Μεγάλη Τρίτη Τροπάριο της Κασσιανής: Σήμερα ψάλλεται το τροπάριο της Κασσιανής [vid]

Σήμερα, Μεγάλη Τρίτη, το απόγευμα, στους ορθόδοξους ναούς ψάλλεται το τροπάριο της Κασσιανής. Σύμφωνα με τις πηγές: pemptousia.gr & ekklisiaonline.gr, το τροπάριο της Κασσιανής είναι μια ποιητική απόδοση του περιστατικού που περιγράφεται στα Ευαγγέλια αναφορικά με την ιστορία της αμαρτωλής γυναίκας που έδειξε τη μετάνοιά της, πλένοντας τα πόδια του Χριστού με πολύτιμο μύρο και σκουπίζοντάς τα με τα μαλλιά της.

Η σήμασια της πράξης αυτής έχει μεγάλη σημασιά στην Ορθοδοξία για δύο, κυρίως, λόγους: αφενός επειδή προετοίμασε το Χριστό για την ταφή, καθώς οι Ιουδαίοι συνήθιζαν να αλείφουν τα σώματα των νεκρών τους με ένα μείγμα ρητίνης και αρωμάτων, και αφετέρου επειδή κατέδειξε, διά της εντάσης της σκηνής, το μέγεθος της μετανοίας της γυναίκας.

Μάλιστα η πράξη αυτή οδήγησε σε πληθώρα συνειρμών – που δεν γίνονται αποδεκτοί από την Ορθόδοξη Εκκλησία – αναφορικά με την ταυτότητα της γυναίκας, καθώς και τη σχέση της με τον Ιησού Χριστό. Αν και δεν υπάρχει καμία σχετική μαρτυρία, ούτε στα Ευαγγέλια ούτε στην κατοπινή παράδοση, η ταύτισή της με την Αγία Μαρία τη Μαγδαληνή, ξεκίνησε από τη Δυτική Χριστιανοσύνη και οφείλεται στη σύγχυση δύο διαφορετικών προσώπων που αναφέρονται σε διαφορετικές περικοπές στο Ευαγγέλιο του Λουκά.

Συγκεκριμένα, στο 7ο κεφάλαιο του κατά Λουκά Ευαγγέλιο γίνεται αναφορά στο περιστατικό με την αμαρτωλή γυναίκα, η οποία έπλυνε τα πόδια του Χριστού με μύρο, δάκρυα και κατόπιν τα σκούπισε με τα μαλλιά της. Ενώ στο αμέσως επόμενο κεφάλαιο, το 8ο, γίνεται αναφορά στις γυναίκες που ακολουθούσαν το Χριστό κατά τις περιπλανήσεις του στη γη του Ισραήλ. Ανάμεσά τους μνημονεύεται και η Αγία Μαρία η Μαγδαληνή, η οποία, κατά το παρελθόν, είχε θεραπευτεί από το Χριστό, καθώς ήταν δαιμονισμένη.

Αμέσως μετά την Έγερση του Λαζάρου οι οικείοι του παρέθεσαν ευχαριστήριο γεύμα στο Χριστό και τους Αποστόλους. Κατά τη διάρκειά του, ενώ η Μάρθα προσπαθούσε να φροντίσει το πλήθος των συνδαιτυμόνων, η Μαρία έκανε αυτό που κανονικά θα έκαναν οι δούλοι της οικογένειας: έπλυνε τα πόδια του καλεσμένου τους και προκειμένου να εκφράσει την υπερβάλλουσα ευγνωμοσύνη της, αντί για νερό έχυσε μύρο και αντί για πετσέτα χρησιμοποίησε τα μαλλιά της. Το σηγκεκριμένο περιστατικό, περιγράφεται από τον Ευαγγελιστή Ιωάννη (12:1-8) και δεν είναι το ίδιο με αυτό στο οποίο πρωταγωνίστησε η αμαρτωλή γυναίκα και στο οποίο αναφέρεται η υμνογραφία του όρθρου της Μεγάλης Τετάρτης. Τούτο διότι, η αδελφή του Λαζάρου εξέφρασε την ευγνωμοσύνη της, ενώ η αμαρτωλή γυναίκα τη μετάνοιά της.

Η Αγία Κασσιανή ήταν μια πολύ μορφωμένη βυζαντινή αρχοντοπούλα, η οποία κάποια στιγμή έγινε μοναχή και μεταξύ άλλων ασχολήθηκε με την υμνογραφία. Μάλιστα, το διασημότερο εκ των έργων της είναι το τροπάριο αυτό, το οποίο είναι επίσης γνωστό με το όνομά της. Στον ύμνο περιγράφεται το περιστατικό των Ευαγγελίων και γίνεται μια θεολογική επισήμανση του προβλήματος της αμαρτίας και της σημασίας της μετάνοιας.

Συνεπώς, αν και το όνομα αυτής της γυναίκας είναι άγνωστο σε εμάς, καθώς τα Ευαγγέλια διαιωνίζουν και τιμούν την πράξη και τη μετάνοιά της, αλλά δε διασώζουν το όνομά της, η ίδια αποτελεί ισχυρότατο παράδειγμα αλλαγής τρόπου σκέψης και ζωής για τους πιστούς της Ορθοδοξίας.

Το τροπάριο της Κασσιανής

Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή,
την σην αισθομένη Θεότητα μυροφόρου αναλαβούσα τάξιν,
οδυρομένη μύρα σοι προ του ενταφιασμού κομίζει.

Οίμοι! λέγουσα, ότι νύξ μοι υπάρχει, οίστρος ακολασίας,
ζοφώδης τε και ασέληνος έρως της αμαρτίας.

Δέξαι μου τας πηγάς των δακρύων,
ο νεφέλαις διεξάγων της θαλάσσης το ύδωρ,
κάμφθητί μοι προς τους στεναγμούς της καρδίας,
ο κλίνας τους ουρανούς τη αφάτω σου κενώσει.

Καταφιλήσω τους αχράντους σου πόδας,
αποσμήξω τούτους δε πάλιν τοις της κεφαλής μου βοστρύχοις,
ων εν τω Παραδείσω Εύα το δειλινόν κρότον τοις ώσιν ηχηθείσα,
τω φόβω εκρύβη.

Αμαρτιών μου τα πλήθη
και κριμάτων σου αβύσσους τις εξιχνιάσει,
ψυχοσώστα Σωτήρ μου;

Μη με την σην δούλην παρίδης,

Ο αμέτρητον έχων το έλεος.

Η μετάφραση του τροπαρίου από τον Φώτη Κόντογλου:

Κύριε, η γυναίκα που έπεσε σε πολλές αμαρτίες,
σαν ένοιωσε τη θεότητά σου, γίνηκε μυροφόρα και σε άλειψε με μυρουδικά
πριν από τον ενταφιασμό σου κι έλεγε οδυρόμενη:

Αλλοίμονο σε μένα, γιατί μέσα μου είναι νύχτα κατασκότεινη και δίχως φεγγάρι,
η μανία της ασωτείας κι ο έρωτας της αμαρτίας.

Δέξου από μένα τις πηγές των δακρύων,
εσύ που μεταλλάζεις με τα σύννεφα το νερό της θάλασσας.

Λύγισε στ’ αναστενάγματα της καρδιάς μου,
εσύ που έγειρες τον ουρανό και κατέβηκες στη γης.

Θα καταφιλήσω τα άχραντα ποδάρια σου,
και θα τα σφουγγίσω πάλι με τα πλοκάμια της κεφαλής μου·
αυτά τα ποδάρια, που σαν η Εύα κατά το δειλινό, τ’ άκουσε να περπατάνε,
από το φόβο της κρύφτηκε.

Των αμαρτιών μου τα πλήθη
και των κριμάτων σου την άβυσσο, ποιος μπορεί να τα εξιχνιάση,
ψυχοσώστη Σωτήρα μου;

Μην καταφρονέσης τη δούλη σου,
εσύ που έχεις τ’ αμέτρητο έλεος.

Ακολουθεί βίντεο: