Η νόσος του Αλτσχάιμερ μπορεί να ξεκινήσει σχεδόν ανεπαίσθητα, συχνά μεταμφιεσμένη στους πρώτους μήνες ή τα χρόνια ως λήθη που είναι κοινή σε μεγαλύτερη ηλικία. Τι προκαλεί την ασθένεια παραμένει σε μεγάλο βαθμό ένα μυστήριο. Ωστόσο, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Tufts και το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, χρησιμοποιώντας ένα τρισδιάστατο μοντέλο καλλιέργειας ανθρώπινου ιστού που μιμείται τον εγκέφαλο, έδειξαν ότι ο ιός της ανεμευλογιάς ζωστήρα (VZV), που συνήθως προκαλεί ανεμοβλογιά και έρπητα ζωστήρα, μπορεί να ενεργοποιήσει τον απλό έρπητα (HSV), έναν άλλο κοινό ιό, και να θέσει σε κίνηση τα πρώιμα στάδια της νόσου του Αλτσχάιμερ.
Κανονικά ο HSV-1 – μια από τις κύριες παραλλαγές του ιού – βρίσκεται αδρανής στους νευρώνες του εγκεφάλου, αλλά όταν ενεργοποιείται οδηγεί σε συσσώρευση πρωτεϊνών ταυ και αμυλοειδούς βήτα και απώλεια νευρωνικής λειτουργίας – χαρακτηριστικά υπογραφής που βρίσκονται σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ. «Τα αποτελέσματά μας υποδεικνύουν ένα μονοπάτι προς τη νόσο του Αλτσχάιμερ, που προκαλείται από μια λοίμωξη VZV που δημιουργεί φλεγμονώδεις πυροδοτήσεις που αφυπνίζουν τον HSV στον εγκέφαλο», δήλωσε η Dana Cairns, ερευνήτρια στο Τμήμα Βιοϊατρικής Μηχανικής. «Ενώ δείξαμε μια σύνδεση μεταξύ της ενεργοποίησης του VZV και του HSV-1, είναι πιθανό ότι άλλα φλεγμονώδη συμβάντα στον εγκέφαλο θα μπορούσαν επίσης να αφυπνίσουν τον HSV-1 και να οδηγήσουν στη νόσο του Αλτσχάιμερ». Η μελέτη δημοσιεύεται στο Journal of Alzheimer’s Disease
«Έχουμε επεξεργαστεί πολλά τεκμηριωμένα στοιχεία ότι ο HSV έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο νόσου Αλτσχάιμερ στους ασθενείς», δήλωσε ο David Kaplan, καθηγητής και πρόεδρος του Τμήματος Βιοϊατρικής Μηχανικής στη Σχολή Μηχανικών Tufts. Ένας από τους πρώτους που υπέθεσαν τη σύνδεση μεταξύ του ιού του έρπητα και της νόσου του Αλτσχάιμερ είναι η Ruth Itzhaki του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, η οποία συνεργάστηκε με το εργαστήριο Kaplan στη μελέτη. «Γνωρίζουμε ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ του HSV-1 και της νόσου του Αλτσχάιμερ και κάποιοι πρότειναν τη συμμετοχή του VZV, αλλά αυτό που δεν γνωρίζαμε είναι η αλληλουχία των γεγονότων που δημιουργούν οι ιοί για να θέσουν σε κίνηση την ασθένεια», σημείωσε. «Πιστεύουμε ότι έχουμε τώρα στοιχεία για αυτά τα γεγονότα».
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, υπολογίζεται ότι 3,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι κάτω των 50 ετών έχουν μολυνθεί από τον HSV-1 —τον ιό που προκαλεί τον έρπητα του στόματος. Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ασυμπτωματικός, λανθάνον μέσα στα νευρικά κύτταρα. Όταν ενεργοποιηθεί, μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή στα νεύρα και το δέρμα, προκαλώντας επώδυνες ανοιχτές πληγές και φουσκάλες. Οι περισσότεροι φορείς – και αυτός είναι ένας στους δύο Αμερικανούς σύμφωνα με το CDC – θα έχουν από πολύ ήπια έως καθόλου συμπτώματα προτού ο ιός γίνει αδρανής.
Ο ιός της ανεμευλογιάς ζωστήρα είναι επίσης εξαιρετικά συχνός, με περίπου 95 τοις εκατό των ανθρώπων να έχουν μολυνθεί πριν από την ηλικία των 20 ετών. Πολλές από αυτές τις περιπτώσεις εκφράζονται ως ανεμοβλογιά. Το VZV, που είναι μια μορφή ιού του έρπητα, μπορεί επίσης να παραμείνει στο σώμα, βρίσκοντας το δρόμο του προς τα νευρικά κύτταρα προτού στη συνέχεια γίνει αδρανής. Αργότερα στη ζωή, το VZV μπορεί να επανενεργοποιηθεί για να προκαλέσει έρπητα ζωστήρα, μια ασθένεια που χαρακτηρίζεται από φουσκάλες και οζίδια στο δέρμα που σχηματίζονται σε σχήμα ταινίας και μπορεί να είναι πολύ επώδυνη, να διαρκέσει για εβδομάδες ή και μήνες. Ένας στους τρεις ανθρώπους θα αναπτύξει τελικά μια περίπτωση έρπητα ζωστήρα στη διάρκεια της ζωής του. H σύνδεση μεταξύ του HSV-1 και της νόσου του Αλτσχάιμερ εμφανίζεται μόνο όταν ο HSV-1 έχει επανενεργοποιηθεί.