Σήμερα με τις νέες τάσεις της υγιεινής διατροφής που έχουν σαν πρότυπο την παραδοσιακή μεσογειακή δίαιτα η πατάτα όπως και τα λαχανικά, βρίσκονται στη βάση της Διατροφικής Πυραμίδας, τα οποία συστήνονται να καταναλώνονται καθημερινά.
Σχετικές πληροφορίες δίνει στο www.Life2day.gr η Εύα Καφετζή, BScΚλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος-Επιστημονική Διευθύντρια ΑΠΙΣΧΝΑΝΣΙΣ – ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ, Πτολεμαΐδας -Αναπληρωτής Υπεύθυνη Βορείου Ελλάδας Ελληνικής Διατροφολογικής Εταιρείας.
Οι πατάτες, ευτυχώς για μας που τις αγαπούμε, έχουν πολλά να προσφέρουν στην υγεία μας καθώς αποτελεί ένα τρόφιμο με μεγάλη διατροφική αξία.
Το κύριο θρεπτικό συστατικό της που παρέχει ενέργεια είναι οι υδατάνθρακες. Οι υδατάνθρακες αποτελούν την πρωταρχική πηγή ενέργειας για το σώμα. Το πλεονέκτημα της πρόσληψης υδατανθράκων από τις πατάτες είναι η λήψη και μιας αξιόλογης ποσότητας θρεπτικών συστατικών.
Οι πατάτες είναι καλή πηγή των αμινοξέων λυσίνη και τρυπτοφάνη. Αμινοξέα απολύτως απαραίτητα για τον ανθρώπινο οργανισμό. Αν μάλιστα αυτά συνδυαστούν – καταναλωθούν μαζί με αυγά ή γαλακτοκομικά προϊόντα είναι σας να τρώτε μία μπριζόλα.
Οι πατάτες στο οπλοστάσιο τους περιλαμβάνουν και τη βιταμίνη C. Πρώιμες ποικιλίες πατατών, περιέχουν περίπου τα διπλάσια επίπεδα. Αν και υπάρχουν πολλά φρούτα και χυμοί που περιέχουν βιταμίνη C, κανένα άλλο από τα αμυλούχα τρόφιμα που καταναλώνονται συνήθως δεν αποτελεί σημαντική πηγή της βιταμίνης C. Παρά το γεγονός ότι η βιταμίνη C είναι ευαίσθητη στη θέρμανση και αποσυντίθεται ως έναν βαθμό κατά το μαγείρεμα, αρκετή ποσότητα διατηρείται, αν μαγειρευτεί σωστά. Η βιταμίνη C είναι απαραίτητη για τη διατήρηση υγιούς δέρματος, δοντιών, ούλων, μυών και οστών και συμβάλλει στην απορρόφηση του σιδήρου από τα φυτικά τρόφιμα, ο οποίος δεν είναι διαθέσιμος στο σώμα με άλλον τρόπο. Επομένως, τα άτομα που έχουν σιδηροπενική αναιμία θα μπορούσαν να έχουν την πατάτα συχνότερα στο διαιτολόγιο τους. Επιπρόσθετα, η βιταμίνη C δρα ως αντιοξειδωτική ουσία στο σώμα. Ορισμένες πατάτες, μάλιστα, με κίτρινο, πορτοκαλί ή μωβ χρώμα, ιδιαίτερα οι γλυκοπατάτες, περιέχουν σημαντικές ποσότητες και άλλων αντιοξειδωτικών ουσιών, όπως τα καροτένια και τα φλαβονοειδή, τα οποία συμμετέχουν στην πρόληψη του καρκίνου.
Περιέχουν επίσης πολλές φυτικές ίνες που ενισχύουν την καλή λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος.
Υπάρχουν αρκετές διαφορετικές βιταμίνες του συμπλέγματος Β και οι πατάτες αποτελούν σημαντική πηγή αρκετών από αυτές (νιασίνη, θειαμίνη, ριβοφλαβίνη) οι οποίες βρίσκονται κυρίως στην φλούδα της πατάτας. Γι’ αυτό το να τρώγεται η πατάτα με την φλούδα είναι ωφέλιμο με την προϋπόθεση βέβαια ότι έχει πλυθεί και καθαριστεί πολύ καλά και εφόσον η πατάτα δεν έχει χτυπήματα και αλλοιώσεις στο χρώμα. Αυτές οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β επιτελούν πολλές λειτουργίες στο σώμα, πχ ρύθμιση στη δράση της χοληστερόλης.
Ένα ακόμη συστατικό της πατάτας είναι το φυλλικό οξύ απαραίτητο ιδιαίτερα στην περίοδο της εγκυμοσύνης διότι συμμετέχει για την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Είναι πολύ πλούσιες σε κάλιο. Το κάλιο είναι χρήσιμο στους αθλητές, γιατί βοηθάει στην οξυγόνωση του σώματος και στην καλή λειτουργία της καρδιάς και των μυών. Επιπλέον, είναι ένας ηλεκτρολύτης, που βοηθά στην ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Οι πατάτες περιέχουν, επίσης, μικρές ποσότητες μαγνησίου, γι αυτό καλό είναι οι νεφροπαθείς να τις βάζουν σε νερό πριν τις μαγειρέψουν και να αλλάζουν το νερό προκειμένου να απαλλάσσονται από το περισσότερο κάλιο. Όποιος όμως δεν έχει πρόβλημα νεφροπάθειας βέβαια το κάλιο είναι ωφέλιμο.
Οι πατάτες από τη φύση τους δεν περιέχουν νάτριο ούτε χοληστερόλη και λιπαρά.
Η πατάτα έχει υψηλό δείκτη κορεσμού (μας χορταίνουν περισσότερο). Μια μελέτη για τις επιδράσεις κορεσμού διαφορετικών φαγητών έδειξε ότι οι πατάτες παρουσιάζουν τρεις φορές υψηλότερο βαθμό κορεσμού σε σύγκριση με την ίδια πρόσληψη θερμίδων από το λευκό ψωμί.
Οι πατάτες εκτός ότι είναι ένα τρόφιμο το οποίο πέπτετε εύκολα, μπορεί να καταναλωθεί από μικρές ηλικίες ως και υπερήλικες με την μορφή πχ πουρέ, μπορούν να καταναλωθούν ελεύθερα από ανθρώπους που χρειάζεται να αποφύγουν τη γλουτένη. Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας πάσχουν από κοιλιοκάκη, μια ασθένεια που χαρακτηρίζεται από δυσανεξία στη γλουτένη. Η γλουτένη είναι μια πρωτεΐνη που υπάρχει στα τρόφιμα που περιέχουν σιτάρι, κριθάρι και σίκαλη. Τα άτομα αυτά δεν πρέπει να καταναλώνουν βασικά τρόφιμα όπως μακαρόνια, δημητριακά και ψωμί. Η πατάτα θα μπορούσε να αποτελέσει μια εξαιρετική επιλογή σε αυτήν την περίπτωση, γιατί δεν περιέχει γλουτένη και μπορεί να καταναλωθεί άφοβα.
Τέλος η πατάτα συχνά κατατάσσετε στα τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη και έτσι αποκλείεται από τις δίαιτες των ατόμων που ακολουθούν διαιτολόγιο με χαμηλό δείκτη. Στην πραγματικότητα ο γλυκαιμικός δείκτης της πατάτας ποικίλει ανάλογα με την ποικιλία και τον τόπο προέλευσης της καθώς και τον τρόπο μαγειρέματος.
Η φλούδα της πατάτας
Επίσης να σας αναφέρω ότι καλύτερη επιλογή είναι να καταναλώνετε την πατάτα με την φλούδα. Η φλούδα της πατάτας με τα μοναδικά συστατικά της, βοηθά στο να απορροφηθούν πολλά ζημιογόνα για τον οργανισμό χημικά. Επίσης περιέχει το συστατικό χλωρογενικό οξύ που σύμφωνα με έρευνες επιστημόνων του Πανεπιστημίου ΜΑΙΝΕ στο ONORO, έχει αποδειχθεί ότι διαθέτει αντικαρκινικές ιδιότητες.
Φυσικά οι θαυματουργικές ιδιότητες της πατάτας δεν σταματούν εδώ:
Ο χυμός ωμής πατάτας θεωρείται σπασμολυτικός και αντιόξινος, ενώ είναι πιθανό να βοηθάει και σε περιπτώσεις ρευματισμών και της ουρικής αρθρίτιδας. Επιπλέον ο χυμός της πατάτας, που μπορούμε να φτιάξουμε περνώντας 2 πατάτες στον αποχυμωτή, βοηθάει σε περιπτώσεις δυσπεψίας και επίσης ο ζεστός πουρές πατάτας με λάδι βοηθάει στην ανάρρωση από το κρυολόγημα.
• Αν υποφέρετε από εξανθήματα, ένας τρόπος για να υποχωρήσουν θεωρείται ότι είναι να βάλετε στην πληγή ωμή κοπανισμένη πατάτα.
• Τα επιθέματα ωμής πατάτας φρεσκάρουν το δέρμα, απαλύνουν τους μαύρους κύκλους και τις σακούλες κάτω από τα μάτια, ενώ ανακουφίζουν και από τον πονοκέφαλο.
Τέλος η πατάτα βοηθάει στις αιμορροΐδες και στη γαστρίτιδα.
Όπως στα λαχανικά έχουμε ποικιλία χρωμάτων το ίδιο ισχύει και για τις πατάτες. Η χρωματική παλέτα των λαχανικών δεν άφησε παραπονεμένη την πατάτα: Εκτός από ανοικτές κίτρινες, υπάρχουν κόκκινες και μπλε πατάτες. Οι τελευταίες δεν είναι γενετικά τροποποιημένες, αλλά οφείλουν το ασυνήθιστο κυανό χρώμα στη φυσική χρωστική ανθοκυανίνη.
Προσοχή: Αποφύγετε τις πράσινες πατάτες γιατί περιέχουν σολανίνη, μια ουσία με δηλητηριώδεις ιδιότητες η οποία μπορεί να προκαλέσει δηλητηρίαση αλλά και γαστρεντερικές διαταραχές, πονοκέφαλο, διάρροια μέχρι και παράλυση. Οι μεγάλες ποσότητες σολανίνης είναι τοξικές, όμως τα ποσά που συνήθως βρίσκονται στα τρόφιμα είναι αβλαβή. Ένα άτομο πρέπει να φάει σε ένα γεύμα 67 κιλά πατάτας για να πάθει δηλητηρίαση. Σε γενικές γραμμές είναι καλό να αποφύγετε να καταναλώνετε πατάτες με πράσινο χρώμα. Εάν οι πατάτες που έχουμε σπίτι μας έχουν αρχίσει να πρασινίζουν, πρέπει όταν τις ξεφλουδίσουμε ,να κόψουμε όλα τα πράσινα σημεία. Ακόμα όμως και να έχετε φάει κάποιο από το πράσινο μέρος της πατάτας μη σας πιάνει πανικός είπαμε πως χρειάζονται τεράστιες δόσεις σολανίνης για να προκληθεί δηλητηρίαση στον ανθρώπινο οργανισμό!
Θα ήθελα να κάνω μια αναφορά στις τηγανιτές πατάτες και τα τσιπς. Δυστυχώς έχουν βλαβερές συνέπειες στο οργανισμό και μειονεκτούν έναντι των βραστών και ψητών πατατών. Τα τσιπς και οι τηγανητές πατάτες έχουν άφθονο αλάτι και λιπαρά. Δεν είναι σίγουρο ότι πάντοτε τα λάδια που χρησιμοποιούνται για την προετοιμασία τους, είναι τα καλύτερα ή έστω ικανοποιητικά και αυτό πρέπει να σας προβληματίζει.
Ακόμη ένας παράγοντας που δημιουργεί ανησυχίες για τα τσιπς και τις τηγανητές πατάτες, είναι ο σχηματισμός ακρυλαμίδης. Η ακρυλαμίδη είναι τοξική ουσία που σχηματίζεται όταν αμυλώδη τρόφιμα μαγειρεύονται σε πολύ ψηλές θερμοκρασίες όπως κατά το τηγάνισμα.
Οι επιστήμονες καταβάλλουν προσπάθειες να απαλλάξουν την πατάτα από τα γονίδια που ευθύνονται για την παραγωγή του ακρυλαμιδίου.
Σε μια έρευνα που έγινε μεταξύ των τηγανιτών σπιτικών πατατών και αυτών των εστιατορίων τα αποτελέσματα έδειξαν πως νικητής είναι οι σπιτικές πατάτες τηγανισμένες σε ελαιόλαδο! Mάλιστα, το λάδι της ελιάς -εφόσον είναι έξτρα παρθένο- μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τηγάνισμα διάρκειας 30 λεπτών. Σε κάθε περίπτωση, μην κρατάτε το χρησιμοποιημένο λάδι, γιατί εξακολουθεί να οξειδώνεται. Για τον ίδιο λόγο, μη συμπληρώνετε φρέσκο λάδι στο ήδη χρησιμοποιημένο. Kαλύτερα να το αντικαταστήσετεεξολοκλήρου.
Οι τηγανητές πατάτες προστατεύονται καλύτερα από την οξείδωση αν: Είναι χοντροκομμένες, μαγειρευτούν σε μπόλικο παρθένο ελαιόλαδο (να τις σκεπάζει) και χαμηλή θερμοκρασία (120 βαθμούς), σερβιριστούν μόλις αρχίζουν να χρυσίζουν και ραντιστούν με μπόλικο λεμόνι.
Η πατάτα είναι σίγουρα μια “παρεξηγημένη” τροφή από πολλούς από εμάς. Τη θεωρούμε μια τροφή ιδιαίτερα παχυντική και για αυτό είναι ίσως από τις πρώτες τροφές που μειώνουμε από το διαιτολόγιο μας όταν ακολουθούμε ένα αυτοσχέδιο πλάνο διατροφής, με στόχο την απώλεια του σωματικού μας βάρους. Και όμως η πατάτα είναι τροφή πολύ χρήσιμη και ωφέλιμη για την υγεία μας αλλά και όταν θέλουμε να αδυνατίσουμε, αφού μας παρέχει πολύτιμη ενέργεια μέσα από σύνθετους υδατάνθρακες, χωρίς αντίστοιχη επιβάρυνση από λίπος, όταν βέβαια είναι στη βραστή ή ψητή τους μορφή. Συμπερασματικά: εντάξτε την πατάτα στο διαιτολόγιο σας, αλλά πάντα μαγειρεμένη με υγιεινό τρόπο, ώστε να πάρετε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά από το χρήσιμο αυτό τρόφιμο. Οι πατάτες μπορούν να σας προσφέρουν πολλά εάν τις χρησιμοποιείτε σωστά.