Συνέντευξη στην Νικολέτα Ντάμπου
Αόριστο και γενικό χαρακτήρισε τον νέο εθνικό σχεδιασμό για την Ψυχική Υγεία, ο Πρόεδρος του ΣΥ.ΝΟ.ΨΥ.ΝΟ-ΕΣΥ κ. Γιώργος Αβραμίδης , σε συνέντευξη που παραχώρησε στο LIFE2DAY.GR , το πλαίσιο του οποίου περιλαμβάνει την αντικατάσταση των τομέων ψυχικής υγείας από ένα σύστημα αποκεντρωμένης διοίκησης, που θα υπάγεται στις Υγειονομικές Περιφέρειες (ΥΠΕ,), ενώ σημείωσε ότι ανέκαθεν στην Ελλάδα είχαμε «πυροσβεστικό» τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων, κάτι που σημαίνει γενικά έλλειψη πολιτικής.
Ο κ. Αβραμίδης αποκάλυψε στο LIFE2DAY ότι οι επιτροπές ψυχικής υγείας και οι τομείς ψυχικής υγείας δεν λειτούργησαν ποτέ. «Κάποιοι απλά έφτιαξαν το βιογραφικό τους (ως μέλη των επιτροπών των τομέων ψυχικής υγείας) χωρίς να παράγουν κανένα έργο. Επίσης, η λειτουργία των τομέων, η αποκαλούμενη «τομεοποίηση», ποτέ δεν λειτούργησε όπως έπρεπε.»
Ενώ, προτεραιότητα του Υπουργείο Υγείας για τον τομέα ψυχικής υγείας θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη δομών, δίνοντας έμφαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα ψυχικής υγείας, σύμφωνα με τις ανάγκες της κοινότητας, ώστε ο ασθενής να λαμβάνει υπηρεσίες, δίπλα στον τόπο κατοικίας του. Έτσι, θα περιοριστούν και οι ακούσιες νοσηλείες.
Ποια είναι τα προβλήματα των μακροχρόνιων νοσηλειών;
Στην Ελλάδα θα πρέπει κάποια στιγμή να ανοίξει η συζήτηση για τον περιορισμό της μακροχρόνιας νοσηλείας με εναλλακτικές της αναγκαστικής νοσηλείας λύσεις. «Όπως γνωρίζουμε, υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών, όπου συνεχίζουν τη νοσηλεία τους σε μία ψυχιατρική κλινική για μεγάλο χρονικό διάστημα, γιατί δεν υπάρχει κατάλληλο οικογενειακό – υποστηρικτικό περιβάλλον, να φροντίσει τον ασθενή μετά το εξιτήριό του από το νοσοκομείο.
Ενώ, ο ασθενής δηλαδή είναι σε θέση να εξέλθει, δεν λαμβάνει εξιτήριο διότι, τόσο ο ίδιος όσο και το συγγενικό του περιβάλλον, δεν μπορούν να ανταποκριθούν θετικά στην υποστήριξή του. Έτσι, ο ασθενής παραμένει για μακρό χρονικό διάστημα για νοσηλεία, όχι λόγω της νόσου, αλλά εξαιτίας της έλλειψης υπηρεσιών και του απαιτούμενου υποστηρικτικού περιβάλλοντος. Εξαιτίας αυτών των προβλημάτων, είναι χρήσιμο να δημιουργηθεί μια ομάδα εργασίας, προκειμένου να διατυπώσει πόρισμα, για τη διασφάλιση της συνέχειας της θεραπείας μετά το εξιτήριο του ασθενή, έτσι ώστε να αποφευχθεί η μακροχρόνια παραμονή των ασθενών με ακούσια νοσηλεία, στις ψυχιατρικές κλινικές.
Υπάρχουν χώρες οι οποίες έχουν προσαρμόσει τη νομοθεσία τους για την υποχρεωτική θεραπεία του ασθενή μετά το εξιτήριο του από την ψυχιατρική κλινική.» Μιλήστε μας για τις δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας ψυχικής υγείας.
Το υπουργείο Θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στην ανάπτυξη δομών πρωτοβάθμιας φροντίδας ψυχικής υγείας, είπε στο LIFE2DAY.GR ο Πρόεδρος του ΣΥ.ΝΟ.ΨΥ.ΝΟ-ΕΣΥ κ. Αβραμίδης. «Οι ανάγκες είναι τόσο μεγάλες που κάθε άλλη συζήτηση αποτελεί πολυτέλεια. Δεν λειτουργεί το απαιτούμενο δίκτυο υπηρεσιών ώστε να διασφαλίζεται η συνέχιση της θεραπείας. Ο ασθενής παίρνει εξιτήριο, αφήνεται στην τύχη του, υποτροπιάζει και ξανά ακολουθεί μία νέα εισαγωγή (περιστρεφόμενη πόρτα). Αυτό το φαινόμενο θα μπορούσε να αποτραπεί αν υπήρχε συνέχεια στη θεραπεία του ασθενή, από κατάλληλα εκπαιδευμένη θεραπευτική ομάδα, η οποία θα πρέπει να στελεχώνει την υπηρεσία Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Ψυχικής Υγείας, δίπλα στον τόπο κατοικίας του ασθενή.
Επιβάλλεται να υπάρχει υπηρεσία κατ’ οίκον νοσηλείας και παρέμβασης σε κρίση. Δύο απαιτούμενες υπηρεσίες οι οποίες στελεχώνονται, κυρίως από νοσηλευτές ψυχικής υγείας, με σκοπό την αποφυγή της υποτροπής, αλλά και της έγκαιρης αντιμετώπισης. Επιπλέον, θα πρέπει να έχουμε υπόψη, ότι οι απαιτούμενες υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας ψυχικής υγείας, συμβάλλουν στην αγωγή ψυχικής υγείας και στην πρόληψη της νόσου.»
Μιλήστε μας για την ακούσια νοσηκλεία και το νομικό πλαίσιο για φύλαξη των ασθενών με το άρθρο 69 του ΠΚ.
Κατ’ επανάληψη έχουμε αναφερθεί στην αναγκαιότητα αναθεώρησης του νομικού πλαισίου που σχετίζεται τόσο με την ακούσια νοσηλεία όσο και με την νοσηλεία – φύλαξη των ασθενών με το άρθρο 69 του ΠΚ.
Ξεκινώντας με την ακούσια νοσηλεία έχει νόημα να αναφερθούμε πρώτα από όλα στη διαδικασία της ακούσιας εξέτασης και τον τρόπο μεταφοράς του ασθενή. Όπως είναι γνωστό ο ασθενής μεταφέρεται στο νοσοκομείο που εφημερεύει για την αντιμετώπιση ψυχιατρικών περιστατικών, με χειροπέδες, σε περιπολικό, συνοδεία αστυνομικών. Μπορεί κάποιες φορές να έχει προηγηθεί και φύλαξη στα κρατητήρια, κυρίως στις περιπτώσεις που ο ασθενής μεταφέρεται από τα νησιά.
«Αυτή η διαδικασία δεν μπορεί να συνεχιστεί. Στιγματίζει όλη την οικογένεια. Προσβάλλει τον ασθενή, τους οικείους του, αλλά και την ίδια την κοινωνία που ανέχεται κάτι τέτοιο.» Θα πρέπει ομάδα επιστημόνων ψυχικής υγείας να αναλάβουν τη διαχείριση του ασθενή που βρίσκεται σε κρίση (ομάδα παρέμβασης σε κρίση) και εφόσον κριθεί αναγκαία η μεταφορά του σε μονάδα ψυχικής υγείας, αυτή θα πρέπει γίνει σε ειδικά διαμορφωμένο ασθενοφόρο και όχι με περιπολικό.
«Ο ασθενής δεν είναι εγκληματίας.»
Πάνω από το 50% των νοσηλευόμενων ασθενών στην Ελλάδα είναι με τη διαδικασία της ακούσιας νοσηλείας. Ποσοστό, εξαιρετικά υψηλό σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Γεγονός, που τεκμηριώνει την έλλειψη δομών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ικανών να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες των ασθενών σε τέτοιο βαθμό, που να αποτρέπεται η ακούσια νοσηλεία τους.
Επίσης, υπάρχει νομικό κενό, μεταξύ της εντολής για ακούσια εξέταση και της ακούσιας νοσηλείας.
Τι γίνεται στη περίπτωση που πριν εκδοθεί η εντολή για ακούσια νοσηλεία, είναι αναγκαίο οι νοσηλευτές και οι ιατροί να παρέμβουν θεραπευτικά, χωρίς τη συγκατάθεση του ασθενή;
Δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη.
Ανάλογα, αρκετές φορές έχουμε επισημάνει την αναγκαιότητα αναθεώρησης του νομικού πλαισίου που αφορά τη νοσηλεία – φύλαξη των ασθενών με το άρθρο 69 του ΠΚ. Με το ισχύον καθεστώς δεν διασφαλίζεται η φύλαξη του ασθενή, εφόσον δεν υπάρχει φυλακτικό προσωπικό και κατάλληλα διαμορφωμένοι χώροι, αλλά ούτε και η θεραπεία του ασθενή, εφόσον περιορίζονται οι θεραπευτικές παρεμβάσεις λόγω της φύλαξης.
Παράδοξο φαινόμενο αποτελεί το γεγονός ότι για το εξιτήριο του ασθενή από το ψυχιατρικό νοσοκομείο θα πρέπει να υπάρχει δικαστική απόφαση. Ο δικαστής δηλαδή, αποφασίζει για το χρόνο που ο ασθενής είναι σε θέση να εξέλθει από το νοσοκομείο, κάτι το οποίο σε κάθε άλλη περίπτωση αποτελεί αρμοδιότητα του ιατρού. Έτσι, έχουμε περιπτώσεις που ο θεράπων ιατρός, θεωρεί ότι ο ασθενής είναι σε θέση να πάρει εξιτήριο από το νοσοκομείο και δεν συντρέχουν λόγοι συνέχισης της νοσηλείας του, αλλά το αρμόδιο δικαστήριο να επιμένει για τη συνέχιση του εγκλεισμού του στο χώρο του νοσοκομείου. Αυτές οι αντιφάσεις και οι αλληλοσυγκρουόμενες καταστάσεις θα πρέπει να εξαλειφθούν προς όφελος του ασθενή αλλά και της κοινωνίας. Επανειλημμένως έχουμε αναφερθεί για την αναγκαιότητα αναθεώρησης του νομικού πλαισίου που αφορά τους ασθενείς με το άρθρο 69 του ΠΚ.
Συμπερασματικά, η αναθεώρηση του νομικού πλαισίου που αφορά την ακούσια νοσηλεία και τη νοσηλεία των ασθενών με το άρθρο 69 του ΠΚ θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα του υπουργείου υγείας.
Ποιες πιστεύεται πρέπει να είναι οι προτεραιότητες του υπουργείου Υγείας για την ψυχική Υγεία;
Οι προτεραιότητες που δεν μπορούν να περιμένουν για να μπουν στην αναμονή, κατά την άποψή μας, θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη δομών, δίνοντας έμφαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα ψυχικής υγείας, σύμφωνα με τις ανάγκες της κοινότητας, ώστε ο ασθενής να λαμβάνει υπηρεσίες, δίπλα στον τόπο κατοικίας του. Έτσι, θα περιοριστούν και οι ακούσιες νοσηλείες.
Αυτή τη στιγμή ο ψυχικά ασθενής διασχίζει τη μισή χώρα για να βρει ένα ράντζο στο ψυχιατρικό νοσοκομείο, λόγω έλλειψης υπηρεσιών στον τόπο κατοικίας του. Εμείς θα περιμέναμε ο σύμβουλος του υπουργού στα θέματα ψυχικής υγείας κ. Θωμάς Υφαντής να παρουσίαζε το χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση της ανάπτυξης των απαιτούμενων υπηρεσιών που έχει ανάγκη ο ασθενής. Έχουμε ανάγκη από έργα και όχι από σκέψεις και ιδέες. Δυστυχώς, όμως από ότι καταλαβαίνουμε στο υπουργείο ακόμη στοχάζονται, αντί να αναλαμβάνουν δράση.