Της Νικολέτας Ντάμπου
Άγγιξα ένα θέμα που δύσκολα κάποιος καταπιάνεται και ασχολείται σε βάθος καθώς τα συμφέροντα είναι μεγάλα και από πολλές πλευρές και αφορά στην κατάχρηση που υπάρχει των αξονικών και μαγνητικών τομογραφιών στην Ελλάδα αλλά και για τον αριθμό των αξονικών τομογράφων που χρειάζεται η χώρα μας . Πόσοι υπάρχουν και που; Πόσο σύγχρονοι είναι οι τομογράφοι στα δημόσια νοσοκομεία; Ποια είναι η κόκκινη γραμμή του βιολογικού κόστους του ασθενούς και του σημείου εκείνου που προκαλεί τη βλάβη; Υπάρχουν όρια; Σ αυτές και άλλες καίριες ερωτήσεις απάντησε ανοιχτά ο κ. Δημήτρης Κατσιφαράκης Clinical Auditor in radiology,και έχει εργαστεί ως Τεχνολόγος, σε αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στην Νικολέτα Ντάμπου και το www. Life2day.gr .
Στην Ελλάδα παρατηρείται κατάχρηση των αξονικών και μαγνητικών τομογραφιών. Θα θέλατε να μας το σχολιάσετε;
Για να γίνει αντιληπτό σε όλους μας, θα το αναλύσουμε με νούμερα βασιζόμενοι στο παρακάτω παράδειγμα: Στην Ελλάδα, με στοιχεία του ΟΟΣΑ (2013) εκτελούνται 320 αξονικές και 98 Μαγνητικές τομογραφίες ανά 1000 κατοίκους, σε αντιστοιχία 71 αξονικές και 50 Μαγνητικές τομογραφίες (εξετάσεις ) στην Ολλανδία.
Καταλαβαίνετε ότι η διαφορά είναι τεράστια. Αναφέρομαι στην Ολλανδία η οποία έχει 12 εκατομμύρια κατοίκους όπου το βιοτικό επίπεδο είναι υψηλότερο και οι παροχές υγείας μη συγκρίσιμες σε σχέση με το ελληνικό σύστημα. Εδώ, λοιπόν, αντιλαμβανόμαστε την υπερβολή που γίνεται στη χώρα μας τόσο στις αξονικές όσο και στις μαγνητικές τομογραφίες. Η μοναδική χώρα που μας ξεπερνά είναι το Βέλγιο. Όλες οι ανεπτυγμένες χώρες κάνουν λιγότερη χρήση αξονικών. Συνεπώς στην Ελλάδα γίνεται κατασπατάληση προκειμένου να δικαιολογηθεί η ύπαρξή τους.
Συμφωνούμε, επομένως, πως υπάρχει κατάχρηση των αξονικών και μαγνητικών τομογραφιών. Ποια είναι κατ’ εσάς η αιτία;
Ο νόμος του Ρόμερ το ερμηνεύει πολύ καλά: Κάθε διατιθέμενη μονάδα υγείας είναι μια χρησιμοποιούμενη μονάδα υγείας. Συνεπώς, από την στιγμή που υπάρχουν περίπου 350 μηχανήματα αξονικής τομογραφίας στη χώρα, αυτά τα μηχανήματα με τον ένα ή άλλο τρόπο δημιουργούν προκλητή ζήτηση την οποία πληρώνει το ασφαλιστικό σύστημα υγείας. Οι σύγχρονοι επιστήμονες υγείας θέλουν, λόγω της εκπαίδευσής τους, να χρησιμοποιήσουν κάθε διαγνωστικό όπλο που τους παρέχεται. Ως αποτέλεσμα έχουμε το φαινόμενο της κατάρρευσής των κρατικών ταμείων. Όσοι άνθρωποι είναι εξαναγκασμένοι να πληρώσουν τη δαπάνη από την τσέπη τους, λόγω του ότι είναι ανασφάλιστοι ή δεν πληρούν τις προϋποθέσεις ένταξης στο ασφαλιστικό σύστημα, βρίσκονται σε δεινή θέση. Κάθε «κλινικούλα» για να το πω έτσι… χρειάζεται σοβαρότατες εγκαταστάσεις γιατί είναι υπέρ ισχυρά τα εν λόγω μηχανήματα και απαιτούν πολύ εξειδικευμένο προσωπικό για να εγκατασταθούν και να λειτουργήσουν ασφαλώς. Επί του πρακτέου αυτό δε γίνεται. Επομένως οι κλινικές θα πρέπει να λειτουργούν μετά από χορήγηση ισχυρών αδειών του ελληνικού κράτους καθώς και της ελληνικής επιτροπής ατομικής ενέργειας.
Υπάρχει δια νόμου πληθυσμιακό κριτήριο για την εγκατάσταση διαγνωστικών μηχανημάτων. Γιατί δεν εφαρμόζεται;
Ναι , σωστά . Υπήρχε το πληθυσμιακό κριτήριο. Το γνωρίζω, διότι ήμουν μέλος της ειδικής 9μελούς επιτροπής ιοντιζοθσών ακτινοβολιών. Για να εγκατασταθεί ένας αξονικός τομογράφος σε μια περιοχή , αυτή θα έπρεπε να έχει 30.000 κάτοικους για να προληφθεί η αδικαιολόγητη διασπορά ακτινολογικών μηχανημάτων που κάκιστα καταργήθηκε επί υπουργίας Γεωργιάδη, (στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς και του ανταγωνισμού). Η επιστημονική κοινότητα όπως και εγώ είχαμε αντιδράσει λέγοντας πως όταν έχουμε πολλά ακτινολογικά μηχανήματα θα χρησιμοποιηθούν. Έτσι, προβαίνουμε σε αδικαιολόγητες υπερβολικές εκθέσεις ακτινοβολίας του πληθυσμού, που έχει καρκινογενετική δράση. Είναι πασιφανές πως σύμφωνα με την προκλητή ζήτηση θα δουλέψουν όλοι.
Θα πρέπει να τεθούν πληθυσμιακά κριτήρια. Συμφωνείτε ;
Είμαι υπέρ της ύπαρξης πληθυσμιακών κριτηρίων για την λειτουργεία εξοπλισμού υψηλής τεχνολογίας. Κάθε «μονάδα απεικόνισης χρειάζεται σοβαρότατες και ασφαλείς εγκαταστάσεις διότι τα εν λόγω μηχανήματα χρειάζονται ισχυρή θωράκιση και απαιτούν πολύ εξειδικευμένο προσωπικό για να εγκατασταθούν και να λειτουργήσουν. Επίσης απαιτούν υψηλό κόστος αγοράς και εγκατάστασης .Αν δεν υπάρχουν πληθυσμιακά κριτήρια, τότε φαινόμενα προκλητής ζήτησης γίνονται πολύ πιεστικά για να καλυφθεί το κόστος λειτουργείας και να υπάρξει και το αντίστοιχο επιχειρημετικό όφελος. Επομένως ο εξοπλισμός αξονικών –μαγνητικών τομογράφων σε κλινικές θα πρέπει να λειτουργεί μετά από χορήγηση αδειών του ελληνικού κράτους ,υστέρα από ελέγχους της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας.
Οι επαγγελματίες που χειρίζονται τον εξοπλισμό, είναι εκπαιδευμένοι;
Εδώ, θα ήθελα, να καταγγείλω τα δημόσια και ιδιωτικά ΙΕΚ που παράγουν αποφοίτους και εκπαιδεύονται σε απαράδεκτες συνθήκες χωρίς την απαιτούμενη τεχνογνωσία και δε δίνουν τα απαιτούμενα εφόδια για να εργαστούν ως ακτινολόγοι. Ευτυχώς στην Ελλάδα -35 χρόνια που ασχολούμαι – το ποιο συνηθισμένο πρόβλημα εξαιτίας της ακτινοβόλησης είναι ο καταρράκτης του ματιού λόγω ακτινικής βλάβης. Στο Τζάνειο (Περιφερειακό Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά) που ήμουν για μια 20ετία υπεύθυνος ακτινοφυσικός -στα 25 χρόνια λειτουργίας του Τζανείου με πάνω από 60.000 ασθενείς- είχαμε πάρει όλα τα μέτρα και δεν υπήρξαν ποτέ κρούσματα καταρράκτη ούτε σε ασθενείς αλλά ούτε και σε προσωπικό λόγω ορθής εκπαίδευσης και προστασίας. Όμως με τις μαζικές αιτήσεις συντάξεων όλη αυτή η τεχνολογία και τεχνογνωσία, επειδή το προσωπικό γηράσκει και δεν αντικαθίσταται άμεσα, φθίνει.
Κατά τη δική σας γνώμη με βάση τα διεθνή standards πόσους αξονικούς τομογράφους χρειάζεται η Ελλάδα;
Αν πάρουμε για μέσο όρο την ευρωπαϊκή ένωση ή τις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ* έπρεπε ο αριθμός τους να κατέβει στους μισούς. Είναι πολύ περισσότεροι από την Ολλανδία. Αυτό θα εκλογικεύσει και τη δαπάνη και την υπέρ έκθεση του πληθυσμού. Πρεσβεύω πως πρέπει να επανέλθουν τα πληθυσμιακά κριτήρια.
Πόσο σύγχρονοι είναι οι τομογράφοι στα δημόσια νοσοκομεία;
Η τεχνολογία πρέπει να ανανεώνεται ανά 5ετια λόγω του ότι οι δυνατότητες να αντιληφθεί το μηχάνημα μια διαγνωστική πληροφορία είναι περιορισμένη σε σχέση με τα τελευταίας τεχνολογίας. Όμως, σε περιφερειακά νοσοκομεία θέλοντας να αποφύγουμε μια αεροδιακομιδή είναι προτιμότερο ο γιατρός να έχει στη διάθεσή του έναν τομογράφο έστω και παλαιότερης τεχνολογίας. Άλλωστε, αν ο ασθενής χρήζει επέμβασης θα μεταφερθεί σε νοσοκομείο με άλλες υποδομές. Πανεπιστημιακά νοσοκομεία, τριτοβάθμια του κέντρου και μεγάλων τουριστικών περιοχών πρέπει να διαθέτουν υπέρ υψηλή τεχνολογία γιατί εκεί θα καταλήξουν τα πολύ δύσκολα περιστατικά.
Ένας παλαιότερης τεχνολογίας τομογράφος δεν επιφέρει βιολογικό κόστος σε ασθενή αλλά και γιατρό;
Κάθε τεχνολογία μπορεί να προκαλέσει ζημία και ταυτόχρονα βιολογική βλάβη. Σκοπός της χρήσης είναι η βιολογική βλάβη να υπολείπεται κατά πολύ του οφέλους, διαγνωστικού ή του θεραπευτικού που θα απολάβει ο άρρωστος. Η ψηφιακή τεχνολογία, ατυχώς, δεν έχει αποδείξει διεθνώς ότι προσφέρει λιγότερη εν δυνάμει βιολογική βλάβη. Όπως λέμε στη γλώσσα μας με το κράτημα αναπνοής του ασθενούς μέσα σε 1,5΄μπορούμε να πάρουμε εικόνα όλου του σώματος έχοντας σαρώσει μεγαλύτερη επιφάνεια του κορμιού ενώ σε παλαιότερους τομογράφους χρειαζόμαστε 10-΄-15’ κάνοντας επιλεκτική στόχευση του τμήματος του σώματος που εξετάζεται.
Στον αντίποδα, η ευκολία οδηγεί το χέρι του συνταγογραφούντα να ζητήσει π.χ. τομογραφία θώρακος και άνω κάτω κοιλίας χωρίς, όμως, να είναι απαραίτητο να χρειάζεται να ελεγχθούν όλα αυτά τα όργανα. Ο αξονικός τομογράφος μπορεί να σώσει τη ζωή του ανθρώπου όπως όταν έχει υποστεί μια πνευμονική εμβολή ή ένα εγκεφαλικό επεισόδιο. Όμως σε ένα χρόνιο λουμπάγκο αυτός που έχει μια κοίλη μεσοσπονδυλίου δίσκου δε θα ωφεληθεί από την εν λόγω εξέταση.
Πόσοι γραμμικοί επιταχυντές υπάρχουν στην Ελλάδα;
Σύμφωνα με στοιχεία της ελληνικής επιτροπής ατομικής ενέργειας υπάρχουν 24 γραμμικοί επιταχυντές σε όλη την Ελλάδα. Βρίσκονται σε κρατικά νοσοκομεία καθώς και σε ιδιωτικά μεγάλα θεραπευτήρια.
Σε ποια κρατικά νοσοκομεία και ιδιωτικά θεραπευτήρια βρίσκουμε γραμμικούς επιταχυντές και πως έχουν κατανεμηθεί;
Οι λιγότεροι βρίσκονται στο δημόσιο και περισσότεροι στον ιδιωτικό τομέα. Σίγουρα γραμμικούς επιταχυντές διαθέτουν το Μεταξά, ο Άγιος Σάββας, τα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία της Αλεξανδρούπολης και των Ιωαννίνων, (μου διαφεύγει αν διαθέτει της Λάρισας), επίσης, το ογκολογικό Νοσοκομείο Κηφισιάς. . Δυστυχώς, είναι λίγοι οι γραμμικοί επιταχυντές .Το γεωγραφικό ανάγλυφο της χώρας επιβάλει να υπάρξει τουλάχιστον ένας ακόμη στην Κρήτη. Τα Χανιά, δυστυχώς, έχουν την πρωτιά στον καρκίνο. Δεν είναι δυνατόν να μετακινείται ο ασθενής σ’ ένα τόσο μεγάλης έκτασης νησί . Σ ένα τρίτο νομό για να κάνει μια χημειοθεραπεία -καθημερινά – για 40 περίπου ημέρες.
Επίσης, πρέπει να δούμε τη διασπορά τέτοιων μηχανημάτων και στην υπόλοιπη Ελλάδα σε μεγάλα Πανεπιστημιακά Κέντρα. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το κόστος αγοράς και εγκατάστασης ενός γραμμικού επιταχυντή είναι πάρα πολύ υψηλό αρχικά αλλά η θεραπεία μετέπειτα πολύ φθηνότερη (συσχετίζοντάς την με τη χημειοθεραπεία που δεν απαιτεί εξοπλισμό αλλά έχει πανάκριβα φάρμακα με παρόμοια αποτελέσματα). Επομένως, πρέπει να προβληματιστούμε για το που ξοδεύουμε περισσότερα χρήματα και με τι αποτελεσματικότητα.
Μήπως τελικά χρειαζόμαστε περισσότερα φάρμακα από όσα μηχανήματα ενώ το αντίστροφο έχει μεγάλο αρχικό κόστος αλλά στη συνέχεια μικρότερη δαπάνη; Μια πρόταση θα ήταν να επεκταθεί το ωράριο στα κρατικά νοσοκομεία- όπως ισχύει στα ιδιωτικά- και να λειτουργεί επί 24ωρου βάσης την ημέρα. Η διεύρυνση του ωραρίου συμπεριλαμβανομένου του κόστους των εργαζομένων είναι η οικονομικότερη επιλογή.
Ο γραμμικός επιταχυντής εκπέμπει ακτινοβολία;
Ναι, αλλά αυτό ακριβώς επιζητούμε. Ο επιταχυντής, δεν είναι διαγνωστικό μηχάνημα αλλά θεραπευτικό. Άρα, επιβάλλεται η εκπομπή ακτινοβολίας για να σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα..
Διατίθενται στατιστικά στοιχεία αναφορικά με τους επιταχυντές και τους τομογράφους;
Βεβαίως. Οι γραμμικοί επιταχυντές είναι 24 . Οι αξονικοί τομογράφοι 384 και 257 οι μαγνητικοί. Λαμβάνοντας υπόψη πως ο αριθμός των κρατικών νοσοκομείων, σε όλη τη χώρα, δεν ξεπερνά τα 80 αντιλαμβανόμαστε πως η πλειονότητά τους είναι στον ιδιωτικό τομέα υγείας.
Ποια είναι η κόκκινη γραμμή του βιολογικού κόστους του ασθενούς και του σημείου εκείνου που προκαλεί τη βλάβη; Υπάρχουν όρια;
Διεθνώς υπάρχουν τα Διαγνωστικά Επίπεδα Αναφοράς (Diagnostic Reference Levels). Οι διαγνωστικές εξετάσεις πρέπει να εμπίπτουν στα επιτρεπτά όρια που έχει ορίσει η διεθνής κοινότητα αλλά και η κάθε χώρα. Το πρώτο κριτήριο βέβαια είναι να σωθεί η ζωή του πάσχοντα. Στη συνέχεια η μετέπειτα ζωή του είναι να μην του επιφέρει βλάβες και προβλήματα υγείας λόγω των εξετάσεων. Βέβαια, ένας καρδιολόγος που πρέπει να σώσει τη ζωή του ασθενούς με στένωση στεφανιαίου αγγείου μπορεί να κάνει και 40 λεπτά ακτινοβολίας για να περάσει το ειδικό σύρμα και μπαλόνι. Ξέρει πως τόσο ο ίδιος όσο και ο πάσχων λαμβάνει αρκετή ποσότητα ακτινοβολίας αλλά, όπως αντιλαμβάνεστε, δεν έχει άλλη επιλογή γιατί πρέπει να διασωθεί ο άρρωστος. Η καρκινογένεση ως πιθανότητα είναι τότε δευτερεύοθσας σημασίας ζήτημα.
Ποια είναι τα μέσα προστασίας των επαγγελματιών ώστε να προφυλαχθούν από τη διαρρέουσα ιοντίζουσα* ενέργεια; *
*(Οι ακτινοβολίες πού όταν επιδρούν στα άτομα της ύλης καταφέρνουν να της αποσπούν ηλεκτρόνια ονομάζονται ιοντίζουσες).
Οι επαγγελματίες γνωρίζουν πως θα λάβουν 20 φορές περισσότερη ακτινοβολία σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό που, ωστόσο, είναι στα επιτρεπτά όρια για τη διαφύλαξη της υγείας τους. Θα πρέπει επίσης να αναφέρουμε ότι οι «εμπροσθέλλες –(ποδιές) ακτινοπροστασίας» και τα «κολάρα προστασίας θυρεοειδούς» απορροφούν την μέγιστη της ποσότητας ακτινοβολίας που δέχεται δευτερογενώς ο εργαζόμενος, ενώ αν μεσολαβεί θωράκιση από μολύβι ή άλλα υλικά η έκθεση των εργαζόμενων είναι αμελητέα. Επίσης, τα μηχανήματα ελέγχονται και είναι σωστά συντηρημένα ώστε να μη διαρρέει ακτινοβολία. Τέλος, οι επαγγελματίες έχουν υποστεί εκπαίδευση προστασίας. Ο τεχνολόγος ακτινολόγος είναι επαγγελματίας και ξέρει πώς να προστατευθεί. Το ίδιο και ο γιατρός που βρίσκεται πλησίον. Ο τεχνολόγος ακτινολόγος που χειρίζεται το μηχάνημα, βρίσκεται συνήθως σε χώρο λιγότερης έκθεσης σε ακτινοβολία. Επίσης, γνωρίζει και ο ίδιος, (ο τεχνολόγος), πως θα εκτεθεί -εξαιτίας του επαγγέλματός του περισσότερο από ένα άτομο του γενικού πληθυσμού. Άρα η επαγγελματικά «επιτρεπτή» δόση για αυτόν είναι μεγαλύτερη σε σχέση με ένα άλλο άτομο από τον γενικό πληθυσμό. Για την ασφάλειά του ωστόσο υπόκειται σε δοσιμετρήσεις. Η δοσιμέτρηση γίνεται με το ατομικό δοσίμετρο, μία μικρή συσκευή που συνήθως τοποθετείται στο ύψος του στήθους και χρησιμοποιείται για την καταγραφή της δόσης που δέχεται ο εργαζόμενος.
Μηχανήματα που εκθέτουν περισσότερο τους επαγγελματίες που τα χειρίζονται και τα χρησιμοποιούν βρίσκονται είτε στο χειρουργείο (τύπου C‐arm), όπου χρησιμοποιούνται από τους ορθοπεδικούς, ουρολόγους, αγγειοχειρουργούς, γαστρεντερολόγους, είτε σε Τμήματα επεμβατικής Καρδιολογίας και Ακτινολογίας, είτε ακόμα είναι φορητά στους χώρους νοσηλείας για την διενέργεια επειγόντων ακτινογραφιών στην κλίνη του ασθενή.
H ακτινοπροστασία είναι βαθιά εδραιωμένη έννοια όχι μόνο στους ειδικούς ιατρούς ακτινοδιαγνώστες, που χρησιμοποιούν μηχανήματα εκπομπής ιοντίζουσας ακτινοβολίας, αλλά και σε κάθε κλινικό γιατρό.
Τα όρια έκθεσης που ορίζει η νομοθεσία είναι τα εξής:
• Ελληνικό και ευρωπαϊκό όριο επαγγελματικά εκτιθέμενων: 10 μSv/h (20 mSv/έτος – 2000 εργατοώρες το χρόνο)
• Ελληνικό όριο κοινού πληθυσμού: 0,11 μSv/h (1 mSv/έτος)
Εν κατακλείδι, καμία από τις πρόσφατες μελέτες, στη χώρα μας, δεν έχει καταλήξει ότι ένας επαγγελματικά ασχολούμενος έχει υπερβεί το επιτρεπτό όριο.
Όπως άλλωστε ορίζεται στον Κανονισμό Ακτινοπροστασίας, ο ακτινοφυσικός παρέχει συμβουλές ακτινοπροστασίας και έχει την ευθύνη για την τήρηση των κανονισμών και την επιμόρφωση και εκπαίδευση των εργαζομένων ως προς την
ακτινοπροστασία. Επίσης οι αρχές ανά 3 χρόνια κάνουν έλεγχο στα εργαστήρια και ανανεώνουν την άδεια μετά το πέρας των μετρήσεων. Τέλος ο ακτινοφυσικός υποχρεούται να προβεί σε ενδελεχή έλεγχο στα δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία μια φορά το χρόνο.
Το ποιο συνηθισμένο πρόβλημα εξαιτίας της επαγγελματικής έκθεσης σε ακτινοβολία είναι ο καταρράκτης του ματιού. Ωστόσο με σωστή εκπαίδευση προσωπικού και με κατάλληλα μέτρα ακτινοπροστασίας ο κίνδυνος αυτός καθίσταται πολύ μικρός. Για παράδειγμα, στο Τζάνειο (Περιφερειακό Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά) που ήμουν για μια 25ετία επικεφαλής της ακτινοπροστασίας στο αιμοδυναμικό εργαστήριο, -με πάνω από 60.000 ασθενείς- είχαμε πάρει όλα τα μέτρα και δεν έχουν υπάρξει κρούσματα καταρράκτη ούτε σε κανένα μέλος του προσωπικού που ασχολείται στο αιμοδυναμικό εργαστήριο. Είναι μια απόδειξη μιας καλής πρακτικής που εξακολουθεί εκεί να ασκείται.
Ωστόσο, η μαζική συνταξιοδότηση προσωπικού, και η απουσία έγκαιρης αντικατάστασής του με νέες προσλήψεις, συντελεί ώστε όλη η τεχνογνωσία να χάνεται στην κυριολεξία, μιας και δεν υπάρχει έγκαιρη μεταλαμπάδευση τεχνογνωσίας, πρακτικών και εμπειρίας.
Θα ήθελα, ωστόσο , να αναφερθώ ότι σχολές τύπου ΙΕΚ ( δημόσια και ιδιωτικά) που παράγουν αποφοίτους και εκπαιδεύονται σε αμφίβολης ποιότητας συνθήκες χωρίς την απαιτούμενη τεχνογνωσία και δε δίνουν τα απαιτούμενα εφόδια για να εργαστούν ως χειριστές του ακτινολόγικού και ακτινοθεραπευτικού εξοπλισμού, σε πάσχοντα άνθρωπο.
Η στεφανιογραφία γίνεται σε δημόσιο νοσοκομείο;
Ναι και καλύπτεται από τα δημόσια ταμεία.
*Ο Δημήτρης Κατσιφαράκης είναι Clinical Auditor in radiology,και έχει εργαστεί ως Τεχνολόγος ακτινολόγος υπεύθυνος για την διασφάλιση της ποιότητας επι 30 και πλέον έτη σε δημόσιο νοσοκομείο. Έχει διατελέσει διοικητής των νοσοκομείων Μυτιλήνης και Λήμνου. Έχει επίσης εκλεγεί για δύο συνεχόμενες θητείες στην θέση του Περιφερειακού διευθυντή Ευρώπης της ISRRT.
Έχει εκπροσωπήσει την ISRRT σε περισσότερες από 6 φορές στην Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (IAEA) για θέματα ακτινοπροστασίας των ασθενών.
Ακολουθήστε το healthweb.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Ακολουθήστε το healthweb.gr στο κανάλι μας στο YouTube
