Δεν υπάρχει πρόβλεψη- ούτε στόχοι καθώς και σύστημα μέτρησης και αξιολόγησης, το τι πρέπει να επιτύχουν οι προσωπικοί γιατροί. Δεν γνωρίζουμε αν και πόσο θα βελτιωθεί η υγεία των πολιτών, αν αυξηθεί η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, αν θα μειωθεί η σπατάλη των υπηρεσιών ή τελικά θα αυξηθούν χωρίς αντίκρισμα οι δαπάνες υγείας.
Επιπλέον, – και το σημαντικότερο- δεν υπάρχει ανάληψη ευθύνης από κανέναν γιατρό για την πορεία των ασθενών, ιδιαίτερα αυτών που πάσχουν από σοβαρά χρόνια νοσήματα, πολλές φορές από περισσότερα του ενός.
Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα:
Στην Ελλάδα έχουμε περισσότερους από 3000 ακρωτηριασμούς σε διαβητικούς ασθενείς. Με την σωστή αντιμετώπιση των ασθενών θα μπορούσαμε να τους μειώσουμε στους μισούς. Σε αυτήν την περίπτωση ποιος γιατρός είναι υπεύθυνος για τον ακρωτηριασμό και ποιος μπορεί να τους μειώσει; Ο οικογενειακός γιατρός που δεν συμμετέχει στην θεραπευτική αντιμετώπιση, ο ειδικός διαβητολόγος στον οποίο τον παρέπεμψε ή μήπως ο αγγειολόγος που τον εξέτασε ή η κλινική που τον νοσήλευσε και τελικά τον ακρωτηρίασε; Από ποιον το ΕΣΥ και ο ασθενής θα ζητήσουν ευθύνες; Ποιος γιατρός μπορεί να τους μειώσει; Με ποια δομή και με ποιο μοντέλο παροχής υπηρεσιών;
Υπέρταση
Σήμερα, στην Ελλάδα, από υπέρταση πάσχει το 40% των ενηλίκων. Το 32% των υπερτασικών είναι αδιάγνωστοι, το 35% των διαγνωσμένων είναι αρρύθμιστοι. Σίγουρα το ποσοστό των αδιάγνωστων θα μειωθεί με το σχέδιο πρόληψης και τον προσωπικό γιατρό, – πολύ σωστό μέτρο- αλλά των αρρύθμιστων θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο, αφού την ευθύνη τους θα την αναλάβουν οι προσωπικοί γιατροί.
Ένας νέος υπερτασικός ασθενής συνήθως προτού προχωρήσει σε φαρμακευτική θεραπεία, μπορεί να την αποφύγει με αλλαγή της συμπεριφοράς του. Η αλλαγή συμπεριφοράς όμως απαιτεί από τον προσωπικό γιατρό να διαθέσει πολύ χρόνο στον υποψήφιο ασθενή. Χρόνο που δεν έχει, διότι του έχουν φορτώσει πάρα πολλούς ασθενείς που πάσχουν από σοβαρές χρόνιες παθήσεις και έχουν επείγοντα προβλήματα τα οποία πρέπει άμεσα να αντιμετωπίσει. Δεν είναι απλή υπόθεση η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, ούτε είναι αθώα η νόσος. Αντίθετα είναι πολυπαραγοντική νόσος και η αντιμετώπιση της είναι πολύπλοκη. Είναι ανθρωπίνως αδύνατο ένας προσωπικός γιατρός, παρόλες τις φιλότιμες προσπάθειες που θα κάνει, να μπορέσει να μανατζάρει αποδοτικά έναν υπερτασικό ασθενή. Διότι ούτε έχει εκπαιδευτεί στην υπέρταση, ούτε έχει αποκτήσει εξειδίκευση, ούτε έχει συνεχίσει την εκπαίδευση του συστηματικά στην νόσο, ούτε έχει καθημερινή επαφή στην άσκηση της ιατρικής με αρκετούς υπερτασικούς ασθενείς.
Επιπλέον, είναι αδύνατο- διότι δεν υπάρχει ο χρόνος- να παρακολουθεί τις εξελίξεις στον τομέα της υπέρτασης ούτε την αντίστοιχη βιβλιογραφία.
- Πόσοι προσωπικοί γιατροί έχουν μελετήσει – και εφαρμόσει- τις τελευταίες ευρωπαϊκές θεραπευτικές οδηγίες για την υπέρταση;
- Υπάρχουν τουλάχιστον 10 θεραπευτικές κατηγορίες φαρμάκων για την υπέρταση, με περισσότερα από 50 φάρμακα στην αγορά. Συνήθως ένας υπερτασικός δεν ελέγχεται με ένα φάρμακο, απαιτεί συνδυαστική θεραπεία. Κάθε φαρμακευτική κατηγορία και κάθε φάρμακο έχει τις ενδείξεις και αντενδείξεις, μπορεί να χορηγηθεί σαν πρώτης επιλογής ή όχι. Πόσοι γενικοί γιατροί και παθολόγοι γνωρίζουν να τα συνταγογραφούν σωστά;
Βέβαια -ακολουθώντας τον νόμο του Pareto – μπορεί το 80% των ασθενών του να μην παρουσιάζουν προβλήματα βραχυχρόνια, αλλά το υπόλοιπο 20% θα προκαλέσει το 80% των προβλημάτων στο ΕΣΥ: Πρόοδο στην νόσο και επιπλοκές, (εγκεφαλικά, εμφράγματα) άρα μεγάλη αύξηση δαπανών (ιδιωτικών και δημόσιων), ταλαιπωρία των ασθενών, απώλεια ατομικού εισοδήματος, μείωση παραγωγικότητας.
Δεν είναι ποιο λογικό και αποδοτικό για το σύστημα υγείας και για τους ασθενείς με υπέρταση, να παρακολουθούνται από ειδικούς στην υπέρταση που έχουν εκπαιδευτεί και εξειδικευθεί στην νόσο, που υπόκεινται σε συνεχή εκπαίδευση, παρακολουθούν την βιβλιογραφία και τις εξελίξεις; Ειδικούς που η καθημερινή άσκηση της ιατρικής αφορά αποκλειστικά αρρώστους με υπέρταση, που παρακολουθούν χιλιάδες υπερτασικούς, και που πλαισιώνονται από ομάδα και άλλων ειδικών γιατρών και επιστημόνων που είναι εξειδικευμένοι σε καταστάσεις συναφή με την νόσο;
- Ομάδα ειδικών ιατρών που αξιολογούνται και εφαρμόζουν σύστημα αξιολόγησης; Σύστημα αξιολόγησης που μετρά την έκβαση της παρέμβασης και όχι ότι είναι εύκολο να μετρηθεί και που δεν έχει αξία για τον ασθενή.
- Η υπέρταση – και κυρίως η αρρύθμιστη- είναι ο κυριότερος επικίνδυνος παράγοντας για την εμφάνιση μιας σειράς σοβαρών νόσων και επικινδύνων καταστάσεων.
- Το 54% των εγκεφαλικών και το 47% των ισχαιμικών καρδιοπαθειών οφείλονται στην υπέρταση.
- Είναι επίσης σημαντικός παράγων για την εμφάνιση της άνοιας (και Alzheimer) και της νεφρικής ανεπάρκειας.
- Παγκόσμια, το 13,5% των προώρων θανάτων οφείλονται σε υψηλή υπέρταση. Στην Ελλάδα (2019), το 35% των θανάτων, δηλαδή 44.234 θάνατοι – το υψηλότερο ποσοστό στις αιτίες θανάτου- οφείλονται σε καρδιοαγγειακές παθήσεις.
Για την αντιμετώπιση της υπέρτασης και των επιπλοκών της δαπανάται το 10% των συνολικών πόρων υγείας.
- Πως θα συνεισφέρει ο προσωπικός γιατρός στο σύστημα υγείας ώστε να μειωθούν η πρόοδος στην νόσο και οι επιπλοκές της;
- Τι (και πως) θα συνεισφέρει ο προσωπικός γιατρός ώστε να μειωθούν πχ οι θάνατοι λόγω υπέρτασης; Στην Ελλάδα το 2017, από ισχαιμική καρδιοπάθεια πέθαναν 106/100.000 κατοίκους, όταν στην Πορτογαλία πέθαναν 65/100.000 στην Ισπανία 64/100.000, και βέβαια στην Γαλλία 47/100.000.
- Πως θα συνεισφέρει στην μείωση των θανάτων από τα εγκεφαλικά που (2017) στην Ελλάδα ανήλθαν στους 106/100.00 όταν στην Γαλλία ήταν 44/100.000;
Ποιο σύστημα αξιολόγησης και ποιους στόχους θα επιβάλει η πολιτεία στους προσωπικούς γιατρούς, ώστε να μην χάνονται άδικα τόσες ζωές; Αν όμως η πολιτεία θεωρεί ότι οι προσωπικοί γιατροί δεν έχουν ευθύνη για την κακή πορεία των ασθενών, και κατά συνέπεια τους άδικους θανάτους (και για την κατασπατάληση των πόρων), τότε γιατί τους αναθέτει την ευθύνη παρακολούθησης τους;
*Ο Γιώργος Βογιατζής είναι MD, PhD με εξειδίκευση στην διεξαγωγή κλινικών μελετών και στην ανάπτυξη νέων φαρμάκων