Συνέντευξη στην Νικολέτα Ντάμπου
Τις ανησυχίες κάποιων ασθενών που προκάλεσε η απόφαση του Υπουργείου Υγείας για την έγκριση ενδοφλέβιας χορήγησης βιολογικών παραγόντων από τα Κέντρα Υγείας, επιχειρεί να καλμάρει το www.healthweb.gr, μέσα από τις απαντήσεις του κ. Δημήτρη Κούβελα ,καθηγητή Κλινικής φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ και Πρόεδρου της Επιτροπής Αξιολόγησης και αποζημίωσης Φαρμάκων Ανθρώπινης Χρήσεις (ΗΤΑ) στην συνέντευξη που μας παραχώρησε.
Οι ανησυχίες κάποιων ασθενών έγκειται στην τήρηση ορισμένων κριτηρίων επάρκειας των Κέντρων Υγείας, δεδομένου του ιδιαίτερου χαρακτήρα των βιολογικών παραγόντων, που απαιτεί την ύπαρξη εκπαιδευμένου προσωπικού -ιατρικού και νοσηλευτικού- αλλά και κατάλληλο εξοπλισμό για τη διαχείριση των πιθανών ανεπιθύμητων δράσεων.
Κύριε Κούβελα, η χορήγηση των βιολογικών παραγόντων εκτός από τα νοσοκομεία, πλέον μετά την απόφαση του Υπουργείου θα πραγματοποιείται και στα Κέντρα Υγείας. Ποσό ασφαλές είναι αυτό για τους ασθενείς ;
Κυρία Ντάμπου, ας πάρουμε από την αρχή τα γεγονότα. Στην άδεια κυκλοφορίας ενός νέου φαρμάκου, υπάρχει προσδιορισμός από τον ευρωπαϊκό οργανισμό Φαρμάκων, των συνθηκών χορήγησης. Υπάρχουν φάρμακα πρωτοβάθμιας χρήσης που τα παίρνεις στο σπίτι, υπάρχουν και φάρμακα που προβλέπεται ο ασθενής να τα παίρνει στο νοσοκομείο.
Αυτό δεν γίνεται για δημοσιονομικούς λόγους, για να γλιτώνουμε δηλαδή χρήματα, λόγω της μειωμένης νοσοκομειακής τιμής, αλλά γιατί αυτά τα φάρμακα έχει αποφασίσει η επιτροπή φαρμάκων ανθρώπινης χρήσης, αυτό που λέγεται CHΜP, να χορηγούνται στο προστατευμένο περιβάλλον νοσοκομειακού ιδρύματος.
Η χορήγηση των βιολογικών παραγόντων γιατί γίνεται στο νοσοκομείο ;
Οι βιολογικοί παράγοντες όταν μπουν στον οργανισμό, επειδή είναι αντισώματα ή πρωτεΐνες, μπορεί να προκαλέσουν στον ασθενή οξεία αναφυλακτική αντίδραση, μια δηλαδή έντονη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος που προσπαθεί να εμποδίσει τη δράση του φαρμάκου διότι το θεωρεί επικίνδυνο εισβολέα. Έτσι προκαλείται οίδημα, αναπνευστικά και καρδιολογικά προβλήματα και είναι δυνατόν ο ασθενής να καταλήξει μέσα σε λίγα λεπτά. Ο λόγος που γίνεται στο νοσοκομείο είναι ο εξής: πρέπει να υπάρχει η ασφάλεια ενός ειδικού περιβάλλοντος. Δηλαδή, ο ασθενής πρέπει να είναι κατακεκλιμένος, κατά προτίμηση σε ειδικές πολυθρόνες, ανάλογες με αυτές που έχουν τα τμήματα αιμοδοσίας. Ο ασθενής πρέπει να είναι σε μία άνετη, χαλαρή θέση, όχι τελείως ξαπλωμένος, διότι έτσι διευκολύνεται η αναπνοή του, το υλικό που είναι κατασκευασμένη η καρέκλα είναι σκληρό, ώστε να μπορεί να γίνει ανάνηψη (καρδιακές μαλάξεις), αν πάθει κάτι και φυσικά υπάρχει συνεχής εποπτεία από εξειδικευμένο, στα επείγοντα, ιατρό και ειδικό νοσηλευτικό προσωπικό.
Τι ειδικότητα πρέπει να έχει ο γιατρός που πραγματοποίει την χορήγηση;
Ο ιατρός, δεν χρειάζεται να είναι της ειδικότητας που αποφασίζει για την θεραπεία με το συγκεκριμένο φάρμακο, αλλά να είναι σε θέση να διαχειριστεί ένα επείγον περιστατικό. Επομένως, χρειάζεται ιατρό ο οποίος να μπορεί να κάνει διασωλήνωση, να μπορεί να καθετηριάσει μεγάλα αγγεία, να ξέρει να διαχειρίζεται αιμοδυναμικά τον ασθενή. Αυτοί οι γιατροί, μέσα στο νοσοκομείο, είναι οι αναισθησιολόγοι αλλά και όλοι οι γιατροί που δουλεύουν στα επείγοντα (καρδιολόγοι, παθολόγοι, κ.ά). Πρέπει να κατέχουν την ευρωπαϊκή πιστοποίηση ALS, (advanced life support), το οποίο δεν είναι πολύ δύσκολο, απλώς πρέπει κάποιος να πληρώσει το ανάλογο αντίτιμο και να παρακολουθήσει το σχετικό σεμινάριο ένα Σαββατοκύριακο.
Αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να ξέρουν και τις πρώτες βοήθειες για να μπορούν να αντιμετωπίσουν οποιοδήποτε συμβάν. Έτσι λοιπόν εκτός από το αναφυλακτικό σοκ, μπορεί να συμβεί διάχυτη ενδαγγειακή πήξη, δηλαδή το αίμα να πήξει στα αγγεία του ασθενούς, μπορεί να γίνει εμβολή, μπορεί να υπάρξει αιμόλυση..Έτσι ο γιατρός πρέπει να αντιλαμβάνεται και να μπορεί να αντιμετωπίσει τις καταστάσεις που μπορεί να προκύψουν από την έγχυση τέτοιων φαρμάκων. Σε όλο τον κόσμο αυτές τις ειδικές μονάδες έκχυσης, που κατά κανόνα στο εξωτερικό τις διαχειρίζονται τα τμήματα κλινικής Φαρμακολογίας, οι γιατροί είναι εκπαιδευμένοι, και μπορούν να παρακολουθούν την οξεία και χρόνια τοξικότητα από κάθε φάρμακο. Ομαδοποιούν τα φάρμακα σε κατηγορίες ανάλογης τοξικότητας και έτσι αποφασίζουν για το πρόγραμμα των εγχύσεων σε 24ωρη βάση.
Στη μονάδα χρειάζεται να υπάρχουν όλα τα υλικά, αναλώσιμα ή σταθερά, τα οποία χρειάζεται ένας γιατρός για να μπορεί να κάνει ανάνηψη (λαρυγγοσκόπια, σωλήνες διασωλήνωσης, καθετήρες, συσκευές έγχυσης, τροκάρ, ειδικοί ορροί, φάρμακα ανάνηψης, αντίδοτα κλπ).
Μέχρι σήμερα στην Ελλάδα που γινόταν αυτή η έκχυση; Με ποιες συνθήκες ;
Στα νοσοκομεία, οι εκχύσεις γίνονται οπουδήποτε. Δεν υπάρχουν πάντα ειδικές κλίνες και συχνά ούτε καν κλίνες. Ο ασθενής μπορεί να κάνει την έκχυση καθιστός, με κίνδυνο να πέσει και να τραυματιστεί, ή σε θάλαμο που είναι κατακεκλυμένος, αλλά δεν προσφέρεται γίνει ανάνηψη, στο θάλαμο δεν υπάρχουν υλικά και εξειδικευμένος στα επείγοντα ιατρός και νοσηλεύτρια. Θεωρείται δε λογικό ότι αν κάτι συμβεί θα έρθει αναισθησιολόγος που φυσικά πάντα τις πρωινές ώρες, που γίνονται οι εγχύσεις να είναι στο χειρουργείο. Θα πρέπει δηλαδή να αφήσει ανοικτό έναν ασθενή, για να πάει να σώσει έναν άλλο, γεγονός, που όπως καταλαβαίνετε είναι δυσλειτουργικό. Τώρα, μετά από συνεννόηση με κάποιους διοικητές νοσοκομείων. Πχ του Ευαγγελισμού, έχουμε περάσει σε μια φάση να δημιουργηθούν αυτές οι ειδικές ασφαλείς μονάδες, ενώ υπάρχει ήδη επαφή και με το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, ώστε να ασκηθεί και να στελεχωθεί η μονάδα. Όλα αυτά βέβαια γίνονται με την βοήθεια που πάντα προσφέρει η Ελληνική Εταιρία Αντιρευματικού Αγώνα (ΕΛΕΑΝΑ), προκειμένου να βρεθούν οι πόροι για να καλυφθούν οι ανάγκες της δημιουργίας ειδικών μονάδων εγχύσεων.
Μέχρι τότε όμως υπάρχουν και άλλα μεγάλα προβλήματα. Μιλήστε μας γι’ αυτά
Ναι, υπάρχουν και άλλα μεγάλα προβλήματα, όπως για παράδειγμα για να βρεθεί ένας ασθενής ο οποίος χρειάζεται έκχυση βιολογικού παράγοντα από το Διδυμότειχο πρέπει να πάει στην Αλεξανδρούπολη. Αυτό όπως καταλαβαίνετε μπορεί να είναι εύκολο για κάποιον που είναι νεότερος, υγιής και με καλή οικονομική κατάσταση, αλλά δεν είναι το ίδιο εύκολο σε μια 80χρονη που δεν ζει με τα παιδιά της, η οποία πρέπει να μετακινείται χωρίς να έχει μέσο, με την αναπηρία της, με τους πόνους της κλπ. Αυτό βέβαια αφορά, όπως αντιλαμβάνεστε, όλα τα νησιά, και τις αγροτικές απομακρυσμένες περιοχές.
Τα κέντρα Υγείας θα πρέπει να αποκτήσουν τον κατάλληλο εξοπλισμό για τις εκχύσεις, αφού με τον νέο νόμο θα γίνονται και εκεί .
Τα κέντρα Υγείας έχουν συνήθως τον εξοπλισμό για το επείγον και το προσωπικό είναι εκπαιδευμένο και έμπειρο στην αντιμετώπιση επειγόντων μέχρι στιγμής δεν μπορούν να πραγματοποιούν τις εκχύσεις αλλά με το νέο νόμο θα μπορούν. Όντως είναι ασφαλές το περιβάλλον, δεν θα έχουν δυσκολίες οι άνθρωποι να τις κάνουν, και οι γιατροί και νοσηλευτές γνωρίζουν και διαθέτουν και τα υλικά και τις δεξιότητες. Αυτό που δεν αντιλαμβάνονται όλοι τους είναι οι ειδικές συνθήκες επείγοντος λόγω αντίδρασης σε φάρμακο. Για αυτό εμείς ως εργαστήριο Κλινικής Φαρμακολογίας θα τους εκπαιδεύσουμε.
Ακόμη, πέρα από το προφανές κέρδος της μη μετακίνησης του ασθενούς, έχουμε και ένα ακόμη δευτερογενές κέρδος, διότι λόγω της κυκλοφορίας βιοομοειδών, φαρμάκων συνεχώς μειώνεται η τιμή τους και έτσι θα υπάρχει πολύ μεγαλύτερη δυνατότητα πρώιμης θεραπείας, μεγαλύτερου αριθμού ασθενών. Αυτό ήταν η αρχική ιδέα και γι’ αυτό η πολιτική ηγεσία του υπουργείου υγείας έχει πάρει αυτή την εξαιρετική απόφαση. Ακόμα βέβαια δεν γνωρίζουμε πόσα και ποια κέντρα υγείας έχουν ήδη ενημερωθεί και έχουν ξεκινήσει την προετοιμασία. Σε αυτή τη φάση έχει σταλεί επιστολή στις υγειονομικές περιφέρειες, αυτές θα το επικοινωνήσουν στα κέντρα υγείας, αυτά θα ενημερώσουν για την επάρκεια του προσωπικού και την καταλληλόλητα του εξοπλισμού τους και φαίνεται ότι το σχέδιο θα προχωρήσει γρήγορα, χωρίς κάποιο ιδιαίτερο κόστος.
Γιατί αντιδρούν κάποιοι ασθενείς;
Η αλλαγή της κινητικής κατάστασης ενός σώματος πάντα προκαλεί μια αντίδραση, που ονομάζεται αδράνεια. Το ίδιο συμβαίνει σε κάθε αλλαγή. Οι ασθενείς ίσως εχουν την αίσθηση ότι στα Κέντρα Υγείας είναι υποβαθμισμένα, δεν είναι καλά εκπαιδευμένοι οι ιατροί και άλλα. Αυτό που μας ενδιαφέρει ,και χωρίς να υποβαθμίζουμε τους συναδέλφους του Κέντρου, θα είναι μια τεράστια διευκόλυνση για τους ασθενείς της περιφέρειας. Φυσικά, οι ασθενείς που θέλουν να συνεχίσουν στο νοσοκομείο, μπορούν να συνεχίσουν, τίποτα δεν απαγορεύτηκε. Το δεύτερο πράγμα που μας ενδιαφέρει, είναι ότι από τη στιγμή που θα έρθουν τα Κέντρα Υγείας σε επαφή με αυτές τις καταστάσεις θα έχουν και πολύ ευκολότερη πρώιμη διάγνωση ρευματοπαθειών και άρα γρήγορη αντιμετώπιση με την κατάλληλη θεραπεία, και έτσι θα μειωθούν πάρα πολύ οι παραμορφώσεις και προφανέστατα η αναπηρία που βέβαια θα συμβάλει στην αναβάθμιση της ποιότητα ζωής του πληθυσμού.
Άρα δεν υπάρχει κάποιο ρίσκο στην απόφαση αυτή;
Δεν υπάρχει πραγματικά κίνδυνος, με την κατάλληλη ενημέρωση και στελέχωση και αυτό βέβαια θα είναι ένα τεράστιο κέρδος για την πολιτεία και τα ίδια τα νοικοκυριά.
Η άποψη του ασθενούς :
Η κ. Αθανασία Παππά, πρόεδρος της ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α. μιλάει από την πλευρά του ασθενούς στο Healthweb , για το νέο νόμο που επιτρέπει να γίνονται οι εκχύσεις των βιολογικών φαρμάκων στα κέντρα Υγείας και τις αντιδράσεις κάποιων ασθενών . Διαβάστε εδώ : Α.Παππά: Οι εκχύσεις των βιολογικών φαρμάκων στα κέντρα Υγείας θα βοηθήσουν τους ασθενείς στην επαρχία