Οι γιορτινές μέρες των Χριστουγέννων, έχουμε συνηθίσει να παρουσιάζονται ως μια περίοδος όπου όλα είναι χαρούμενα, λαμπερά και άφθονα – σχεδόν μυθικά. Μερικές φορές, όμως, μια γιορτινή περίοδος έρχεται να διαλύσει τέτοιους μύθους, φέρνοντάς μας αντιμέτωπους με το γεγονός ότι η ζωή δεν είναι πάντα ή για όλους τόσο θορυβωδώς χαρούμενη και «τέλεια» όσο έχουμε οδηγηθεί να πιστεύουμε. Γιατί κάποιοι άνθρωποι παθαίνουν κατάθλιψη τα Χριστούγεννα;
Απαντήσεις δίνει στο www.Life2day.gr Δημήτρης Μπούκουρας – Κλινικός Ψυχολόγος Ψυχοθεραπευτής.
Έρευνες έχουν δείξει ότι η γιορτινή περίοδος των Χριστουγέννων μπορεί να είναι μέρες χαράς αλλά και πηγή αρνητικού άγχους για πολλούς ανθρώπους. Στατιστικά οι ενδοοικογενειακές συγκρούσεις αυξάνονται σε σχέση με τον υπόλοιπο χρόνο. Αυτή η περίοδος του χρόνου μπορεί να επιφέρει περισσότερο στρες, θόρυβο, άγχος και αναστάτωση απ’ ότι συνήθως. Ειδικά για τους ανθρώπους που ζουν μόνοι, τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά είναι μέρες μοναξιάς, ακόμα και απομόνωσης.
Από την άλλη, μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι, που γιορτάζουν τα Χριστούγεννα, βιώνουν περισσότερη χαρά και ικανοποίηση από την πνευματική ή/και συναισθηματική διάσταση των γιορτών – π.χ. τα συμβολικά δώρα ή απλές πράξεις αγάπης, το να αφιερώσουν ποιοτικό χρόνο στη συνεύρεση με αγαπημένα πρόσωπα, τη χαλάρωση των διακοπών – παρά από αυτή καθ’ αυτή την υλική ή καταναλωτική πλευρά. Η υπερκατανάλωση προκαλεί πολλές φορές μεγάλο άγχος και οικονομική δυσχέρεια, που έχει αντίκτυπο και μετά το τέλος των γιορτών, όταν για παράδειγμα έρθουν οι νέοι λογαριασμοί των πιστωτικών καρτών.
Φαίνεται ότι μακρόχρονα οικογενειακά ή/και οικονομικά προβλήματα, προβλήματα εργασίας ή πένθος, θέματα σχέσεων ή προσωπικά ζητήματα έρχονται πιο έντονα στην επιφάνεια κατά την περίοδο των γιορτών. Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί η κατάθλιψη ή η καταθλιπτική διάθεση έχει υπολογιστεί ότι αυξάνεται σχεδόν κατά δέκα τοις εκατό την περίοδο αυτή.
Η ιδιαίτερη αυτή καταθλιπτική διάθεση, πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο το οποίο επηρεάζεται από πολλές παραμέτρους, συμπεριλαμβανομένης και της προσωπικότητας του κάθε ατόμου. Ανάμεσα στους παράγοντες που το προκαλούν συγκαταλέγονται το στρες, η κούραση, οι υπέρμετρες ή μη ρεαλιστικές φιλοδοξίες και προσδοκίες, η υπερ-εμπορευματοποίηση των γιορτών, οι οικονομικές δυσκολίες και η δυσκολία του να βρεθεί κανείς με συγγενείς και φίλους, για διάφορους Λόγους, που μπορεί να περιλαμβάνουν θάνατο ή αρρώστια των προσφιλών ατόμων, απόσταση, ή ρήξη στις σχέσεις. Οι απαιτήσεις που σχετίζονται με ψώνια, τα πάρτι και οι φιλικές και οικογενειακές συγκεντρώσεις, όλα αυτά συνεισφέρουν στα συναισθήματα έντασης κι εκνευρισμού.
Ένας άλλος παράγοντας που συνεισφέρει στην εμφάνιση της κατάθλιψης κατά τη διάρκεια των χριστουγεννιάτικων διακοπών είναι και το σύνδρομο της Εποχιακής Συναισθηματικής Διαταραχής. Επιστημονικά δεδομένα έχουν δείξει ότι κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών, όταν η διάρκεια της ημέρας είναι μικρότερη και συνεπώς η ηλιοφάνεια λιγότερη, μια μερίδα ανθρώπων τείνει να εμφανίζει συμπτώματα κατάθλιψης. Η κατάθλιψη αυτή που προξενείται από ένα φυσικό φαινόμενο μπορεί να ενταθεί με το επιπρόσθετο στρες που φέρνουν μαζί τους οι χριστουγεννιάτικες διακοπές και οι ανάλογες απαιτήσεις τους.
Αλλά και αν ακόμα κάποιος δεν αναπτύξει ολόκληρη τη συμπτωματολογία της κατάθλιψης, είναι πιθανό να εμφανίσει κάποιες άλλες αντιδράσεις στο στρες, όπως πονοκεφάλους, κατάχρηση τσιγάρων, αλκοόλ και φαγητού, και δυσκολίες στον ύπνο. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι υπάρχει και μια μερίδα ανθρώπων που εμφανίζει την μεθεόρτια κατάθλιψη, όπου, στην κυριολεξία, κατόπιν εορτής κάποια άτομα εμφανίζουν συμπτώματα κατάθλιψης αφού τελειώσουν οι γιορτές.
Τα Χριστούγεννα, για πολύ κόσμο, αποτελούν τη μεγαλύτερη γιορτή τού έτους. Είναι η γιορτή που θα τους δοθεί η ευκαιρία να βρεθούν με αγαπημένα τους πρόσωπα, να περάσουν όμορφα, να ξεκουραστούν και να χαρούν όλο το εορταστικό κλίμα. Ωστόσο υπάρχουν και κάποιοι άνθρωποι για τους οποίους τα Χριστούγεννα, και γενικότερα οι γιορτές, αποτελούν μαρτύριο. Τέτοιες μέρες νιώθουν να κατακλύζονται από αρνητικά συναισθήματα όπως: λύπη, απαισιοδοξία, αδιαφορία, ανηδονία και γενικότερα παρουσιάζουν μια καταθλιπτική διάθεση.
Κάποιοι αντιμετωπίζουν την κατάθλιψη των γιορτών με παθητικό τρόπο, όπως είναι το να κάνουν υπομονή να περάσουν. Κάποιοι άλλοι με το ευφυολόγημα: «λόγω των ημερών», αυξάνουν την κατανάλωση αλκοόλ. Φυσικά οι τρόποι αυτοί δεν βοηθούν την κατάσταση ούτε λύνουν το πρόβλημα. Τι άλλο μπορείτε να κάνετε;
Δεν υπάρχει κανόνας που να λέει ότι «επειδή είναι γιορτές πρέπει να περάσω καλά». Αυτό όμως δεν σημαίνει πως πρέπει να περάσετε τις μέρες αυτές μέσα στη θλίψη και στη γκρίνια. Αν, για τους δικούς σας προσωπικούς λόγους, δεν σας εκφράζουν τα Χριστούγεννα και δεν θέλετε να συμμετάσχετε στο γιορτινό κλίμα, κάντε κάτι για εσάς. Απολαύστε τη «μοναξιά» σας κάνοντας πράγματα που θα σας ξεκουράσουν και θα σας ευχαριστήσουν. Έχετε όλο το χρόνο να ασχοληθείτε αποκλειστικά και μόνο με τον εαυτό σας. Χουζουριάστε στο κρεβάτι, δείτε ταινίες, κάνετε αρωματοθεραπείες, διαβάστε, απολαύστε την ησυχία, κάνετε ένα ταξίδι κ.λπ.
Συχνά κάποιοι άνθρωποι νιώθουν μελαγχολία αυτές τις μέρες καθώς θυμούνται πως περάσανε κάποιες άλλες γιορτές με ανθρώπους που τώρα δεν είναι κοντά τους. Η νοσταλγία και η αναπόληση δεν βοηθούν και δεν αλλάζουν την κατάσταση. Αν νιώθετε έτσι κοιτάξτε προσεκτικότερα το σήμερα. Και τώρα υπάρχουν κάποιοι γύρω σας που σας αγαπάνε και σας νοιάζονται. Αναζητήστε τους και εκφράστε τους την αγάπη σας.
Αν υπάρχει κάποιος σοβαρός λόγος για να νιώθετε λύπη, όπως: πρόσφατος θάνατος αγαπημένου προσώπου, χωρισμός, ατύχημα κ.λπ., μην πιέζετε τον εαυτό σας πως πρέπει να περάσει καλά αυτές τις μέρες.
Το πένθος είναι μία απόλυτα φυσιολογική διαδικασία από την οποία πρέπει να περάσουμε, χωρίς, όμως, υπερβολές. Μη φοβάστε ότι θα μεταδώσετε τη φυσιολογική μελαγχολία που προέρχεται από το πένθος στους υπόλοιπους. Μιλήστε για τις ανησυχίες σας σε κάποιο πολύ κοντινό και αγαπημένο σας πρόσωπο. Θα ανακαλύψετε ότι οι άλλοι σέβονται το πένθος σας και ότι δεν πρόκειται να τους χαλάσετε τις γιορτές αν τις περάσετε μαζί τους.
Πρακτικές συμβουλές για μια καλή διάθεση…
• Καθένας θα πρέπει να έχει λογικές προσδοκίες από τις γιορτές
• Να θέτει ρεαλιστικούς στόχους
• Να βρει το σωστό για τον εαυτό του ρυθμό
• Να οργανωθεί κατάλληλα
• Να κάνει λίστες με τις σημαντικές δραστηριότητες πρώτα (και όχι τις ευκολότερες στην αρχή) και να προχωρήσει διαγράφοντας ό,τι έχει επιτελέσει
• Να είναι ρεαλιστής σχετικά με το τι μπορεί και το τι δε μπορεί να κάνει
• Να μη δώσει όλο το βάρος και την προσοχή του σε μία μόνο μέρα από τις γιορτές, αγνοώντας ή ξεχνώντας έτσι τη σημασία κάποιων άλλων
• Να θυμάται ότι πρόκειται για μια σειρά γιορτών και μια χρονική περίοδο η οποία, γενικά, διέπεται από εορταστικό πνεύμα
• Να βρει την ισορροπία ανάμεσα στις διάφορες δραστηριότητες και υποχρεώσεις ώστε να μειώσει το στρες και να αυξήσει την ευχαρίστηση
• Να θυμάται ότι οι χριστουγεννιάτικες γιορτές δεν καταργούν τα αισθήματα κατήφειας και μοναξιάς και ούτε είναι κανείς υποχρεωμένος να τα διαγράψει μονοκοντυλιά
• Μπορεί κανείς να εξακολουθεί να έχει τέτοιου είδους συναισθήματα αλλά είτε να επιλέξει να μην τα εκφράσει, είτε να επιλέξει να τα βάλει στο παρασκήνιο για το χρονικό διάστημα των γιορτών, ώστε να μπορέσει να βιώσει και κάτι διαφορετικό παράλληλα
• Ο άνθρωπος θα πρέπει ν’ αφήσει πίσω του πεποιθήσεις του στυλ ‘κάθε πέρσι και καλύτερα, κάθε φέτος και χειρότερα’ και να ατενίσει το μέλλον με συγκρατημένη αισιοδοξία
• Η κάθε εποχή και η κάθε χρονιά έχει όχι μόνο τα αδύνατα σημεία της, αλλά και θετικά στοιχεία, τα οποία θα πρέπει κανείς να εκτιμήσει, χωρίς να εμμένει άκριτα στις παλιές καλές μέρες, αγνοώντας το παρόν
• Ο εθελοντισμός ή η προσφορά κάποιων υπηρεσιών σε εθελοντική βάση προς συνανθρώπους που το έχουν ανάγκη είναι ένας σημαντικός τρόπος για να νιώσει κανείς καλά με τον εαυτό του και να έχει την αίσθηση ότι συνεισφέρει και αυτός κάτι
• Θα πρέπει κανείς να θυμάται ότι η υπερβολική κατανάλωση αλκοοόλ μακροπρόθεσμα δεν ωφελεί καθόλου, αντίθετα, μετά την πολύ πρόσκαιρη επίδραση που έχει στο να ξεχάσει το άτομο τα προβλήματά του, εντείνει τα συναισθήματα κατάθλιψης, αυτοκριτικής, απόρριψης του εαυτού λόγω της συγκεκριμένης συμπεριφοράς και συντελεί σε πιο άσχημη ψυχολογική διάθεση.