Σήμερα Κυριακή 31 Δεκεμβρίου η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη της Οσίας Μελάνης της Ρωμαίας, Παραμονή Πρωτοχρονιάς, Κυριακής μετά τα Χριστούγεννα και Κυριακής πριν τα Φώτα. Σύμφωνα με το εορτολόγιο, γιορτάζουν οι: Μελανία, Μέλανυ, Μελανή, Μελάνη, Μαύρη, Ζωτικός, Ζωτική, Ιάκωβος, Ιακωβίνα, Ιωσήφ, Ιώσηπος, Σήφης, Ιωσηφίνα και Ζοζεφίνα.
Εορτολόγιο 31 Δεκεμβρίου
Κατά τη Κυριακή που προηγείται της μεγάλης εορτής των Θεοφανίων, διαβάζουμε το προοίμιο του κατά Μάρκο Ευαγγελίου, που αναφέρεται στη δράση του Ιωάννη του Προδρόμου, στο πρόσωπο του οποίου αναφέρονταν δύο προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης. Στην πρώτη δηλώνει ο Θεός ότι θα αποστείλει τον προάγγελό Του, να προετοιμάσει την οδό του Λυτρωτή. Και στη δεύτερη, ο προφήτης Ησαΐας περιγράφει τον Ιωάννη ως τη «φωνή βοώντος εν τη ερήμω» που προτρέπει τους ανθρώπους να ετοιμάσουν την οδό του Κυρίου και να ακολουθήσουν τον ευθύ δρόμο της μετανοίας.
Έτσι, μας λέει ο ευαγγελιστής Μάρκος, ο Ιωάννης βρισκόταν στην έρημο, και κήρυττε βάπτισμα μετανοίας «εις άφεσιν αμαρτιών», και όλοι προσέτρεχαν και βαπτίζονταν στον Ιορδάνη ποταμό, αφού πρώτα εξομολογούνταν τις αμαρτίες τους. Φορούσε ένδυμα από τρίχες καμήλας και ζώνη δερμάτινη γύρω από τη μέση του και τρεφόταν με μέλι άγριο και ακρίδες, δηλαδή βλαστάρια από τα άγρια δένδρα της ερήμου. Φαίνεται μάλιστα πως πολλοί τον περνούσαν για το Μεσσία, μας το περιγράφει αυτό καλύτερα ο ευαγγελιστής Ιωάννης, για αυτό και έλεγε στον λαό ότι:
Έρχεται πίσω μου ο ισχυρότερός μου, που δεν είμαι άξιος ούτε τα υποδήματά του να λύσω. Εγώ σας βάπτισα στο νερό, εκείνος όμως θα σας βαπτίσει στο Άγιο Πνεύμα. Φωνή βοώντος εν τη ερήμω ήταν η φωνή και η παρουσία του Ιωάννη. Στην πνευματική έρημο της απελπισίας που γεννά η αμαρτία, προετοίμασε τον ερχομό του Χριστού, προφέροντας μία και μόνο λέξη, «Μετανοείτε!». Αν δεν αλλάξετε δηλαδή μέσα σας, αν δεν αναθεωρήσετε τη στάση σας και τη συμπεριφορά σας, ουδεμία ελπίδα υπάρχει να αλλάξει ο κόσμος γύρω σας. Και από ότι φαίνεται, οι άνθρωποι ήταν έτοιμοι να δεχτούν το μήνυμα της μετανοίας.
Συνέρρεαν και άκουγαν το κήρυγμα του Ιωάννη, και στη συνέχεια εξομολογούνταν τα αμαρτήματά τους και βαπτίζονταν στον Ιορδάνη ποταμό. Αυτό όμως δεν ήταν το τέρμα, αλλά η αρχή μιας πορείας πνευματικής. Γι’ αυτό και ο Ιωάννης δεν επικεντρώνει τη διδασκαλία του ούτε στο βάπτισμα στον Ιορδάνη, ούτε στο δικό του πρόσωπο. Γνωρίζει πολύ καλά και βλέπει ως προφήτης τον Χριστό, που ως Υιός του Θεού είναι σαφώς ανώτερός του, που είναι εκείνος που θα φέρει στους ανθρώπους όχι απλά τη συγχώρεση, αλλά την Λύτρωση και την πνευματική αναγέννηση.
Γι’ αυτό και κάνει σαφή διάκριση ανάμεσα στο δικό του βάπτισμα, που είναι στο νερό, και στο βάπτισμα του Χριστού που θα είναι εν Πνεύματι Αγίω. Το βάπτισμα του Ιωάννη, όπως είδαμε, ήταν βάπτισμα μετανοίας, βάπτισμα αφέσεως αμαρτιών. Ήταν δηλαδή βάπτισμα εξαγνιστικό, καθαρισμού του ανθρώπου από τον ρύπο της αμαρτίας, και για τούτο προπαρασκευαστικό για το βάπτισμα της πνευματικής αναγεννήσεως με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.
Το βάπτισμα του Χριστού δεν καθαρίζει απλά τον άνθρωπο, αλλά τον μεταμορφώνει πνευματικά, τον κάνει και πάλι μέτοχο της κοινωνίας με το Θεό και κληρονόμο της ουρανίου Βασιλείας Του. Γι αυτό και μετά την Βάπτιση του Χριστού στον Ιορδάνη, η δράση του Ιωάννη του Προδρόμου θα ανασταλεί, μιας που πλέον ο σκοπός της παρουσίας του θα έχει εκπληρωθεί και η περίοδος της ετοιμασίας του ερχομού του Σωτήρος Χριστού θα έχει παρέλθει.