Αμέσως ξετυλίγεται μπροστά σου μια θαυμαστή επιστημονική πορεία, με εκατοντάδες επιστημονικές δημοσιεύσεις και αμέτρητα ταξίδια εντός κι εκτός Ελλάδας. Πρόκειται για έναν ακούραστο επιστήμονα, που δεν σταματά να είναι κοντά στον άνθρωπο, να στέκεται συμπαραστάτης στους ασθενείς του και να δίνει μαζί τους κάθε φορά τη μάχη με τον καρκίνο. Αυτό όμως που τον κάνει να ξεχωρίζει, είναι η αμεσότητά του, η ειλικρίνειά του και η γενναιότητά του να αντιμετωπίζει πάντα με θάρρος τον «βαρκάρη» όπως αποκαλεί τον θάνατο… «Άλλοτε με κερδίζει κι άλλοτε τον κερδίζω…» συνηθίζει να λέει. Στη βάρκα όμως, είναι πάντα μαζί με τον ασθενή του… πάντα τον κρατά από το χέρι κι αυτό είναι που τον κάνει σπουδαίο ως επιστήμονα κι ως άνθρωπο…
Στο τέλος της μέρας εξαγνίζει τη ψυχή του διαβάζοντας την Ιθάκη του Καβάφη κι ακούγοντας το «τρελή κι αδέσποτη» του Ν. Παπάζογλου…
Πόσα χρόνια ασκείτε το επάγγελμα /λειτούργημα του Ιατρού και πώς μπήκε στη ζωή σας;
Ασκώ την Ιατρική από το 1983 δηλαδή 37 χρόνια. Η ιατρική ήταν η επιστήμη που από τα παιδικά χρόνια μέσα από την επιρροή και φιλοδοξία της μητέρας μου εντάχθηκε στα όνειρα μου.
Τι σας οδήγησε να επιλέξετε αυτή την ειδικότητα;
Επέλεξα την εξειδίκευση της Χειρουργικής – Ογκολογίας γιατί πάντα μου άρεσαν τα δύσκολα.
Σπουδάσατε και Φιλοσοφία. Ποιά υπερτερεί μέσα σας;
Η φιλοσοφία είναι το καταφύγιο της ιατρικής σκέψης και αδιεξόδων και η ιατρική είναι η διέξοδος των φιλοσοφικών διλλημάτων και αναζητήσεων. Επομένως και οι δυο δρουν εκτονωτικά η μια της άλλης.
Τι σας δίδαξε η μέχρι τώρα διαδρομή σας και η μάχη με την επάρατη νόσο, τόσο από την πλευρά του γιατρού όσο κι από την πλευρά του ασθενή;
Η μάχη με τον καρκίνο με έμαθε να είμαι ταπεινός, με επιμονή και εγκράτεια. Με έμαθε να μην εγκαταλείπω και να αγωνίζομαι ακόμα και όταν όλα φαίνονται δύσκολα. Από την μεριά του ασθενή με δίδαξε την αγάπη, την στοργή και την ελπίδα που πρέπει να διατηρείς άσβεστη.
Υπήρξαν στιγμές που θελήσατε να αναθεωρήσετε κάποιες αξίες σας, αντιμετωπίζοντας δυσκολίες στο σύστημα υγείας;
Οι δυσκολίες στο σύστημα υγείας δεν με αποθάρρυναν, αντίθετα με πείσμωσαν να γίνω καλύτερος για να κάνω μέσα από την δουλειά μου καλύτερο το σύστημα. Οι διεκδικήσεις για καλύτερη υγεία δεν αποτελεί συντεχνιακό άλλοθι πρέπει ΟΛΟΙ να κατανοήσουμε ότι η υγεία είναι ΑΓΑΘΟ. Αν αυτό γίνει κατανοητό τότε όλη η κοινωνία πρέπει να παλέψει για να κάνει καλύτερο ένα σύστημα υγείας.
Ποιό είναι το καταφύγιο του γιατρού που κάθε μέρα παλεύει με τον θάνατο;
Το καταφύγιο κάθε ιατρού πρέπει να είναι η συνείδηση του και η ψυχή του.
Από πού αντλείτε δυνάμεις μετά από κάθε απώλεια; Υπάρχει κάτι που σας έχει στιγματίσει; (π.χ. μια κουβέντα κάποιου ασθενούς )
Την δύναμη την αντλώ από το χαμόγελο στο πονεμένο πρόσωπο ενός ασθενούς όταν έχουμε κερδίσει μια μάχη, στην προσδοκία ότι θα κερδίσουμε και τον πόλεμο. Η κουβέντα που με έχει στιγματίσει είναι το πρόσωπο ικεσίας στο «θέλω να ζήσω» που μου λέει ο άρρωστος.
Πού βρίσκεται σήμερα η επιστήμη σε σχέση με την αντιμετώπιση του καρκίνου;
Η μάχη ενάντια στον καρκίνο ΚΑΛΑ ΚΡΑΤΕΙ, έχουμε πετύχει σημαντικές νίκες με νέες θεραπείες νέες τεχνολογίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα τελευταία 20 χρόνια (2000-2020) μετά την αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου DNA, βρήκαμε «μονοπάτια» που οδηγούν στην καρκινογένεση και μπορούμε με στοχευτικές θεραπείες να τα «μπλοκάρουμε». Η χειρουργική επίσης έγινε πιο «εκλεκτική» κατανοώντας όλα αυτά και ιδιαίτερα τους μηχανισμούς μετάστασης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να γίνει ΕΚΛΕΚΤΙΚΑ επιθετική και όχι ΑΣΚΟΠΑ επιθετική. Η ομάδα μου θα ανακοινώσει το Μάιο του 2021 στην Νέα Υόρκη και στο Πεκίνο το Σεπτέμβριο του 2021, τα αποτελέσματα κλινικών μελετών μας στο Ca ωοθηκών, παγκρέατος και παχέος εντέρου.
Υπάρχουν κανόνες-βήματα που πρέπει να ακολουθήσει ένας ασθενής από τη στιγμή που μάθει ότι έχει τη νόσο;
Η ανακοίνωση της διάγνωσης καρκίνου σε ένα ασθενή αποτελεί ένα κοινωνικό, σωματικό και ψυχολογικό stress. Πρέπει να ακουμπήσει στην ψυχή του, στους γύρω του και μετά με την βοήθεια του ιατρού που θα επιλέξει, να «περπατήσουν» στο θεραπευτικό ταξίδι, επώδυνο ίσως, λυτρωτικό όμως με προσδοκία την νίκη.
Είχατε κάποιον άνθρωπο που υπήρξε καταλύτης στη ζωή σας και στη διαδρομή σας;
Οι άνθρωποι που υπήρξαν καταλύτες ήταν οι γονείς μου και οι δάσκαλοι μου στο Πανεπιστήμιο Πάτρας Κούβελας, Ι. Ανδρουλάκης καθηγητής μου στην χειρουργική καθώς και οι H. Joyeux στην Γαλλία και P. Sugarbaker στις ΗΠΑ.
Τι θα συμβουλευάτε τους μαθητές σας;
Στους μαθητές μου διδάσκω να είναι ΤΑΠΕΙΝΟΙ και να μελετούν συνέχεια. «Γηράσκω αεί διδασκόμενος»…
Ογκολογικοί ασθενείς και Covid. Πώς αντιμετωπίζονται οι ασθενείς αυτή την περίοδο και τι θα έπρεπε να γίνει;
Η πανδημία Covid-19 δημιούργησε μια σειρά προβλήματα στην αντιμετώπιση των ογκολογικών ασθενών. Υπήρξαν καθυστερήσεις εξετάσεων, θεραπειών, επεμβάσεων. Υπήρξε αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα σε ογκολογικούς ασθενείς που προσβλήθηκαν από Covid-19. Τα συμπτώματα υγείας και ιδιαίτερα οι ογκολογικές μονάδες «πιέστηκαν» παγκόσμια στην αντιμετώπιση αυτών των περιστατικών. Σε επίπεδο κοινωνικής και υγειονομικής παροχής, η περίοδος της πανδημίας προσομοιώνεται όπως η κατάσταση της πενταετίας 1939-1944, δηλαδή την περίοδο του 2ου παγκοσμίου πολέμου.
Covid 19. H επόμενη μέρα;
Η επόμενη μέρα είναι μαζικός εμβολιασμός, προσοχή και εφαρμογή κανόνων υγιεινής και ΟΛΑ θα περάσουν.
Τι χρειάζεται ένας ογκολογικός ασθενής; Είναι ταξική η περίθαλψη;
Ο ογκολογικός ασθενής χρειάζεται ΓΝΩΣΗ, ΑΓΑΠΗ, και ΠΙΣΤΗ χρειάζεται ένα περιβάλλον να μπορεί να ακουμπήσει τον «ΣΤΑΥΡΟ» που ξαφνικά κουβαλάει στον Γολγοθά που πρέπει όμως όλοι μας οι ΙΑΤΡΟΙ, ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΑ να τον κάνουμε να προσδοκά και την ανάσταση. Η αρρώστια είναι ΑΤΑΞΙΚΗ καθένας από εμάς είναι ίσος απέναντι στην αυθεντία και τον θάνατο. Όμως και λυπάμαι γι’ αυτό, η ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ έχει ταξική χροιά. Οι κοινωνικές, οικονομικές και γεωγραφικές ανισότητες δεν παρέχουν τις ίδιες ευκαιρίες θεραπείας. Κανένα σύστημα υγείας δεν μπορεί να γίνει τέλειο, αλλά ΟΛΟΙ μαζί θα πρέπει να αναλύουμε διαρκώς και να προσπαθούμε να αμβλύνουμε αυτές τις ανισότητες.
Τι σημαίνει Θεός για σας; Ποιά η σχέση σας με τον θάνατο;
Θεός είναι το φως της ημέρας που ξημερώνει. Το χαμόγελο ενός μικρού παιδιού, το ποτάμι που καταλήγει στην θάλασσα. Θεός είναι το χέρι που σε συντροφεύει και μοιράζεται τα όνειρα σου. Ο θάνατος είναι η πόρτα για την συνέχεια της αθανασίας της ψυχής. Ο θάνατος είναι το τέλος του ταξιδιού και ΙΣΩΣ η αρχή ενός άλλου. Η σωτηρία της ψυχής είναι αυτό το ταξίδι.
Υγεία ως υπέρτατο αγαθό. Πώς αναλύεται;
Υγεία είναι το υπέρτατο αγαθό, η ΧΑΡΑ της κάθε στιγμής, η ΛΥΠΗ της κάθε δυσκολίας. Αν δεν μπορείς να τα νιώσεις δεν είσαι υγιής.
Ποιός θα μπορούσε να ήταν ο xάρτης των δικαιωμάτων για την υγεία σε βασικές γραμμές;
Πρόληψη, εκπαίδευση, από την παιδική ηλικία, υγειονομική καθοδήγηση, φροντίδα για ΑΜΕΑ και άτομα με «ιδιαίτερες» δυσκολίες. Διατροφή, καταπολέμηση ανεργίας, φροντίδα της 3ης ηλικίας.
Ποιές είναι οι σκέψεις του γιατρού στο τέλος της μέρας;
Ξεκουράζεις το μυαλό από τις πληγές της ημέρας, χαμογελάς για να βγάλεις την «πίκρα» της δουλειάς και σκέφτεσαι και οργανώνεις ένα καλύτερο αύριο.
Ευζωία, Αντιγήρανση, Πρόληψη του Καρκίνου. Μιλήστε μας για το τρίπτυχο αυτό και τι σχεδιάζετε το 2021;
Το τρίπτυχο Ευζωία, αντιγήρανση, και πρόληψη καρκίνου είναι το “must think” της επόμενης δεκαετίας. Πρέπει να αλλάξουμε την καθημερινότητα μας, να γίνουμε πιο δεκτικοί σαν άνθρωποι, με καλύτερη διατροφή, με άσκηση με ενδιαφέροντα και πρέπει να βρούμε μοντέλα «μαζικών» screaming για την πρόληψη των ασθενειών.