Αναισθησία: Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να έχουν ζωντανές και λεπτομερείς σεξουαλικές ψευδαισθήσεις κατά τη διάρκεια της αναισθησίας με ηρεμιστικά-υπνωτικά φάρμακα όπως η προποφόλη, η μιδαζολάμη, η διαζεπάμη και το υποξείδιο του αζώτου. Ορισμένοι κάνουν υπονοούμενα ή σεξουαλικά σχόλια ή ενεργούν, όπως να αρπάζουν ή να φιλούν επαγγελματίες υγείας ή να αγγίζουν τον εαυτό τους με σεξουαλικό τρόπο. Άλλοι ξυπνούν πιστεύοντας λανθασμένα ότι υπέστησαν σεξουαλική επίθεση. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Οι γιατροί γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι τα ηρεμιστικά-υπνωτικά φάρμακα, τα οποία επιβραδύνουν την εγκεφαλική δραστηριότητα για να προκαλέσουν ηρεμία ή ύπνο, μπορούν να επηρεάσουν την αντίληψη της πραγματικότητας του ασθενούς. Μια ανασκόπηση του 1984 για τα φάρμακα μιδαζολάμη, κεταμίνη και θειοπεντάλη διαπίστωσε ότι το 18% των ασθενών που έλαβαν αναισθησία για οδοντιατρική ή ιατρική διαδικασία δυσκολεύονταν να διακρίνουν την πραγματικότητα από τη φαντασία κατά τη διάρκεια και λίγο μετά τη χορήγηση. Ομοίως, μια μελέτη του 1980 διαπίστωσε ότι περίπου το 14% των ασθενών αναφέρουν κάποια σεξουαλικά όνειρα ή διέγερση κατά τη διάρκεια της αναισθησίας. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι μαζί αυτά τα δύο χαρακτηριστικά της αναισθησίας θα μπορούσαν μερικές φορές να εκδηλωθούν σε σεξουαλικές ψευδαισθήσεις. Έχουν υπάρξει σπάνιες περιπτώσεις στις οποίες επαγγελματίες του ιατρικού κλάδου χρησιμοποίησαν την αναίσθητη κατάσταση ενός ασθενούς για να διαπράξουν σεξουαλική επίθεση. Για παράδειγμα, το 1991, ένας επαγγελματίας υγείας επιτέθηκε σεξουαλικά σε μια φοιτήτρια πανεπιστημίου υπό αναισθησία. Παρόλο που η υπόθεση απορρίφθηκε αρχικά με την αιτιολογία ότι ο ασθενής θα μπορούσε να είχε σεξουαλικές παραισθήσεις που προκλήθηκαν από φάρμακα, τα γενετικά στοιχεία που άφησε πίσω του ο επαγγελματίας υγείας οδήγησαν αργότερα στην καταδίκη του. Δεν μπορεί να υποτεθεί ότι όλες οι περιπτώσεις αναφερόμενων σεξουαλικών επιθέσεων υπό αναισθησία οφείλονται σε σεξουαλική παραίσθηση. Είμαστε ερευνητές φαρμακολογίας που πρόσφατα εξετάσαμε την ιατρική βιβλιογραφία σχετικά με τη σεξουαλική επίθεση ή τη σεξουαλική φαντασίωση κατά τη διάρκεια της αναισθησίας από την πρώτη καταγεγραμμένη περίπτωση έως τον Φεβρουάριο του 2023, βρίσκοντας 87 αναφερόμενες περιπτώσεις από 17 δημοσιευμένες εργασίες. Η καλύτερη κατανόηση του τι πυροδοτεί δυσάρεστα ή σεξουαλικά όνειρα κατά τη διάρκεια της αναισθησίας θα μπορούσε να βοηθήσει τους ερευνητές να βρουν τρόπους να μειώσουν τον κίνδυνο ψευδαισθήσεων, ώστε να είναι ασφαλείς τόσο οι ασθενείς όσο και οι πάροχοι.
Αναφορές σεξουαλικών ψευδαισθήσεων
Δεκαέξι από τις μεμονωμένες περιπτώσεις που βρήκαμε στην ανασκόπησή μας αφορούσαν ασθενείς που ανέφεραν σεξουαλικά ερωτική συμπεριφορά ή αντιληπτή σεξουαλική επίθεση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, παρατηρητές, όπως επαγγελματίες υγείας ή μέλη της οικογένειας, ήταν επίσης παρόντες κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, μειώνοντας την πιθανότητα η σεξουαλική συμπεριφορά να συνέβη πράγματι, αντί να είναι ψευδαίσθηση. Βρήκαμε, επίσης, μια εντυπωσιακή ταύτιση μεταξύ της ανατομικής θέσης της διαδικασίας και του σημείου όπου ο ασθενής αντιλήφθηκε ακατάλληλη σεξουαλική επαφή. Οι διαδικασίες που αφορούσαν το στόμα θεωρήθηκαν ως στοματικό σεξ, το σφίξιμο μιας μπάλας για να γίνει μια φλέβα πιο προσιτή ως σφίξιμο ενός πέους, οι διαδικασίες στο στήθος ως χάδι στο στήθος και οι διαδικασίες στη βουβωνική χώρα ως κολπική διείσδυση. Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί σε μια αξιολόγηση 200 ασθενών δεν βρέθηκαν περιπτώσεις σεξουαλικών ψευδαισθήσεων για όσους υποβλήθηκαν σε επεμβάσεις χοληδόχου κύστης ή σκωληκοειδούς απόφυσης που αφορούσαν την κοιλιά, αλλά περίπου το 12% όσων υποβλήθηκαν σε κολπικές επεμβάσεις σημείωσαν ερωτική ή σεξουαλικά ανασταλτική συμπεριφορά.
Τραύμα τόσο για τους ασθενείς όσο και για τους παρόχους
Αυτές οι επιδράσεις της αναισθησίας μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στον πραγματικό κόσμο για τους ασθενείς και τους παρόχους που διαρκούν πολύ μετά την επέμβαση. Η προποφόλη είναι ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο αναισθητικό. Η συναισθηματική αναταραχή που υφίσταται ένας ασθενής είναι πιθανότατα η ίδια είτε βιώνει πραγματικά σεξουαλική επίθεση υπό αναισθησία είτε έχει ζωντανές ψευδαισθήσεις του συμβάντος. Και οι επαγγελματίες μπορούν επίσης να βιώσουν αγωνία: Ορισμένοι επαγγελματίες υγείας που κατηγορούνται για πραγματική ή υποτιθέμενη σεξουαλική επίθεση έχουν οδηγηθεί ενώπιον ρυθμιστικών επιτροπών ή δικαστηρίων και έχουν χάσει την άδεια άσκησης επαγγέλματος. Είναι πιθανό ότι αν οι ασθενείς γνώριζαν ότι η ψευδαίσθηση σεξουαλικής επίθεσης είναι μια σπάνια αλλά πιθανή ανεπιθύμητη ενέργεια της αναισθησίας προτού τη λάβουν, και γνώριζαν τα μέτρα που λαμβάνουν οι ιατρικοί πάροχοι για να μειώσουν αυτόν τον κίνδυνο, θα ήταν λιγότερο πιθανό να πιστέψουν ότι οι σεξουαλικές ψευδαισθήσεις τους ήταν πραγματικές. Αυτό όμως δεν θα μείωνε το τραύμα της παραίσθησης. Σε μια περίπτωση, μια φοιτήτρια αναισθησιολογίας συμμετείχε εθελοντικά σε μια μελέτη όπου βίωσε σεξουαλικές ψευδαισθήσεις μετά τη λήψη ηρεμιστικών-υπνωτικών. Παρόλο που γνώριζε ότι οι ζωντανές αναμνήσεις της σεξουαλικής επίθεσης δεν ήταν πραγματικές, η αγωνία που ένιωσε γι’ αυτές την οδήγησαν να αποσυρθεί από τη μελέτη. Κατά την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας μας, βρήκαμε 71 μεμονωμένες περιπτώσεις στις οποίες ο επαγγελματίας ιατρός ήταν μόνος του με τον ασθενή τη στιγμή της υποτιθέμενης σεξουαλικής επίθεσης ή σεξουαλικής συμπεριφοράς. Για την ασφάλεια και την ευημερία τόσο των ασθενών όσο και των επαγγελματιών του ιατρικού κλάδου, η ύπαρξη μαρτύρων στο δωμάτιο ή συσκευών καταγραφής κατά τη διάρκεια οδοντιατρικών ή ιατρικών διαδικασιών θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόληψη μιας ευκαιρίας για σεξουαλική επίθεση και να καθησυχάσει τους ασθενείς ότι οι ψευδαισθήσεις που μπορεί να βιώνουν δεν είναι πραγματικές. Ωστόσο, το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης πρέπει να προχωρήσει περισσότερο για την προστασία των ασθενών. Οι ασθενείς που παλεύουν με το τραύμα της παραισθησιογόνου σεξουαλικής επίθεσης, ακόμη και αν υπάρχουν αποδείξεις ότι δεν συνέβη στην πραγματικότητα, θα πρέπει να παραπέμπονται σε συμβουλευτική και να υποστηρίζονται όπως ακριβώς κάποιος που υπέστη σωματική βλάβη κατά τη διάρκεια μιας ιατρικής ή οδοντιατρικής διαδικασίας.
Πολλοί παραμένουν άγνωστοι
Δεν είναι σαφές τι κάνει ορισμένους ανθρώπους πιο πιθανό να ανακαλέσουν τα όνειρά τους ενώ βρίσκονται υπό αναισθησία. Μια μελέτη του 2009 σε 97 ασθενείς που έλαβαν προποφόλη ανέφερε ότι εκείνοι που θυμούνται συχνά τα όνειρά τους μετά την αναισθησία έλαβαν υψηλότερες δόσεις αναισθητικών, ήταν νεότεροι από 50 ετών και χρειάστηκαν περισσότερο χρόνο για να συνέλθουν από την αναισθησία. Μια μελέτη του 2013 σε 200 ασθενείς που έλαβαν προποφόλη διαπίστωσε ότι οι άνδρες ήταν πιο πιθανό να θυμούνται όνειρα μετά την αναισθησία, αλλά οι γυναίκες ήταν πιο πιθανό να θυμούνται δυσάρεστα όνειρα. Ενώ τα όνειρα και οι ψευδαισθήσεις είναι συναφείς εμπειρίες, οι άνθρωποι που βιώνουν ψευδαισθήσεις πιστεύουν ότι θα μπορούσαν εύλογα να είναι πραγματικές. Ενώ εξετάσαμε όλες τις δημοσιευμένες περιπτώσεις σεξουαλικών ψευδαισθήσεων στην ιατρική βιβλιογραφία, η πραγματική συχνότητα των σεξουαλικών ψευδαισθήσεων που προκαλούνται από αναισθησία παραμένει άγνωστη. Δεδομένων των δεκαετιών που έχουν περάσει από τις πρώτες αναφερθείσες περιπτώσεις, πρέπει να γίνει περισσότερη δουλειά. Θα χρειαστούν δεδομένα από ένα πολύ μεγάλο δείγμα ασθενών για να γίνει κατανοητός ο επιπολασμός των σεξουαλικών ψευδαισθήσεων υπό αναισθησία. Ωστόσο, οι φαρμακευτικές εταιρείες είναι απρόθυμες να δαπανήσουν χρήματα για έρευνα που μπορεί να δείξει ότι τα φάρμακά τους προκαλούν ανεπιθύμητες παρενέργειες. Τέλος, αν και περιορίσαμε την ανασκόπησή μας σε αναφορές σεξουαλικών ψευδαισθήσεων κατά τη διάρκεια της αναισθησίας, εκατομμύρια Αμερικανοί χρησιμοποιούν άλλα συνταγογραφούμενα ηρεμιστικά-υπνωτικά φάρμακα. Οι βενζοδιαζεπίνες όπως η αλπραζολάμη (Xanax) και η τεμαζεπάμη (Restoril) χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του άγχους και την πρόκληση ύπνου. Τα φάρμακα Z, όπως η ζολπιδέμη (Ambien) και η εσσοπικλόνη (Lunesta), καθώς και η σουβορεξάντη (Belsomra) και το οξυβικό νάτριο (Xyrem) χρησιμοποιούνται επίσης για την πρόκληση ύπνου. Τα οπιοειδή όπως η μορφίνη και η οξυκωδόνη και τα γκαμπαπεντινοειδή όπως η γκαμπαπεντίνη (Neurontin) και η πρεγκαμπαλίνη (Lyrica) χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του πόνου. Τα μυοχαλαρωτικά όπως η καρισοπροδόλη (Soma) και η κυκλοβενζαπρίνη (Flexeril) χρησιμοποιούνται για τους μυϊκούς σπασμούς. Για όλα αυτά τα φάρμακα έχουν αναφερθεί περιπτώσεις ασθενών που παρουσίασαν παραισθήσεις κατά τη λήψη τους. Σε μια ανασκόπηση του συστήματος αναφοράς ανεπιθύμητων ενεργειών του FDA, το οποίο χρησιμοποιούν οι αξιωματούχοι δημόσιας υγείας και οι ερευνητές για την παρακολούθηση της ασφάλειας των φαρμάκων, αναφέρθηκαν 30.728 περιπτώσεις “ανώμαλων ονείρων” από το 1974 έως το 2022. Οι περισσότερες αφορούσαν ηρεμιστικά-υπνωτικά φάρμακα για τη θεραπεία της αϋπνίας, του άγχους, του πόνου και των μυϊκών σπασμών. Οι αναφορές δεν διευκρινίζουν τη φύση αυτών των ονείρων ή πώς επηρέασαν την αντιληπτή ευεξία του ίδιου του ασθενούς. Είναι σημαντικό για τους ασθενείς να γνωρίζουν ότι τα ανώμαλα όνειρα είναι μια πιθανότητα όταν ξεκινούν ένα ηρεμιστικό-υπνωτικό φάρμακο και να ενημερώνουν τον επαγγελματία υγείας τους εάν παρουσιάσουν ψευδαισθήσεις. Αυτά τα συμπτώματα θα μπορούσαν να υποδηλώνουν ότι το φάρμακο δεν είναι η κατάλληλη επιλογή για εσάς ή ότι η δόση μπορεί να είναι πολύ υψηλή.