ. καρκίνος του παχέος εντέρου, πνεύμονα, της μήτρας, του προστάτη, του μαστού, του αίματος δηλαδή λευχαιμία & λεμφώματα κτλ.) έχει διαφορετικά συμπτώματα, διαφορετική εξέλιξη και επομένως αποτελεί διαφορετική ασθένεια..
Όπως αναφέρεται και παραπάνω, ένας από τους παράγοντες εμφάνισης καρκίνου είναι ο τρόπος ζωής. Δηλαδή, οι διατροφικές συνήθειες, το κάπνισμα, το αλκοόλ και η φυσική δραστηριότητα.
Η αλλαγή διατροφικών συνηθειών, ο εμπλουτισμός της καθημερινής διατροφής με τροφές ενάντια στην καρκινογένεση, η διακοπή του καπνίσματος, η περιορισμένη κατανάλωση αλκοόλ όπως και η ένταξη της φυσικής δραστηριότητας είναι ένας «αλυσιδωτός» τρόπος πρόληψης στον καρκίνο.
Ποια θρεπτικά συστατικά «πολεμούν» την ανάπτυξη καρκίνου και ποιες τροφές πρέπει να εντάξουμε στο καθημερινή μας διατροφή ως πρόληψη;
Τα αντιοξειδωτικά είναι ουσίες οι οποίες καταστέλλουν την οξείδωση των κυττάρων, μειώνουν το λεγόμενο «οξειδωτικό στρες» κατά το οποίο τα κύτταρα φθείρονται ή καταστρέφονται μέσω των ελεύθερων ριζών. Οι αντιοξειδωτικές ουσίες αποτελούν ασπίδα του οργανισμού σε χρόνιες παθήσεις συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου.
Στην ομάδα αυτών των ουσιών ανήκουν οι πολυφαινόλες (φλαβονοειδή, ρεσβερατρόλη), η βιταμίνη C, η βιταμίνη Ε, η βιταμίνη Α, το σελήνιο, τα καροτενοειδή και το συνένζυμο Q10.
Οι φυτοχημικές ουσίες αναφέρονται σε μια μεγάλη ποικιλία χημικών ενώσεων (χρωστικές κ.ά.) που βρίσκονται στα φυτικά τρόφιμα από την ίδια την φύση και λειτουργούν προστατευτικά ενάντια στον καρκίνο και άλλες ασθένειες όπως τα καρδιαγγειακά κ.ά. Στα «αντικαρκινικά» φυτοχημικά περιλαμβάνονται τα φλαβονοειδή, τα καροτενοειδή, οι ανθοκυανίνες, οι φυτοστερόλες, οι γλυκοσινολάτες κ.ά.
ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ
- Φλαβονοειδή Μπρόκολο, σπαράγγια, τοματίνια, κόκκινη πιπεριά, σέλινο
- Βιταμίνη C Μπρόκολο, λαχανάκια Βρυξελλών, λάχανο (ιδιαίτερα ξυνολάχανο), πατάτα, κουνουπίδι, πιπεριές κόκκινες, ντομάτες
- Βιταμίνη Ε Ελαιόλαδο, λιπαρά ψάρια (σολομός), ξηροί καρποί, σουσάμι, φιστίκια
- Βιταμίνη Α Κρέας, μαργαρίνη, τυρί, αυγό, λιπαρό ψάρι, κίτρινα-κόκκινα-πορτοκαλί φρούτα & λαχανικά (καρότο, λάχανο, μπρόκολο, πεπόνι κ.α.)
- Σελήνιο Σπόροι (σουσάμι), θαλασσινά, τόνος, ολικής άλεσης τροφές, μανιτάρια, λάχανο, κρεμμύδια, τυρί, κολοκύθι, κοτόπουλο
- Καροτενοειδή Πράσινα φυλλώδη λαχανικά (μαρούλι, γαλλικό μαρούλι, σπανάκι, ρόκα, χόρτα, μαϊντανός, σέλινο, βασιλικός), ντομάτες, κόκκινη πιπεριά, κολοκύθα, κίτρινα και πορτοκαλί λαχανικά (καρότα, γλυκοπατάτα, πιπεριές κίτρινες, καλαμπόκι)
- Συνένζυμο Q10 Πράσινα φυλλώδη λαχανικά (μαρούλι, γαλλικό μαρούλι, σπανάκι, ρόκα, χόρτα, μαϊντανός, σέλινο, βασιλικός)
ΑΝΤΙΚΑΡΚΙΝΙΚΑ ΦΥΤΟΧΗΜΙΚΑ
Γλυκοσινολάτες (ιδιαίτερα ινδόλη3-καρβινόλη) Σταυράνθη λαχανικά (λάχανο, λαχανάκια Βρυξελλών, μπρόκολο, κουνουπίδι)
Φυτοστερόλες Σπανάκι
Αξίζει να αναφερθεί ότι το σελήνιο είναι ένα ιχνοστοιχείο που βοηθά στον «αντιοξειδωτικό» μηχανισμό άμυνας του σώματος. Έρευνα έδειξε ότι συμπλήρωμα σεληνίου μπορεί να μειώσει την εμφάνιση καρκίνου του προστάτη, του παχέος εντέρου και του πνεύμονα.
Προσοχή! Ο Αμερικάνικος Σύλλογος Καρκίνου (American Cancer Society) επισημαίνει την προσοχή στην δοσολογία του συμπληρώματος σεληνίου διότι μεγάλη λήψη σεληνίου μπορεί να είναι και τοξική για τον οργανισμό. Συνίσταται ως μέγιστη κατανάλωση συμπληρώματος 200mg ημερησίως.
Αφεψήματα πλούσια σε πολυφαινόλες θα πρέπει να περιλαμβάνονται στην πρόληψη του καρκίνου και συγκεκριμένα τα είδη τσαγιού. Οι ουσίες που προσδίδουν την αντικαρκινική ιδιότητα στο τσάι είναι οι κατεχίνες (ανήκουν στις πολυφαινόλες). Το πράσινο τσάι περιέχει περισσότερες κατεχίνες από το μαύρο τσάι.
Τα διάφορα ροφήματα τσαγιού που κυκλοφορούν στο εμπόριο (ice-tea, έτοιμα προς κατανάλωση κ.ά.),έχουν και διαφορετική περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες ανάλογα με την ποσότητα τσαγιού που έχει χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή του προϊόντος, την θερμοκρασία και τον χρόνο προετοιμασίας τους. Το κλασσικό ζεστό τσάι που φτιάχνουμε στο σπίτι μας βράζοντας τα φύλλα τσαγιού περιέχει περισσότερες πολυφαινόλες σε σχέση με το ice tea και τα έτοιμα προς κατανάλωση.
Φυσική δραστηριότητα και καρκίνος
Τα οφέλη της φυσικής δραστηριότητας στην υγεία, σε συνδυασμό πάντα με μια ισορροπημένη διατροφή είναι πολλά (μείωση περιττού λίπους, πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων κ.ά.). Ένα από αυτά είναι και η μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου και ειδικότερα του καρκίνου μαστού, του προστάτη, του εντέρου και του ενδομητρίου. Για τους ενήλικες συνίσταται φυσική δραστηριότητα μέτριας εντάσεως τουλάχιστον 150 λεπτά/εβδομάδα (ή 30-45 λεπτά ημερησίως) ή αυξημένης εντάσεως 75 λεπτά/εβδομάδα
Αλκοόλ και καρκίνος
Η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ έχει αρνητικές επιδράσεις στην υγεία και όσον αφορά την αναφερόμενη ασθένεια, οι μορφές καρκίνου που σχετίζονται με το αλκοόλ είναι ο καρκίνος στο συκώτι, στόμα, παχύ έντερο, οισοφάγο, φάρυγγα, λάρυγγα και στήθους. Ο συνδυασμός αλκοόλ και καπνίσματος μαζί έχει περισσότερες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου σε σχέση με την μεμονωμένη κατανάλωση αλκοόλ ή καπνίσματος. Όσον αφορά το γυναικείο φύλο, ακόμη και λίγο παραπάνω αλκοόλ εβδομαδιαίως, μπορεί να είναι παράγοντας για εμφάνιση καρκίνου του μαστού.
Συνίσταται η κατανάλωση 1 ποτού ημερησίως για τις γυναίκες και 2 ποτά ημερησίως για τους άνδρες, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι είναι απαραίτητο να καταναλώνεται αλκοόλ σε καθημερινή βάση ή όλα τα ποτά της εβδομάδας σε μία μέρα!
Μία πολύ καλή λύση και ευεργετική ταυτόχρονα για την υγεία μας, είναι το κρασί. Το κρασί είναι πλούσιο σε ρεσβερατρόλη (ανήκει στις πολυφαινόλες) και αποτελεί μια πολύ καλή και υγιεινή επιλογή, πάντα με μέτρο. Η ρεσβερατρόλη έχει αντιοξειδωτική ικανότητα, αναστέλλει την ανάπτυξη πολλών ειδών καρκινικών κυττάρων και μειώνει την ενεργοποίηση της πρωτεΐνης NF-κΒ, η οποία ενεργοποιείται από το ανοσοποιητικό σύστημα όταν ο οργανισμός είναι υπό κίνδυνο και επηρεάζει την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων και την μετάσταση του καρκίνου σε άλλους ιστούς.
Βιβλιογραφία:
www.cancer.org (American Cancer Society)
www.cancer.gov (National Cancer Institute)
www.en.wikipedia.org