Το Γερμανικό “υπόδειγμα” δεν είναι κατάλληλο για τη χώρα και δεν πρέπει να υιοθετηθεί από τον ΕΟΠΥΥ, ώστε να είναι βιώσιμος και να μπορούν οι ασθενείς να έχουν πρόσβαση στην Υγεία, ανέλυσε στο www.Life2day.gr και στην Νικολέτα Ντάμπου , ο Γιάννης Κυριόπουλος, διακεκριμένος καθηγητής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας.
Ποια είναι η καλύτερη λύση για τον ΕΟΠΥΥ;
“Αυτή είναι μία πολύ δύσκολη ερώτηση και οι απαντήσεις που δίνονται σ’ αυτές τις ερωτήσεις, είναι κατά κανόνα ρητορικά “άριστες”, αλλά πρακτικά “αποτυχημένες”. Η πρόσφατη ιστορία των υγειονομικών υπηρεσιών είναι μια σειρά, μια ακολουθία παρεμβάσεων της “δεύτερης καλύτερης λύσης”. Μία λύση για να είναι η αποτελεσματικότερη, πρέπει ταυτοχρόνως να είναι εφικτή και εφαρμόσιμη”. Στην περίπτωση της χώρας μας, η βέλτιστη λύση είναι μια ελληνική λύση, με στόχους την ιατρική αποτελεσματικότητα, την οικονομική αποδοτικότητα και την κοινωνική ισότητα στις υπηρεσίες υγείας.
Ποια θα μπορούσε να είναι εφικτή λύση; Εάν γίνει ο ΕΟΠΥΥ μόνο αγοραστής και όχι πάροχος;
“Αυτή είναι η μία εξαιρετικά σοβαρή πλευρά του προβλήματος. Η οργάνωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας είναι ένα άλλο βασικό θέμα και συνδέεται με διλήμματα τύπου: εάν ο ΕΟΠΥΥ εξελιχθεί σε πάροχο ή αγοραστή ή συνδυασμό αυτών”.
“Βεβαίως, η καλύτερη λύση πρέπει να απαντάει στο ερώτημα, ποια κατεύθυνση και ποιες ομάδες συμφερόντων υπηρετεί μια συγκεκριμένη επιλογή. Η απεμπλοκή του δημόσιου τομέα από την παραγωγή υπηρεσιών της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και η παλινδρόμηση σε ένα σύστημα “Bismarck”, όπου οι υπηρεσίες παράγονται μόνο από γιατρούς και εργαστήρια του ιδιωτικού τομέα και το ασφαλιστικό σύστημα μέσω του αντίστοιχου ασφαλιστικού φορέα “αγοράζει” αυτές τις υπηρεσίες, αποτελεί ένα παράδειγμα επιτυχές για τη Γερμανία, αλλά όχι για την Ελλάδα, ιδιαίτερα στην παρούσα φάση, κατά την οποία οι περιοριστικές οικονομικές συνθήκες και το υψηλό κόστος μετάβασης είναι απαγορευτικές”, εξηγεί ο κύριος Κυριόπουλος.
Πώς αποτυπώνεται στην πράξη η επιλογή του “μοντέλου” της Γερμανίας;
“Η υιοθέτηση της συγκεκριμένης επιλογής σημαίνει ταυτόχρονα την άμεση “κατάργηση” ή την έμμεση και σε βάθος χρόνου ”καταστροφή” της δημόσιας παραγωγής υπηρεσιών, η οποία επιδιώκεται από παράγοντες της διεθνούς επιτήρησης, αλλά και από υποστηρικτές της ισχυρής παρουσίας του ιδιωτικού τομέα στο υγειονομικό σύστημα”.
Ποιοι είναι αυτοί οι υποστηρικτές;
“Είναι μεγάλες ομάδες ιδιωτών γιατρών που ελέγχουν τη βιοϊατρική τεχνολογία, καθώς επίσης εκτεταμένα δίκτυα εργαστηρίων και μεγάλες επιχειρήσεις. Αυτή, όμως, η εκδοχή προκαλεί ισχυρές τάσεις συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου στον υγειονομικό τομέα, με άλλα λόγια πρόκειται για ένα εγχείρημα πλήρους επικυριαρχίας του ιατροτεχνολογικού συμπλέγματος.”, τονίζει ο Καθηγητής και προσθέτει,”Η καταστροφική εξίσωση περιλαμβάνει, πρώτον την απαξίωση του ΕΟΠΥΥ (με πρόσφατο ανάλογο την περίπτωση του ΙΚΑ), την κατάργηση των ασφαλιστικών εισφορών στην υγεία, με πρόσχημα τη λήψη αναπτυξιακών μέτρων ή και εισοδηματικής ενίσχυσης των νοικοκυριών ή και ακόμη μεταφοράς μέρους στις ασφαλιστικές εισφορές σύνταξης (πεδίο το οποίο βρίσκεται, επίσης, σε κρίση) και δημιουργία ενός υγειονομικού τομέα, ο οποίος χρηματοδοτείται αποκλειστικά από τη γενική φορολογία και έχει προνοιακά χαρακτηριστικά, τα οποία εξασφαλίζουν “ασφαλιστική προστασία” στους φτωχούς και τους ανέργους, αλλά “απο-ασφαλίζουν” πρακτικά μεγάλα τμήματα της μεσαίας τάξης, τα οποία δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε ένα μικρό και “τριτοκοσμικό” σύστημα υγείας. Πρόκειται για συνταγή κατάστροφής του συστήματος και φράγματος στην αναπτυξιακή του προοπτική.”
Πώς θα επωφεληθούν;
“Στην περίπτωση κατά την οποία ο ΕΟΠΥΥ είναι αποκλειστικά αγοραστής υπηρεσιών υγείας που “αγοράζει” μόνο από ιδιωτικές κλινικές, εργαστήρια και κλινικούς γιατρούς στη βάση ενός τιμολογίου (με πραγματικές τιμές) και η ίδια κατάσταση, βεβαίως, ισχύει για τις σχέσεις του με το δημόσιο τομέα, οι δυνατότητες του ως δημόσιου μονοψωνίου είναι μικρές. Ο μόνος μηχανισμός άμυνας είναι η “έλλειψη πόρων” και τα “ελλείμματα”, τα οποία αποτρέπουν τους προμηθευτές και προκαλούν ανάσχεση της ζήτησης από τους χρήστες. Όμως, αυτή η διαδικασία είναι μια εξέλιξη χρεωκοπίας και πλήρους απονομιμοποίησης του υγειονομικού συστήματος.”
Τι περικλείει το “υπόδειγμα” που μας περιγράφετε;
“Μια εκδοχή αυτού του σχήματος, το οποίο έχω διατυπώσει από μακρού περικλείει τεχνικές και μεθόδους από την εμπειρία των Οργανισμών Διατήρησης Υγείας στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, τα Δίκτυα Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης στη Μεγάλη Βρετανία και το γερμανικό υπόδειγμα αποζημίωσης των προμηθευτών, αλλά σε μια επεξεργασμένη ελληνική εκδοχή, σύμφωνα με την οποία αυτό το υπόδειγμα καλύπτεται από μια “συμβολαιακή συμφωνία” με τους εκπροσώπους των γιατρών, των εργαστηρίων και όλων των επαγγελματιών υγείας, καλυπτόμενη από κλειστό προϋπολογισμό και σύστημα αποζημίωσης που συσχετίζει τον όγκο των υπηρεσιών με τις τιμές, αλλά επίσης και από τις εκβάσεις των νοσημάτων, και στο οποίο εισέρχεται το σύνολο των ανθρώπινων και τεχνολογικών πόρων του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στις μονάδες μικρής παραγωγής (ιδιωτικά ιατρεία και εργαστήρια που αποτελούν μαζί με τα Κέντρα Υγείας και τα Πολδυλική στήλη της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας”, αναλύει ο κύριος Κυριόπουλος.
Τι προϋποθέτει το γερμανικό υπόδειγμα για την εξασφάλιση της επιτυχίας;
“Το συγκεκριμένο υπόδειγμα βασίζεται σε μια κορποραστική μορφή με τα ιατρικά συνδικάτα, το οποίο εφαρμόζεται στη Γερμανία με ένα επιτυχή τρόπο, αλλά προϋποθέτει, υψηλή ωριμότητα διαπραγμάτευσης, καθώς και διαχείρισης των δημόσιων υπηρεσιών υγείας. Όμως, αυτό το “πρότυπο” είναι κατάλληλο για τη Γερμανία. Κάθε χώρα έχει το δικό της DNA στο σύστημα υγείας και κατά συνέπεια η μηχανιστική μεταφορά τεχνογνωσίας είναι αντιεπιστημονική και δείγμα εξάρτησης και για τούτο πρέπει να αποκρούεται.”
Η ωριμότητα αυτή υπάρχει στην Ελλάδα;
“Δεν είναι θέμα ωριμότητας, αλλά είναι θέμα κουλτούρας. Στη χώρα μας δεν υπάρχει τέτοια εμπειρία ή παράδοση, δηλαδή ανάληψης της ευθύνης από την πλευρά συλλογικοτήτων, οι οποίες κυρίως διεκδικούν επαγγελματικά δικαιώματα και συμφέροντα και μάλιστα σε ένα βραχυπρόθεσμο πλαίσιο. Υπό την έννοια αυτή, νομίζω ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί, αλλά σε μακροπρόθεσμη προοπτική. Το εγχείρημα, όμως, αυτού του “υποδείγματος” ειναι η “καταστροφή” των κέντρων υγείας και των πολυϊατρείων, όχι όμως με άμεσο και εμφανή τρόπο, γιατί αυτό συνιστά μείζον πολιτικό και κοινωνικό πρόβλημα, αλλά σταδιακά με τη συρρίκνωση και τον εκφυλισμό τους”.
Ποιο είναι το αρνητικό σημείο του γερμανικού σχήματος;
“Το αρνητικό σημείο είναι ότι μέσω αυτού του σχήματος για τη δική μας χώρα (όχι βέβαια για τη Γερμανία) και τη δική μας κουλτούρα, δεν μπορεί να εξασφαλίσει ολοκληρωμένες πολιτικές πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, δηλαδή συνεχή φροντίδα, διαχείριση των χρόνιων νοσημάτων, σύστημα παραπομπής και γενικότερα προσανατολισμό στην κοινοτική και οικογενειακή ιατρική, προαγωγή της υγείας και πρόληψη. Είναι προφανές ότι μέσω αυτού του σχήματος, δεν υποστηρίζονται στον επιθυμητό βαθμό οι αξίες της πρωτοβάθμιας φροντίδας, όπως ορίζονται από την Διακήρυξη της Alma – Ata του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Αυτό είναι, θα έλεγε κάνεις ένα από τα “τρωτά” σημεία μεταφοράς αυτού του συστήματος για τη χώρα μας.”
Ποιο είναι το δεύτερο υπόδειγμα;
“Το δεύτερο υπόδειγμα αφορά στη διαχείριση και ενίσχυση των υπαρχουσών δομών και τη μετατροπή των πολυϊατρείων του ΕΟΠΥΥ σε αστικά κέντρα υγείας, βεβαίως μετά από ένα ουσιώδη σχεδιασμό, ο οποίος στηρίζεται στην ύπαρξη τουλάχιστον ενός κέντρου υγείας εμπλουτισμένου με συμβεβλημένους ιδιώτες γιατρούς (δηλαδή από το σύνολο των ιδιωτών γιατρών) με τη μορφή ενός δικτύου πρωτοβάθμιας φροντίδας ανά “καλλικρατικό” δήμο που θα λειτουργεί σε εικοσιτετράωρη βάση. Το “μετασχηματισμένο” κέντρο υγείας συνιστά ένα δίκτυο στη βάση μιας συμβολαιακής συμφωνίας και όχι μιας πρόσκαιρης σύμβασης. Με τον τρόπο αυτό συμμετέχουν στην παραγωγή πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας το σύνολο των εθνικών (δημόσιων και ιδιωτικών) πόρων, εξασφαλίζεται στο μέγιστο βαθμό η ισότητα και η πρόσβαση μέσω των κλειστών προϋπολογισμών, η συγκράτηση της δαπάνης και η επίτευξη της αποδοτικότητας. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο ιατροασφαλιστικό σχήμα στο πλαίσιο κοινωνικής ασφάλισης σε προσυμφωνημένες τιμές και προοπτική χρηματοδότησης, εμπλουτισμένο με την κουλτούρα και τις αξίες της Διακήρυξης της Alma – Ata για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και με βάση την κοινωνική αλληλεγγύη και έμφαση στην υποστήριξη των ηλικιωμένων, των χρονίως πασχόντων, των ανέργων και των γυναικών.”
Γιατί θέλετε να βάλετε και ιδιώτες γιατρούς και γιατρούς του δημοσίου μαζί;
“Επειδή πρωτίστως χρειαζόμαστε αυτό το ιατρικό προσωπικό, το οποίο είναι υψηλού επιπέδου. Δεύτερον, γιατί οι γιατροί και οι επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα αποτελούν εθνική υποδομή, εθνικούς πόρους και κατά συνέπεια η μη χρησιμοποίηση τους είναι πολιτική ανορθόδοξη και αντιαναπτυξιακή. Επίσης, θεωρώ ότι είναι η εποχή των αθροίσεων κι όχι των “εμφυλίων πολέμων”.
Τι είναι πιο σημαντικό για τους ασθενείς;
“Αυτό που ενδιαφέρει και συμφέρει τους πολίτες είναι να έχουν ελεύθερη επιλογή και μέσω αυτής να προκαλούν ανταγωνισμό μεταξύ των προμηθευτών, δηλαδή να “επιβάλλουν” στους γιατρούς και στις επιχειρήσεις υγείας (δημόσιες και ιδιωτικές) να προσπαθούν για το καλύτερο αποτέλεσμα”.
“Με την ελεύθερη επιλογή και τις προτιμήσεις των ασθενών “διαμορφώνεται” και το εισόδημα των γιατρών και των άλλων υγειονομικών επιχειρήσεων. Σε αυτήν την περίπτωση, για να επιτευχθεί αυτή η συνθήκη, συμφέρει τους ασθενείς από την άλλη πλευρά να είναι όσο το δυνατόν περισσότεροι προμηθευτές, καθώς με αυτόν τον τρόπο προκαλείται άμιλλα και ανταγωνισμός”.
Ποια θα είναι η σχέση εργασίας των ιατρών;
“Αδίκως για τη χώρα, τους γιατρούς και τους ασθενείς, οι συζητήσεις εστιάζονται αποκλειστικά σε αυτό το σημείο. Εν αρχή ην, βεβαίως, τα συμφέροντα των ασθενών. Αυτή είναι η υπέρτατη αρχή, η θεμελιώδης αξία. Βέβαια, για να επιτευχθεί αυτή η επιδίωξη, οι γιατροί του δημοσίου τομέα που ασκούν επιτελικά και διευθυντικά καθήκοντα, πρέπει να είναι πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης. Αυτό μπορεί να προκύψει από ένα συνδυασμό επιλογής του γιατρού και των αναγκών του συστήματος. Ένας σημαντικός αριθμός γιατρών μπορεί να είναι πλήρους απασχόλησης ή συμβεβλημένοι, αλλά χωρίς να ασκούν διευθυντικά καθήκοντα. Μείζονα σημασία έχει, όμως, η φιλοσοφία, η ηθική βάση και η αφοσίωση στη δουλειά και στους σκοπούς του υγειονομικού συστήματος.”
Η επιλογή για τις σχέσεις εργασίας πρέπει να είναι ελεύθερη;
“Προφανώς, όχι. Πρέπει να υπάρχουν κριτήρια. Το πρώτο κριτήριο είναι η βούληση των γιατρών να επιλέξουν πλήρη ή πλήρη και αποκλειστική απασχόληση. Το δεύτερο κριτήριο πρέπει να είναι η θέση και η δραστηριότητα στην οποία καλείται να υπηρετήσει ο γιατρός. Υπάρχουν θέσεις και δραστηριότητες για τις οποίες χρειάζονται οι γιατροί πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, όπως στην υψηλή τεχνολογία, στα επείγοντα περιστατικά ή στις διευθυντικές θέσεις. Υπάρχουν, όμως, άλλες ιατρικές δραστηριότητες, όπου δεν είναι αναγκαίες οι παραπάνω προϋποθέσεις. Ένας συνδυασμός ελεύθερης βούλησής των γιατρών και των αναγκών του συστήματος θα δώσει το επιθυμητό αποτέλεσμα.”