Το Σαλέπι είναι ένα είδος ορχιδέας που φύεται στα βουνά των Βαλκανίων και της Μικράς Ασίας. Το ρόφημα Σαλέπι παράγεται από τους βολβούς του φυτού. Επιστημονικά ονομάζεται όρχις ο γραπτός και στη λαϊκή γλώσσα σερνικοβότανο. Κατά την μυθολογία, ο Όρχις ήταν γιος μιας νύμφης και ενός Σάτυρου, που καταδικάστηκε να γίνει φυτό επειδή βίασε μια ιέρεια στη διάρκεια των Βακχικών μυστηρίων. Ο Θεόφραστος ήταν ο πρώτος που αναφέρθηκε στην αρχαιότητα για τις ορχιδέες και τους έδωσε την ονομασία τους από το σχήμα του βολβού τους. Το σαλέπι είναι γνωστό σαν βότανο από τον Ασκληπιό και τον Ιπποκράτη. Βγαίνει από το σπόρο άγριας ορχιδέας και εικάζεται πως το πήρανε οι Μικρασιάτες μαζί τους όταν φύγανε. Από αυτούς το έμαθαν οι Τούρκοι, ενώ πολλοί από εμάς πιστεύουμε πως είναι τουρκικό ρόφημα. Του αποδίδονταν ιδιότητες αφροδισιακές, γι’ αυτό και πέρασε στη λαϊκή παράδοση ως Σερνικοβότανο. Το βότανο που χάριζε στις γυναίκες αρσενικά παιδιά! Στις ρίζες αυτού του φυτού αναπτύσσονται κόνδυλοι που αποξηραίνονται, αλέθονται και από τη σκόνη τους γίνεται το θαυμάσιο αυτό αφέψημα, που «ευφραίνει και το στόμα και την ψυχή», όπως έλεγαν οι παλιοί. Και γνώριζαν με την απλοϊκή τους σοφία ότι και στο σώμα προσφέρει θαυμαστά οφέλη.
Το Σαλέπι είναι ένα ρόφημα θερμαντικό, (εξαιτίας και των μπαχαρικών που περιέχει), προληπτικό του κρυολογήματος και της γρίπης, φτιάχνει το κρυωμένο στομάχι. Καταπραΰνει τα νεύρα, διώχνει το άγχος και την κούραση, χαρίζοντας ευεξία και εγρήγορση ταυτόχρονα. Είναι πλούσιο σε άμυλο και πολύτιμα μεταλλικά άλατα: φώσφορο και ασβέστιο. Γι’ αυτό τονώνει όλο το σώμα, «από τα νύχια ως την κορυφή». Βοηθά εξασθενισμένους από αρρώστιες οργανισμούς να ανακάμψουν και να αναρρώσουν γρηγορότερα. Περιέχει μια κολλώδη ουσία, την βασσαρίνη, που όταν βράσει με νερό, δίνει αυτό το άριστο μαλακτικό κατά του βήχα και όλων των παθήσεων του θώρακα, αλλά και του στομάχου και των εντέρων.
Υπάρχουν μαρτυρίες για ασθενείς από βαριάς μορφής δυσεντερίες, χωρίς ελπίδα να επιζήσουν, αφού δε μπορούσαν να δεχτούν καμιά τροφή. Δοκίμασαν να κρατηθούν στη ζωή, πίνοντας μόνο Σαλέπι για μήνες. Και όχι μόνο επέζησαν, αλλά σταδιακά ανάρρωσαν τελείως!!! Όσο για τις τονωτικές και αφροδισιακές του ικανότητες; Αυτές φαίνεται ότι εντείνονται χάρη στην προσθήκη και των μυρωδικών (κανέλας, γαρύφαλλου, πιπερόριζας). Πράγματι, αν καταφέρουμε να εξάγουμε απ’ την Γη ένα ακέραιο φυτό τότε θα διαπιστώσουμε ότι αντί για ρίζα φέρει δύο περίπου ισομεγέθεις κονδύλους, οι οποίοι μοιάζουν με όρχεις. Βέβαια δεν έχουν όλα τα φυτά της οικογένειας των Ορχεϊδών, κονδυλώδη ριζώματα που να μοιάζουν με όρχεις, όμως τα φυτά που έχουν αυτούς τους όρχεις είναι τα τυπικά της οικογένειας.
Η λαϊκή ονομασία του φυτού είναι σερνικοβότανο, ονομασία η οποία προφανώς απορρέει απ’ την εικόνα των όρχεων που θυμίζουν οι ρίζες του φυτού. Εξ’ αιτίας του ονόματος σερνικοβότανο έχει επικρατήσει η αντίληψη ότι η κατανάλωση των κονδυλωμάτων που μοιάζουν με όρχεις μπορεί να ευνοήσει την γέννηση αρσενικών παιδιών. Στην περιοχή μας όπως και σε πολλές περιοχές τις Ελλάδας πολλοί πίστευαν ότι έλεγαν οι γιαγιάδες και το έδιναν στα αγόρια τους όταν οι οικογένειες τους αποκτούσαν όλο κορίτσια για να αποκτήσουν σερνικά. Πάντως ακόμα το χρησιμοποιούν και στις μέρες μας και πολλοί επιμένουν πως φέρνει αποτελέσματα δίνοντάς το σερνικοχόρτη για να κάνουν αγόρια. Άσχετα που στο τέλος αποκτούν πάλι κορίτσια.
