Μια νέα μελέτη από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα και στο Ινστιτούτο Karolinska δείχνει ότι τα παιδιά που αναπτύσσουν συμπτώματα αυτισμού έχουν διαφορετική δραστηριότητα στον οπτικό φλοιό του εγκεφάλου τους ήδη από πέντε μήνες όταν κοιτάζουν συγκεκριμένους τύπους κίνησης.
Πώς τα αυτιστικά άτομα αντιλαμβάνονται το περιβάλλον;
Αυτό το εύρημα μπορεί να υποδεικνύει ότι τα αυτιστικά άτομα αντιλαμβάνονται το περιβάλλον τους με διαφορετικό τρόπο ακόμη και από πολύ μικρή ηλικία, κάτι που θα μπορούσε να επηρεάσει την ανάπτυξη και τη μάθησή τους. Ο αυτισμός ορίζεται από προκλήσεις στην κοινωνική επικοινωνία μαζί με περιορισμένα και επαναλαμβανόμενα χαρακτηριστικά στη συμπεριφορά και τα ενδιαφέροντα.
Ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι τα αυτιστικά άτομα έχουν επίσης διαφορετική αντίληψη και αντίδραση σε διάφορα ερεθίσματα. Συγκεκριμένα, πολλές μελέτες έχουν δείξει μια σύνδεση μεταξύ του αυτισμού και των δυσκολιών στην αντίληψη ολόκληρων μονάδων σε οπτικά μοτίβα κίνησης – όπως όταν ένα κοπάδι πουλιών σχηματίζει μια κοινή κίνηση στον ουρανό.
Η δυνατότητα ενσωμάτωσης σημάτων κίνησης σε ένα συνολικό σχήμα είναι σημαντική από την άποψη της ικανότητας σωστής αντίληψης του τρόπου με τον οποίο κινούνται τα αντικείμενα και οι επιφάνειες σε σχέση με τον θεατή.
Η νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Communications Biology, εξέτασε τη δραστηριότητα στον εγκέφαλο βρεφών πέντε μηνών που κάθονταν στην αγκαλιά των γονιών τους ενώ έβλεπαν διαφορετικούς τύπους οπτικών πληροφοριών.
Οι ερευνητές μέτρησαν τόσο τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος αντιδρούσε σε απλές οπτικές αλλαγές στο φως (όπως μια γραμμή που αλλάζει κατεύθυνση) όσο και πιο περίπλοκα μοτίβα όπου τέθηκε σε δοκιμή η ικανότητα να βλέπεις ολόκληρες μονάδες.
Η αξιολόγηση χρησιμοποίησε την τεχνολογία EEG, η οποία καταγράφει ασθενή ηλεκτρικά σήματα που δημιουργούνται φυσικά στον εγκεφαλικό φλοιό του εγκεφάλου κατά την επεξεργασία πληροφοριών. Τα σήματα μετρήθηκαν χρησιμοποιώντας ηλεκτρόδια τοποθετημένα γύρω από το κεφάλι σε ένα ειδικά προσαρμοσμένο καπάκι.
Τα βρέφη που αργότερα -σε ηλικία τριών ετών – παρουσίασαν πολλά από τα κλασικά συμπτώματα του αυτισμού είχαν διαφορετική εγκεφαλική δραστηριότητα όταν εμφανίζονταν στην οθόνη περίπλοκα μοτίβα κίνησης.
Αυτό υποδηλώνει ότι ο εγκέφαλος των αυτιστικών ατόμων επεξεργάζεται την οπτική κίνηση διαφορετικά από την πρώιμη βρεφική ηλικία. Οι απλούστερες οπτικές αλλαγές, από την άλλη πλευρά, παρήγαγαν μια σαφή και παρόμοια απόκριση σε όλους τους εγκεφάλους των παιδιών.
«Το να βλέπουμε αυτή τη διαφορά αρκετά χρόνια πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα του αυτισμού είναι κάτι εντελώς νέο και συμβάλλει στην κατανόηση του πώς φαίνεται η πρώιμη ανάπτυξη στον αυτισμό. Ο αυτισμός έχει μια ισχυρή κληρονομική συνιστώσα και είναι πιθανό οι διαφορές που βλέπουμε στην οπτική αντίληψη στη βρεφική ηλικία να συνδέονται με γενετικές διαφορές», εξηγεί ο Terje Falck-Ytter, Καθηγητής στο Τμήμα Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα και επικεφαλής της μελέτης.
«Μπορούμε μόνο να μαντέψουμε την υποκειμενική εμπειρία της οπτικής κίνησης του βρέφους. Ωστόσο, δεδομένων των αποτελεσμάτων και των προηγούμενων μελετών για τη σχέση μεταξύ της εγκεφαλικής δραστηριότητας και της εμπειρίας σε ενήλικες με τη διάγνωση, είναι εύλογο να πιστεύουμε ότι τη βιώνουν με διαφορετικό τρόπο.
«Είναι επίσης πιθανό αυτό το εύρημα να σχετίζεται με την αντίληψη περίπλοκης κοινωνικής κίνησης, όπως η ερμηνεία των εκφράσεων του προσώπου. Αυτό είναι κάτι που θέλουμε να διερευνήσουμε σε μελλοντικές μελέτες».
Η μελέτη αποτελεί μέρος του μεγαλύτερου ερευνητικού έργου EASE (Early Autism Sweden), μια συνεργασία μεταξύ του Πανεπιστημίου της Ουψάλα και του Κέντρου Νευροαναπτυξιακών Διαταραχών στο Karolinska Institutet (KIND).
Όταν τα παιδιά ήταν τριών ετών, πραγματοποιήθηκε μια τυποποιημένη παρατήρηση παιχνιδιού με ψυχολόγο και με βάση αυτό, κάθε παιδί έλαβε μια βαθμολογία που αντιστοιχεί στα συμπτώματα του αυτισμού.
Η μελέτη περιελάμβανε επίσης μια ομάδα ελέγχου με περισσότερα από 400 βρέφη, πράγμα που σημαίνει ότι οι ερευνητές είχαν καλή γνώση του πώς συνήθως αντιδρά ο εγκέφαλος των παιδιών σε αυτά τα ερεθίσματα.
«Ο αυτισμός δεν μπορεί επί του παρόντος να διαγνωστεί με καλή ακρίβεια μέχρι την ηλικία των δύο έως τριών ετών, αλλά ελπίζουμε ότι περισσότερες γνώσεις σχετικά με την πρώιμη ανάπτυξη θα μας επιτρέψουν να κάνουμε αυτές τις εκτιμήσεις νωρίτερα στο μέλλον. Αυτό θα διευκόλυνε τις οικογένειες να λάβουν υποστήριξη και, ελπίζουμε, εξατομικευμένη εκπαίδευση νωρίτερα. Θα μπορούσε επίσης να τονώσει εντελώς νέα έρευνα για πρώιμες παρεμβάσεις.
«Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης έδειξαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των ομάδων, αλλά είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η ακρίβεια της μέτρησης ΗΕΓ ήταν πολύ χαμηλή για να μπορέσει να προβλέψει την ανάπτυξη μεμονωμένων παιδιών. Είναι επομένως πολύ νωρίς για να πούμε εάν αυτή η μέθοδος θα έχει κλινική αξία για την έγκαιρη ανίχνευση, για παράδειγμα», καταλήγει ο Falck-Ytter.