Όλοι το ξέρουμε πια ότι το κάπνισμα είναι η πιο σοβαρή αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας. Οι θάνατοι από το κάπνισμα είναι τριπλάσιοι από αυτούς των τροχαίων ατυχημάτων. Το τσιγάρο απειλεί τη ζωή του καπνιστή – το γράφει πια, σε κάθε πακέτο τσιγάρα.
Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει πάνω από 4.000 χημικές ουσίες, εκ των οποίων όλοι γνωρίζουμε την πίσσα που προκαλεί καρκίνο και τη νικοτίνη που προκαλεί εθισμό. Ελάχιστοι βέβαια γνωρίζουμε ότι στον καπνό περιέχονται πλέον των 60 καρκινογόνων ουσιών που πέρα από απειλή για την υγεία του καπνιστή συνιστούν κίνδυνο για όλους μας.
Κάπνισμα από πρώτο χέρι
Αν αυτή τη στιγμή ένας καπνιστής κόψει το κάπνισμα σε λιγότερο από ένα χρόνο θα φαίνεται τουλάχιστον πέντε χρόνια νεότερος. Παρότι αυτό το επιχείρημα για τη διακοπή του καπνίσματος δεν είναι και τόσο στιβαρό εντούτοις η αλήθεια είναι ότι πολλές έρευνες αποκαλύπτουν ότι το φυσικό «λίφτινγκ» που προσφέρει η διακοπή του καπνίσματος, αποτελεί πολύ ισχυρό κίνητρο για τους καπνιστές προκειμένου να κόψουν το τσιγάρο.
Η πικρή αλήθεια είναι ότι οι καπνιστές φαίνεται ότι κωφεύουν μπροστά σε αδιάσειστα στοιχεία όπως π.χ. ότι ετησίως, πάνω από 19.000 Έλληνες πεθαίνουν από το κάπνισμα, ότι το κάπνισμα αυξάνει τη συχνότητα εμφάνισης σοβαρών νοσημάτων, όπως τα εμφράγματα, ο καρκίνος, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και τα εγκεφαλικά επεισόδια. Ή ότι το κάπνισμα «κλέβει» 4-8 χρόνια ζωής.
Από δεύτερο χέρι…
Κάθε χρόνο τα παιδιά μιας οικογένειας στην οποία ο ένας γονιός είναι καπνιστής «καπνίζουν» περισσότερα από 30 τσιγάρα παθητικά. Ο σύντροφος του καπνιστή «καπνίζει» σχεδόν τρία τσιγάρα την ημέρα και κινδυνεύει περισσότερο από καρδιαγγειακά νοσήματα.
Το κάπνισμα από δεύτερο χέρι (secondhand smoke) ή αλλιώς παθητικό κάπνισμα ευτυχώς πλέον, χάρη στην απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους και χώρους εργασίας, μας απειλεί όλους λιγότερο. Μάλιστα όσον αφορά τους χώρους εργασίας η απαγόρευση του καπνίσματος έχει φανεί ότι συσχετίζεται με έως και 30% λιγότερα αναπνευστικά προβλήματα των εργαζομένων (π.χ., κρυολογήματα, ιγμορίτιδα) μέσα σε διάστημα έξι μηνών από την εφαρμογή του μέτρου.
Τι εισπνέει ο παθητικός καπνιστής. Κατά 85% τον καπνό που προέρχεται από την άκρη του τσιγάρου (περιβαλλοντικός καπνός), καθώς αυτό καίγεται στο χέρι του καπνιστή, τον καπνό που εκπνέει ο καπνιστής στο χώρο, καθώς και τα σωματίδια που απελευθερώνονται από το τσιγαρόχαρτο την ώρα που ο καπνιστής ρουφάει τον καπνό. Η απόδειξη του παθητικού καπνίσματος είναι η ύπαρξη κοτινίνης (προϊόν του μεταβολισμού της νικοτίνης ) στα ούρα, το αίμα και το σάλιο των μη καπνιστών.
Ο παθητικός καπνιστής κινδυνεύει κατά 50% περισσότερο να παρουσιάσει καρκίνο των πνευμόνων σε σύγκριση με τον μη καπνιστή που δεν εκτίθεται στον περιβαλλοντικό καπνό.
Ο καρκίνος του πνεύμονα, οι ισχαιμικές καρδιοπάθειες, τα εγκεφαλικά και τα χρόνια αναπνευστικά προβλήματα αποτελούν τις τέσσερις κυριότερες αιτίες θανάτου των παθητικών καπνιστών στην Ευρώπη. Δυστυχώς ο οργανισμός των παιδιών είναι και ο πιο ευάλωτος, επειδή απορροφά μεγαλύτερες δόσεις καπνού σε σύγκριση με τους ενήλικες. Μάλιστα σε παιδιά 3-5 ετών το παθητικό κάπνισμα τετραπλασιάζει τις πιθανότητες νοσηλείας τους με αναπνευστικά προβλήματα, ενώ όταν η μητέρα καπνίζει, τότε ο κίνδυνος για την εμφάνιση κρίσης άσθματος στο παιδί είναι αυξημένος κίνδυνος κατά 38%. Τέλος, το κάπνισμα της εγκύου καθιστά το έμβρυο παθητικό καπνιστή, ενώ έχει συσχετιστεί με τη γέννηση λιποβαρών μωρών, τον πρόωρο τοκετό και τον αυξημένο κίνδυνο αποβολών, καθώς και με τον κίνδυνο του αιφνίδιου θανάτου στα βρέφη.
Από τρίτο χέρι…
Τι είναι το κάπνισμα από τρίτο χέρι; Θα το καταλάβετε αρκεί να σκεφτείτε την τσιγαρίλα που έχει κατακάτσει παντού όταν μπαίνετε σε ένα κλειστό χώρο ή στο αυτοκίνητο ή στο σπίτι ενός καπνιστή που εκείνη την ώρα δεν καπνίζει, αλλά αισθάνεστε ότι ο καπνός έχει ποτίσει κάθε επιφάνεια, τους τοίχους, τους καναπέδες και τις κουρτίνες.
Αυτό είναι το κάπνισμα από τρίτο χέρι (τριτογενές), ένας σχετικά νέος όρος που έχει αρχίσει να μελετάται εκτενώς από τους ειδικούς. Τι σημαίνει; Σημαίνει ότι εισπνέετε, καταπίνετε ή έρχεστε σε επαφή με τις ουσίες του τσιγάρου, που έχουν κατακαθίσει σε διάφορα αντικείμενα μέσα στον χώρο που βρίσκεστε. Ακόμη και το μωρό που μπουσουλάει στη μοκέτα ενός σπιτιού καπνιστών απειλείται από τα κατάλοιπα του καπνίσματος που επικάθονται στις επιφάνειες του χώρου και στο πάτωμα.
Τώρα πια γνωρίζουμε ότι το τριτογενές κάπνισμα προκαλεί γενετικές βλάβες στα κύτταρα. Μάλιστα η μακροχρόνια έκθεση στα υπολείμματα του καπνού θεωρείται περισσότερο επιβλαβής για το DNA. Να σημειωθεί ότι ο αερισμός του χώρου δεν αρκεί για την απομάκρυνση των υπολειμμάτων καπνού τα οποία κολλούν στα ρούχα, τα έπιπλα, τις κουρτίνες, τους τοίχους, τα καλύμματα, τα χαλιά και άλλες επιφάνειες. Απαιτείται συχνό και συστηματικό καθάρισμα και καλό πλύσιμο των επιφανειών.
Το τριτογενές κάπνισμα έχει πρόσφατα μπει στο μικροσκόπιο των επιστημόνων. Περιμένοντας τα πορίσματά τους για τους κινδύνους που εγκυμονεί για την υγεία μας και ιδιαίτερα εκείνη των παιδιών, το βέβαιο είναι ότι θα προστατευτούμε από όλα τα είδη καπνίσματος δημιουργώντας και ζώντας σε ένα περιβάλλον χωρίς τσιγάρο.