Ο κανόνας των πέντε δευτερολέπτων είναι ένας ευρέως αποδεκτός «εμπειρικός κανόνας» στη λαϊκή κουλτούρα, μια φαινομενικά ακίνδυνη πεποίθηση ότι το φαγητό που πέφτει στο πάτωμα είναι ασφαλές να καταναλωθεί αν το σηκώσουμε μέσα σε πέντε δευτερόλεπτα. Υπάρχει όμως κάποια επιστημονική αλήθεια σε αυτόν τον ισχυρισμό ή είναι απλώς ένας ακόμη αστικός μύθος; Αυτό το άρθρο διερευνά τα γεγονότα και τα λάθη του κανόνα των πέντε δευτερολέπτων από επιστημονική άποψη.
Ο κόσμος κάτω από τα πόδια μας: Κατανόηση των μικροοργανισμών
Η αρχή του κανόνα των πέντε δευτερολέπτων είναι ότι τα μικρόβια χρειάζονται συγκεκριμένο χρόνο για να μεταφερθούν από το πάτωμα στο φαγητό. Για να καταλάβουμε αν αυτό είναι δυνατό, πρέπει να εξετάσουμε τον κόσμο των μικροοργανισμών που υπάρχουν σχεδόν παντού, συμπεριλαμβανομένων των δαπέδων της κουζίνας μας. Αυτοί οι μικροοργανισμοί, που περιλαμβάνουν βακτήρια, ιούς και μύκητες, μπορούν ενδεχομένως να μολύνουν το φαγητό μας κατά την επαφή.
Η ταχύτητα έχει σημασία: αλλά όχι με τον τρόπο που σκέφτεστε
Σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση που υποστηρίζεται από τον κανόνα των πέντε δευτερολέπτων, η μεταφορά βακτηρίων μπορεί να συμβεί σχεδόν ακαριαία κατά την επαφή. Μια μελέτη που διεξήχθη από τον καθηγητή Donald Schaffner στο Πανεπιστήμιο Rutgers αποκάλυψε ότι η μόλυνση θα μπορούσε να συμβεί μέσα σε χιλιοστά του δευτερολέπτου, καταρρίπτοντας την ιδέα ότι η ταχύτητα είναι με το μέρος μας όταν πρόκειται για φαγητό που πέφτει.
Οι παράγοντες που επηρεάζουν: υγρασία, επιφάνεια και χρόνος επαφής
Η μελέτη του Schaffner αποκάλυψε επίσης τρεις σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν τη μεταφορά βακτηρίων: την υγρασία, την επιφάνεια και τον χρόνο επαφής. Τα υγρά τρόφιμα προσελκύουν περισσότερα βακτήρια από τα ξηρά τρόφιμα, οι τραχιές επιφάνειες φιλοξενούν περισσότερα βακτήρια από τις λείες και ενώ η άμεση μόλυνση είναι δεδομένη, η ποσότητα των βακτηρίων που μεταφέρονται αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου, αλλά όχι στο σημείο των πέντε δευτερολέπτων.
Το είδος του δαπέδου έχει σημασία
Είναι ενδιαφέρον ότι ο τύπος του δαπέδου παίζει επίσης κρίσιμο ρόλο. Τα χαλιά, για παράδειγμα, βρέθηκαν να είναι λιγότερο πιθανό να μεταφέρουν βακτήρια σε σύγκριση με τα δάπεδα με πλακάκια ή ξύλινα. Αυτό πιθανότατα οφείλεται στη δομή των ινών του χαλιού, που μπορεί να παγιδεύσει βακτήρια και να εμποδίσει τη μεταφορά τους στο φαγητό.
Κίνδυνος εναντίον πραγματικότητας: Είναι στοίχημα η κατανάλωση φαγητού;
Το πραγματικό ερώτημα είναι, ποιος είναι ο πραγματικός κίνδυνος από την κατανάλωση τροφής που έχει πέσει στο πάτωμα; Ενώ ο κανόνας των πέντε δευτερολέπτων είναι επιστημονικά άκυρος, είναι επίσης αλήθεια ότι δεν είναι όλα τα βακτήρια επιβλαβή και ότι το σώμα μας είναι εξοπλισμένο με ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα. Ο κίνδυνος καθορίζεται από τον τύπο των βακτηρίων στο πάτωμα και από το κατά πόσο είναι παθογόνα (προκαλώντας ασθένειες).
Τούτου λεχθέντος, τα επιβλαβή βακτήρια όπως η Salmonella ή το E. coli χρειάζονται μόνο μικρούς αριθμούς για να προκαλέσουν ασθένεια και θα μπορούσαν να υπάρχουν στους ορόφους σας, ειδικά σε περιοχές με μεγάλη κυκλοφορία ή σε τοποθεσίες κοντά σε κάδο απορριμμάτων ή σε εξωτερικούς χώρους.
Ο κανόνας των πέντε δευτερολέπτων – Ένας επικίνδυνος μύθος;
Τελικά, ενώ ο κανόνας των πέντε δευτερολέπτων είναι ένα αγαπημένο κομμάτι της λαογραφίας των τροφίμων, αποτυγχάνει υπό επιστημονικό έλεγχο. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η κατανάλωση φαγητού που πέφτει στο πάτωμα ενέχει πάντα κάποιο κίνδυνο, ανεξάρτητα από το πόσο γρήγορα μαζεύεται. Η καλύτερη πολιτική για το φαγητό που πέφτει είναι ίσως η πιο απλή: σε περίπτωση αμφιβολίας, πετάξτε το έξω. Εξάλλου, είναι καλύτερο να σπαταλήσετε λίγο φαγητό παρά να διακινδυνεύσετε μια τροφιμογενή ασθένεια.