Οι δείκτες θνητότητας του SARS-CoV2 και τα άμεσα μέτρα που είναι αναγκαία να ληφθούν

του Δημήτρη Τσιργή *

Με βάση τη συσχέτιση των θανάτων, ως προς το σύνολο ατόμων που επιβεβαιωμένα διαγνώστηκαν θετικά στον ιό SARS-CoV2, οι δείκτες θνητότητας (Case Fatality Rate και Infection Fatality Rate) που εκφράζουν την πιθανότητα θανάτων από SARS-CoV2 σε νοσούντες (CFR) ή ασυμπτωματικούς και νοσούντες αντιστοίχως (IFR), παραμένουν μη στατιστικά σημαντικά μεταβλητοί (22-25 θάν. ανά 1000 νοσούντες και 3 έως 7 θάν. ανά 1000 ασυμπτωματικούς και νοσούντες αντιστοίχως  ^{[ενδ. αναφ.: 1, 2,7  και στοιχεία αναφοράς: έκθεση και θάνατοι  21/03/2021, https://covid19.who.int/]}Παρόλα αυτά, σύμφωνα με ποικίλες δημοσιευμένες μελέτες (PubMed, medRxiv) σχετικά με τον SARS-CoV2, η αυξημένη πιθανότητα θανάτου για ένα άτομο που έχει μολυνθεί από τον ιό, εξακολουθεί να παραμένει ισχυρή και ένα από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά της πανδημικής νόσου COVID-19. ^{(ενδεικτικές αναφορές 3,4,5)}

• Δημήτρης Τσιργής

• Το ποσοστό θνητότητας της λοίμωξης της COVID-19 μπορεί να ποικίλλει ουσιαστικά σε διαφορετικές τοποθεσίες και αυτό μπορεί να αντικατοπτρίζει τις διαφορές στη δομή της ηλικίας του πληθυσμού και το συνδυασμό περιπτώσεων εκτεθειμένων ατόμων και ασθενών που κατέληξαν. ^(6,7)  Εξακολουθεί να ισχύει παράλληλα, ότι εξαιτίας της ασαφούς ή απουσίας τελικής διαγνωστικής τεκμηρίωσης, οι θάνατοι από την COVID-19 ενδέχεται, είτε να έχουν υπερεκφραστεί, είτε να έχουν υποτιμηθεί σε διαφορετικές τοποθεσίες και σε διαφορετικά χρονικά σημεία.
• Σε κάθε περίπτωση η τρέχουσα έρευνα δείχνει, ότι το αναμενόμενο συνολικό ποσοστό βαρύτητας θνητότητας σχετίζεται ασφαλώς επιδημιολογικά άμεσα με το ποσοστό μολύνσεων (διασπορά).Το γεγονός αυτό εξάλλου επαληθεύεται από τη μελέτη της μέσης κατανομής των εκτιμήσεων για το ποσοστό θνητότητας και μολυσματικότητας (διασποράς), ενώ η φαινομενικά στρεβλωμένη κατανομή  του ποσοστού θνητότητας της λοίμωξης, που θα παρουσίαζε  μεγάλη ετερογένεια με τα τυπικά μοντέλα τυχαίων επιδράσεων για συγκεκριμένες τοποθεσίες (χώρες ή διαμερίσματα ανά κράτος), εξομαλύνεται προσεγγιστικά.⁽⁷⁾

Τα ως άνω δημοσιευμένα επιστημονικά αποτελέσματα του διακεκριμένου Καθηγητή Παθολογίας, Έρευνας και Πολιτικής Υγείας Επιστημονικών Δεδομένων και Στατιστικής, κ. Γιάννη Ιωαννίδη, παρέχουν σαφώς τεκμηριωμένες ενδείξεις εγκυρότητας.Τα ποσοστά θνητότητας τον Σεπτέμβριο του 2020 έτειναν να είναι πολύ χαμηλότερα από τις εκτιμήσεις που υπήρχαν αρχικά και είχαν οδηγήσει σε αυστηρά μέτρα προστασίας της Δημόσιας Υγείας (lockdown).

• Τούτο αναμφίβολα επιβεβαιώνεται και σήμερα, καθώς τα ποσοστά παρουσίασαν ελάχιστη στατιστικά σημαντική αύξηση, ως προς την πιθανότητα κινδύνου θανάτου (παρά τις αυξητικές τάσεις μόλυνσης), ενώ επιπροσθέτως μετά την ανάπτυξη των εμβολίων αναμένεται να εμφανίζουν σημαντικές πτωτικές τάσεις ^{(ενδ. αναφ 8,9).} 
• Πολλαπλές είναι επίσης οι αναφορές ειδικών  για την αμφισβήτηση των καθολικών μέτρων απαγόρευσης, τα οποία αφενός μεν επιβεβαιώνονται ως αναποτελεσματικά, αφετέρου τεκμηριώνονται ως επιβαρυντικά για το γενικό πληθυσμό (σε επίπεδο κοινωνικό, ψυχολογικό, οικονομικό).
• Η συλλογή των δεδομένων δείχνει ότι το πρώτο επιδημικό κύμα στην Ελλάδα ήταν πολύ περιορισμένο και είχε «ξεθωριάσει» πριν το lockdown (Γ. Ιωαννίδης).  Συνεπώς δεν δύναται να υπάρξει ορθή κριτική αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του εν λόγω μέτρου, το οποίο επανειλημμένως και χωρίς επαρκή τεκμηρίωση εφαρμόζεται.

Για τα ισχύοντα γενικά μέτρα όμως δεν προκύπτει η παραμικρή αμφισβήτηση (χρήση μάσκας, κοινωνική αποστασιοποίηση, αποσυμφόρηση των ΜΜΜ κτλ), τα οποία θα πρέπει να διατηρηθούν για όσο διάστημα επιβάλλεται από τις αντικειμενικές καταστάσεις.

Τέλος, μετέωρο παραμένει το ζήτημα της εφαρμογής στη χώρα μας, μιας αποτελεσματικής επιδημιολογικής στρατηγικής ενισχυμένης επιτήρησης, ενώ η πρόσφατη εξαγγελία για self-rapid test δεν προσφέρει βεβαιότητα και χαρακτηρίζεται επισφαλής. Έχοντας γνώση ότι – τούτη την ώρα – η εκθετική αύξηση κρουσμάτων του SARS-CoV2 δοκιμάζει τις αντοχές των Νοσοκομειακών Μονάδων και προκαλεί υπερφόρτωση, το μοντέλο του «Ερρίκος Ντυνάν» και η διεύρυνση της συνεργασίας με τον ιδιωτικό τομέα για την περίθαλψη non covid περιστατικών, θα προσέφερε αποσυμφόρηση στο ΕΣΥ. Η άμεση ένταξη των ιδιωτικών κλινών Μ.Ε.Θ (που εν μέρει έχει πραγματοποιηθεί) και η ενίσχυση του Ε.Σ.Υ με ιδιώτες ιατρούς φαντάζει αυτή την ώρα αναπόφευκτη, αλλά ασφαλώς υπήρχαν όλο αυτό το διάστημα χρονικά περιθώρια και παράθυρα ευκαιρίας για μια πιο μεθοδική προετοιμασία συμφωνίας ή/και εθελοντικής δια-συνεργασίας.Τέλος θα αξιολογηθεί στο επόμενο σύντομο διάστημα η ορθότητα της επιλογής των κρατών (και της χώρας μας), να μην ενισχύσουν στοχευμένα (αλλά μάλλον περιστασιακά) τις Υπηρεσίες Υγείας, μέσω αποσπασματικών μέτρων και εφαρμογών μιας πολιτικής βραχυπρόθεσμης αποδοτικής επένδυσης για τη διαχείριση της πανδημίας, παρά την αδιαμφισβήτητη αναγκαιότητα άμεσης ενίσχυσης των δομών σε ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους.

Αναφορές

1. Meyerowitz-Katz, Gideon and Merone, Lea (2020) A systematic review and meta-analysis of published research data on COVID-19 infection fatality rates. Int J Infect Dis 2020 Dec;101:138-148
2. Roberto Pastor-Barriuso, et all, (2020) Infection fatality risk for SARS-CoV-2 in community dwelling population of Spain: nationwide seroepidemiological study, BMJ Nov 2020; 371
3. V’kovski, Ph., Kratzel, A.,  et all, (2021), Coronavirus biology and replication: implications for SARS-CoV-2, Nat Rev Microbiol, Oct 28 : 1–16
4. Finkel,Y., Orel Mizrahi,Or., et all (2021), The coding capacity of SARS-CoV-2, Nature volume 589, pages125–130
5. Kumar , A., Prasoon, P., et all, (2020) SARS‐CoV‐2‐specific virulence factors in COVID‐19, Oct., Medical Virology, DOI: 10.1002/jmv.26615
6. Ioannidis, J.P., Boyack, M., et all, (2020) The rapid, massive infection of the scientific literature and authors by COVID-19, Repository : bioRxiv
7. John P.A., (2021) Infection fatality rate of COVID-19 inferred from seroprevalence data, Bull World Health Organ Jan 1;99(1):19-33F.
8. Wangxue, Ch., (2020), Promise and challenges in the development of COVID-19 vaccines,  Hum Vaccin Immunother, Nov 1;16(11):2604-2608.
9. Lianpan Dai & George, F.G., (2021), Viral targets for vaccines against COVID-19,  Nat Rev Immunol, Feb;21(2):73-82.

  ο Δημήτρης Τσιργής είναι Υγειονομικός Επιθεωρητής Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας τέως Διοικητής Γενικού Νοσοκομείου Σύρου και ΓΝ-ΚΥ Νάξου.