Γράφει ο Δημήτριος Πέτσιος
Στο σύγχρονο τρόπο ζωής, τα συμπληρώματα διατροφής κατέχουν σημαντική θέση στην καθημερινότητα μας. Κι αυτό διότι όπως δείχνουν πολλές έρευνες (και οι ερευνητές «τονίζουν»), θέλει πιο πολλή προσπάθεια από ποτέ άλλοτε για να καλύψουμε τις ημερήσιες διατροφικές μας ανάγκες μόνο μέσω των τροφίμων. Διότι, αφενός τα τρόφιμα αυτά δεν έχουν πλέον την ίδια διατροφική αξία που είχαν κάποιες δεκαετίες πριν, λόγω υπερ-καλλιέργειας των εδαφών, βιομηχανοποίησης της παραγωγής κ.α, αφετέρου, οι «βιαστικοί» ρυθμοί μας και ρουτίνα, πολλές φορές δεν αφήνουν χώρο για να αφιερωθούμε σε μια πιο προσεκτική, ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή. Και εδώ έρχεται ο ρόλος των συμπληρωμάτων.
Ο ρόλος τους βέβαια δεν είναι να αντικαθιστούν τις τροφές αλλά να τις συμπληρώνουν. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να έχουμε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο, καταναλώνοντας όλες τις ομάδες τροφίμων και πιθανότατα συνδυάζοντας το με τα κατάλληλα συμπληρώματα, όπου χρειάζεται και πάντα με τη συμβουλή του ιατρού ή του ειδικού διαιτολόγου.
Ο κ. Δημήτριος Πέτσιος Msc-Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος-Master Practitioner in Eating Disorders (NCfED).
Ποιοι συνήθως χρειάζονται περισσότερο τα συμπληρώματα; Μερικά παραδείγματα είναι:
- Αποκλειστικοί Χορτοφάγοι (vegan) όπου χρειάζονται βιταμίνη Β12 γιατί δεν την προσλαμβάνουν από τις τροφές καθώς πηγές της Β12 βρίσκουμε κυρίως στα ζωικά τρόφιμα. Η βιταμίνη Β12 είναι απαραίτητη διότι συμμετέχει στο σχηματισμό ερυθρών αιμοσφαιρίων και στην παραγωγή μυελίνης, μιας ουσίας που περιβάλλει και προστατεύει τα νεύρα κι έτσι το νευρικό σύστημα είναι υγιές.
- Άτομα που βρίσκονται σε ολιγοθερμιδική δίαιτα (π.χ αδυνατίσματος) ή δεν καταναλώνουν πλήρη και επαρκή γεύματα ή που έχουν χαμηλότερο από το φυσιολογικό σωματικό βάρος (ελλιποβαρή άτομα)
- Άτομα τα οποία κάνουν χρόνια χρήση φαρμάκων (π.χ. αντιβιοτικά, αναλγητικά) όπου χρειάζονται λόγου χάριν βιταμίνη Β12 καθώς τα φάρμακα μπορούν να επηρεάσουν την απορρόφηση της, όπως και προβιοτικά συμπληρώματα.
Ασθενείς με προβλήματα όπως:
Σύνδρομα δυσαπορρόφησης (Β6)
- Μεταβολικά νοσήματα (Β1, Β6 και Β12) όπου χρειάζονται για το μεταβολισμό στους υδατάνθρακες, τις πρωτεΐνες και τα λίπη. Η βιταμίνη Β3 επηρεάζει τον μεταβολισμό των ανόργανων στοιχείων, ενώ η βιταμίνη Β6 συμβάλλει στον μεταβολισμό των αμινοξέων
- Άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα όπου χρειάζονται ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C), Β-καροτίνη, χαλκό και γλουταμίνη, τα οποία ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα, ενώ άλλα συστατικά όπως η γλυκίνη και ο ψευδάργυρος σχετίζονται άμεσα με τις αμυντικές διεργασίες του οργανισμού έναντι των λοιμώξεων και των εποχιακών ιώσεων.
- Εγκαύματα (L-αργινίνη και βιταμίνη C), για την επούλωση πληγών και τραυμάτων
Αθλητές και δραστήρια άτομα ή άτομα με «δύσκολη» καθημερινότητα, όπου πολλές φορές νιώθουν να τους «αφήνουν οι δυνάμεις» τους και έτσι, αρκετά συχνά χρησιμοποιούν κρεατίνη (μονοϋδρική) αφού βοηθάει στην αύξηση της απόδοσης και την αντοχή αλλά και σε πιο μεγάλο όφελος στις διαδικασίες μυϊκής διάπλασης.
Ακολούθως και η Β-αλανίνη, ένα αμινοξύ το οποίο καθυστερεί την κόπωση και έτσι διατηρούνται τα επίπεδα ενέργειας σταθερά. Στους αθλητές δε, επιτρέπεται στον οργανισμό να γίνεται η γυμναστική με υψηλότερη ένταση και για περισσότερη ώρα, π.χ. για ασκήσεις υψηλής έντασης διάρκειας 2 – 4 λεπτών (HITs).
Επίσης, ένα άλλο αμινοξύ, η γλουταμίνη, μειώνει τις φλεγμονές και προστατεύει τα μυϊκά κύτταρα από τραυματισμούς κατά την έντονη άσκηση. Εξίσου σημαντικές είναι όμως και οι βιταμίνες B για την απόδοση και τη σωστή κατανομή της ενέργειας του οργανισμού καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Τέλος η γλυκίνη «καταπολεμά» τη χρόνια κόπωση.
Δερματικά προβλήματα όπου η B3και η B6 είναι απαραίτητες για την υγεία του δέρματος. Επίσης, ο χαλκός σε συνδυασμό με τη βιταμίνη C και τον ψευδάργυρο βοηθούν στο σχηματισμό της ελαστίνης, ενός βασικού συστατικού του δέρματος.
Άτομα που πάσχουν ή κινδυνεύουν από οστεοπόρωση θα ωφεληθούν από το μαγνήσιο το οποίο φαίνεται να επιβραδύνει την ανάπτυξη της οστεοπόρωσης. Επίσης, ο χαλκός σε συνδυασμό με τη βιταμίνη C και τον ψευδάργυρο βοηθούν στο σχηματισμό της ελαστίνης, ενός βασικού συστατικού των οστών. Τέλος το μαγγάνιο συμβάλλει στην πρόληψη της εμφάνισης και της εξέλιξης οστεοπόρωσης.
Γυναίκες που πάσχουν από προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο (PMS) επωφελούνται από το μαγνήσιο γιατί χαλαρώνει τους μύες, ασβέστιο, που βοηθάει στη μείωση των συμπτωμάτων και βιταμίνη D που αυξάνει την απορρόφηση του ασβεστίου από τη διατροφή.
Έγκυες και γυναίκες που θηλάζουν βρέφη κάτω των 2 ετών όπου κρίνονται απαραίτητες οι Β1, C, το μαγνήσιο, και άλλα, όπως π.χ. το διοξείδιο του πυριτίου που συμβάλλει στο σχηματισμό των ιστών, συμπεριλαμβανομένων των οστών, των συνδέσμων, των χόνδρων, των αιμοφόρων αγγείων, και των σκελετικών δομών του εμβρύου. Επίσης ο χαλκός συμβάλλει στην ανάπτυξη των βρεφών. Το μαγγάνιο βοηθάει στην παραγωγή γάλακτος στις θηλάζουσες. Για αυτό άλλωστε, πολυβιταμινούχα συμπληρώματα συστήνονται πλέον στις έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες, όλο και πιο συχνά.
Υπερήλικες όπου λόγω της χαμηλότερης ποσότητας τροφής που καταναλώνουν, θεωρείται ευεργετικό -γενικότερα- ένα πολυβιταμινούχο συμπλήρωμα. Επίσης, διάφορα συστατικά, όπως π.χ. η L-αργινίνη, συμβάλλει στην καλή καρδιαγγειακή λειτουργία και στην καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος. Το κιτρικό κάλιο, τροποποιεί το pΗ των ούρων και φαίνεται να βοηθάει στη θεραπεία και τη διαχείριση διάφορων ιατρικών διαταραχών όπως, ουρική λιθίαση (πέτρες στα νεφρά από ουρικό οξύ), νεφρική σωληναριακή οξέωση και ουρική αρθρίτιδα. Ακόμα, η Β-καροτίνη (η οποία είναι ένα αντιοξειδωτικό και ο οργανισμός την μετατρέπει εύκολα σε βιταμίνη Α), βοηθά στην προστασία των κυττάρων από βλάβες, στην υγιή όραση, στο λαμπερό δέρμα και στην ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος. Επιπλέον σημαντικό είναι και το διοξείδιο του πυριττίου που καταπολέμα την γήρανση λόγω της ιδιότητας του να σχηματίζει και να διατηρεί τον συνδετικό ιστό του σώματος, όπως και το κολλαγόνο. Τέλος, η βιταμίνη Β12 συμμετέχει στην παραγωγή μυελίνης, μιας ουσίας που περιβάλλει και προστατεύει τα νεύρα, ο εκφυλισμός της οποίας σχετίζεται με την εμφάνιση άνοιας.
Παρατηρούμε λοιπόν, πώς για κάθε θρεπτικό συστατικό, ο οργανισμός σίγουρα θα έχει να επωφεληθεί, αρκεί να μπορούμε εμείς οι ίδιοι να του το προσφέρουμε σε ικανοποιητικές ποσότητες και κυρίως, συστηματικά, μέσα από την τροφή μας. Ουσιαστικά, αυτός είναι και ο ρόλος των συμπληρωμάτων διατροφής, καθώς δεν αποτελούν φάρμακα ή ουσίες βιο-τοξικές, αλλά αντιθέτως καλούνται να συμπληρώσουν και να ενισχύσουν -στα σημεία που χρειάζεται- τη διατροφή μας… Όχι φυσικά για να την αντικαταστήσουν αλλά για να μας βοηθήσουν να τη βελτιώσουμε κι άλλο.
Ο κ. Δημήτριος Πέτσιος είναι Msc-Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος-Master Practitioner in Eating Disorders (NCfED).