Την Πρωτοχρονιά η βασιλόπιτα αποτελεί το σύμβολο αυτού του υπέροχου εθίμου για τους χριστιανικούς λαούς και συνδέεται με την εορτή του Αγίου Βασιλείου απ’ όπου πήρε και το όνομα της. Πως όμως ξεκίνησε αυτό το έθιμο και γιατί βάζουμε μέσα της φλουρί;
Κατά την ορθόδοξη θρησκευτική παράδοση το έθιμο της βασιλόπιτας έχεις τις ρίζες του από την εποχή που ο Μέγας Βασίλειος ήταν δεσπότης στην Καισαρεία της Καππαδοκίας. Κάποια μέρα ένας στρατηγός έκανε πόλεμο και πήρε 10000 στρατιώτες της Καισαρείας ως ομήρους. Τα ταμεία της πόλης δεν είχαν τα λεφτά που ζητούσαν ως λίτρα για την απελευθέρωσή τους. Τότε ο Βασίλειος ζήτησε από τους κατοίκους της πόλη να δώσει όποιος μπορεί τα τιμαλφή του για να τα δώσουν και να απελευθερωθούν οι όμηροι. Η αλήθεια είναι ότι το μέρος όπου συγκεντρώνονταν τα χρυσαφικά και τα πολύτιμα αντικείμενα, γέμισε και αυτά που είχαν μαζευτεί αρκούσαν για να απελευθερωθούν οι όμηροι. Τότε ο Μέγα Βασίλειος άρχισε να προσεύχεται στον Θεό για να σωθεί η πόλη και ως εκ θαύματος υπογράφηκε μια συνθήκη ειρήνης και οι όμηροι απελευθερώθηκαν. Τα χρυσαφικά έπρεπε να δοθούν πίσω στους ανθρώπους που τα είχαν δώσει χωρίς όμως να γνωρίζουν σε ποιον ανήκει τι. Τότε λέγεται ότι ο Μέγας Βασίλειος με φώτιση του θεού ζήτησε να ζυμωθούν τόσα ψωμάκια όσες ήταν οι οικογένειες της πόλης και μέσα έβαλε τα χρυσαφικά που είχαν δοθεί και μοιράστηκαν ως ευλογία στους κατοίκους. Το θεϊκό θαύμα ήταν ότι κάθε οικογένεια πήρε ακριβώς τα χρυσαφικά που είχε δώσει! Το έθιμο της βασιλόπιτας συμβολίζει την κίνηση αυτή του Μεγάλου Βασιλείου, που επαναλαμβάνουμε κάθε χρόνο την ημέρα της γιορτής του την 1η Ιανουαρίου.
Κατά τους ιστορικούς το έθιμο αυτό προέρχεται από εκείνο το τελούμενο στην αρχαία εορτή των “Κρονίων” και αργότερα των ρωμαϊκών “Σατουρναλίων” που πέρασε στους Φράγκους, οι οποίοι τοποθετούσαν νόμισμα μέσα στη πίτα και ανακήρυσσαν «Βασιλιά της βραδιάς» αυτόν που το έβρισκε. Κατά άλλο έθιμο, αντί νομίσματος, έβαζαν φασόλι και αυτόν που το έβρισκε τον αποκαλούσαν “φασουλοβασιλιά”.
