Η βιταμίνη D υπάρχει με φυσικό τρόπο σε μικρές ποσότητες σε μερικές τροφές, όπως τα λιπαρά ψάρια (ρέγκα, σκουμπρί, σαρδέλες και τόνος). Για να γίνει η βιταμίνη D περισσότερο διαθέσιμη, προστίθεται τεχνητά σε γαλακτοκομικά προϊόντα, χυμούς και δημητριακά.
Αλλά η περισσότερη βιταμίνη D (το 80-90% που χρειάζεται το σώμα) παράγεται στον οργανισμό μέσω της απευθείας έκθεσης στο ηλιακό φως. Η βιταμίνη D μπορεί επίσης να παραχθεί στο εργαστήριο ως φάρμακο/συμπλήρωμα διατροφής.
Με ποιες ασθένειες συνδέεται η βιταμίνη D
Η βιταμίνη D χρησιμοποιείται για την πρόληψη και τη θεραπεία της ραχίτιδας. Πρόκειται για μια ασθένεια που προκαλείται από ανεπάρκεια στην συγκεκριμένη βιταμίνη. Επίσης χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της οστεοπόρωσης και του πόνου στα οστά (οστεομαλακία). Επίσης για την απώλεια οστού σε ανθρώπους με υπερπαραθυρεοειδισμό και ατελή οστεογένεση. Αυτή είναι μια κληρονομική πάθηση κατά την οποία τα οστά είναι ιδιαίτερα εύθραυστα. Χρησιμοποιείται, επίσης, για την πρόληψη καταγμάτων σε άτομα που διατρέχουν κίνδυνο για οστεοπόρωση. Αλλά και για την καλύτερη απορρόφηση ασβεστίου και μείωση της οστικής απώλειας (νεφρική οστεοδυστροφία) σε άτομα με νεφρική ανεπάρκεια.
Η βιταμίνη D χρησιμοποιείται για παθήσεις της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων. Τέτοια παραδείγματα είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) και η υψηλή χοληστερόλη. Χρησιμοποιείται επίσης για:
Τον διαβήτη
Την παχυσαρκία
Την μυϊκή αδυναμία
Την Σκλήρυνση κατά Πλάκας
Την ρευματοειδή αρθρίτιδα
Την Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
Το άσθμα
Την βρογχίτιδα
Το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο και
Την ουλίτιδα στα δόντια
Δερματικά
Μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν τη βιταμίνη D για δερματικές παθήσεις, όπως:
Η λεύκη
Το σκληρόδερμα
Η ψωρίαση και
Η ακτινική κεράτωση
Χρησιμοποιείται επίσης για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, την πρόληψη αυτοάνοσων νοσημάτων και την πρόληψη του καρκίνου.
Θυρεοειδής
Επειδή η βιταμίνη D εμπλέκεται στη ρύθμιση των επιπέδων των ανόργανων συστατικών, όπως ο φώσφορος και το ασβέστιο, χρησιμοποιείται για παθήσεις που προκαλούνται από χαμηλά επίπεδα αυτών των μετάλλων (φωσφόρου: οικογενή υποφωσφαταιμία και σύνδρομο Fanconi και ασβεστίου: υποπαραθυρεοειδισμός και ψευδοϋποπαραθυρεοειδισμός). Η βιταμίνη D σε μορφές γνωστές ως καλσιτριόλη, ή καλσιποτριένη εφαρμόζεται απευθείας στο δέρμα για ένα συγκεκριμένο τύπο ψωρίασης.
Πώς λειτουργεί η βιταμίνη D
Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για τη ρύθμιση του ασβεστίου και του φωσφόρου στο σώμα. Επίσης, παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της σωστής δομής των οστών. Η έκθεση στον ήλιο είναι ένας εύκολος και αξιόπιστος τρόπος για τους περισσότερους ανθρώπους για να πάρετε τη βιταμίνη D που χρειάζεστε. Η απευθείας έκθεση του δέρματος στο φως του ήλιου δύο έως τρεις φορές την εβδομάδα (για χρονικό διάστημα ίσο με το 1/4 του χρόνου στον οποίο μπορεί να πάθετε ήπιο ηλιακό έγκαυμα) είναι αρκετή για να παράγει όση βιταμίνη D σας είναι απαραίτητη. Ο αναγκαίος χρόνος έκθεσης στον ήλιο διαφέρει ανάλογα με την ηλικία, τον τύπο του δέρματος, την εποχή, την ώρα της ημέρας κ.λ.π.
Είναι εκπληκτικό το πόσο γρήγορα τα επίπεδα βιταμίνης D στον οργανισμό μπορεί να αποκατασταθούν από το φως του ήλιου. Μόλις 6 ημέρες περιστασιακής έκθεσης στον ήλιο χωρίς αντηλιακό ισούται με έως και 49 ημέρες χωρίς έκθεση στον ήλιο. Το σωματικό λίπος δρα σαν ένα είδος μπαταρίας αποθήκευσης για τη βιταμίνη D. Κατά τις περιόδους έκθεσης στο ηλιακό φως, η βιταμίνη D αποθηκεύεται στο λίπος και στη συνέχεια απελευθερώνεται, όταν το φως του ήλιου υποχωρεί.
Καρκίνος του δέρματος
Παρόλα αυτά, η ανεπάρκεια βιταμίνης D είναι πιο συχνή από ό,τι μπορείτε να φανταστείτε. Οι άνθρωποι που δεν εκτίθενται αρκετά στον ήλιο, αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο. Η ανεπάρκεια βιταμίνης D μπορεί να συμβεί ακόμα και σε άτομα που ζουν σε ηλιόλουστα κλίματα, πιθανώς επειδή παραμένουν σε εσωτερικούς χώρους περισσότερο λόγω ζέστης, ή καλύπτονται όσο μπορούν όταν βγαίνουν έξω, για να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος.
Οι ηλικιωμένοι είναι επίσης σε μεγαλύτερο κίνδυνο για ανεπάρκεια βιταμίνης D. Είναι λιγότερο πιθανό να περνούν το χρόνο τους στον ήλιο, έχουν λιγότερους “υποδοχείς” στο δέρμα τους, που μετατρέπουν το ηλιακό φως σε βιταμίνη D, δεν μπορούν να πάρουν εύκολα τη βιταμίνη D μέσω της διατροφής τους (αλλά ακόμα και τότε μπορεί να έχουν πρόβλημα απορρόφησης της βιταμίνης D) και μπορεί να έχουν περισσότερα προβλήματα μετατροπής της διαιτητικής βιταμίνης D σε μια χρήσιμη μορφή, λόγω της γήρανσης των νεφρών.
Έτσι, ο κίνδυνος για ανεπάρκεια βιταμίνης D σε άτομα άνω των 65 ετών είναι πολύ υψηλός. Υπολογίζεται ότι το 40% των μεγαλύτερων σε ηλικία ανθρώπων, ακόμη και στα ηλιόλουστα κλίματα, δεν έχουν αρκετή βιταμίνη D στον οργανισμό τους. Τα συμπληρώματα βιταμίνης D μπορεί να κριθούν απαραίτητα για τους ηλικιωμένους (πάντα σε συνεννόηση με το γιατρό τους!), τα άτομα που ζουν σε βόρεια γεωγραφικά πλάτη, καθώς και για ανθρώπους με σκούρο δέρμα, που χρειάζονται επιπλέον χρόνο στον ήλιο, αλλά δεν τον παίρνουν.