ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
’Η πρόληψη και η ενημέρωση θα συμβάλλουν την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας και της παιδικής κακοποίησης’’ τόνισε μεταξύ άλλων ο γνωστός Δικηγόρος και Εργατολόγος κύριος Σπύρος Φρεμεντίτης στην εκπομπή υγείας Opinion health του www.healthweb.gr.
Αναλυτικότερα, στην εκπομπή υγείας Opinion health του www.healthweb.gr με τη Νικολέτα Ντάμπου αναδεικνύεται το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας και αν υπάρχει ένα ικανό νομικό πλαίσιο προστασίας των ανηλίκων που δέχονται κακοποίηση σήμερα στην Ελλάδα. Καλεσμένος ο γνωστός Δικηγόρος και Εργατολόγος κύριος Σπύρος Φρεμεντίτης.
Όπως τα λέτε είναι, η ενδοοικογενειακή βία και ειδικά προς τα παιδιά μας συγκινεί όλους και μας εξοργίζει. Αλλά πριν φτάσουμε σε αυτό θα ήθελα να τα πάρουμε λίγο από την αρχή και να μας πείτε ποιες είναι οι κύριες μορφές της παιδικής κακοποίησης, οι οποίες προβλέπονται και τιμωρούνται από ποινικούς νόμους.
Οι κυρίες μορφές της παιδικής κακοποίησης ξεκινούν από μία σωματική κακοποίηση, αν μπορεί κάποιος να το περιγράψει έτσι πολύ απλά, από ένα απλό χαστούκι μέχρι να προκαλέσεις στο θάνατο ενός παιδιού. Άρα στην πρώτη περίπτωση η σωματεία κακοποίηση είναι η πρώτη μορφή παιδική κακοποίηση στη δεύτερη κατηγορία ανήκει αυτή που λέμε ψυχολογική κακοποίηση. Μπορεί να είναι ένας εκφοβισμός, η απομόνωση τον εκμεταλλευτείς ένα παιδί, η υποτίμηση, η δημιουργία ενός κλίματος ανασφάλειας και εκμετάλλευσης ή ακόμα και διαφθοράς ενός παιδιού ανήκει σε αυτή την κατηγορία της δεύτερης κύριας μορφής παιδικής κακοποίησης. Έχουμε την παραμέληση, που μπορούμε να φανταστούμε τι σημαίνει αυτό. Τα περισσότερα αν θέλετε σήμερα τα οποία έχουν συμβεί είναι ζήτημα παραμέλησης των γονέων. Μιλάμε για την παραμέληση σε ό,τι αφορά να στείλουν το παιδί τους στο σχολείο, την ιατρική φροντίδα.
Έχουμε βεβαίως και την σεξουαλική παραβίαση, την αιμομιξία, που είναι το πλέον ειδεχθές έγκλημα μέσα στην υπόθεση αυτή βέβαια, μαζί με την σωματική κακοποίηση μπορεί να φτάσει στο θάνατο. Αυτές θα έλεγα ότι είναι οι βασικότερες μορφές παιδικής κακοποίησης.
Η ψυχολογική πίεση διώκεται ποινικά ή μπαίνει μέσα σε αυτό το πλαίσιο;
Η ψυχολογική κακοποίηση βεβαίως και εμπλέκεται ως μια μορφή παιδικής κακοποίησης και προβλέπεται τιμωρία από τον ποινικό νόμο. Θυμίζω ότι ψυχική κακοποίηση είναι η λεκτική βία που μπορεί να ασκήσει κάποιος στο παιδί. Βλέπουμε για παράδειγμα να εκδηλώνεται με βρισιές, με απειλές, με εκβιασμούς. Όλο αυτό το πλαίσιο βέβαια τιμωρείται από τον ποινικό κώδικα. Υπάρχουν νόμοι οι οποίοι έχουν επικαιροποιήσει ουσιαστικά όλες αυτές τις μορφές της παιδικής κακοποίησης. Θυμίζω ότι είχαμε το 2021 νόμο 4837, όπου εκεί ουσιαστικά δεν περιελάμβανε μόνο τη σωματική σεξουαλική και την λεκτική αλλά και την ψυχολογική παραμέληση. Και έχουμε έναν τελευταίο πρόσφατο νόμο στον κώδικα ποινικής δικονομίας 5090/24 που εκεί συνδέει την παιδική κακοποίηση, την κάνει κομμάτι της ενδοοικογενειακής βίας και πάνω σε αυτό στήνεται ένα μεγαλύτερο, ισχυρότερο πλέγμα προστασίας για τους ανηλίκους.
Και αυτή την προστασία που λέτε και ειδική βοήθεια και υποστήριξη έχει αναγνωριστεί κύριε Φρεμεντίτη και στην παγκόσμια Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που τα Ηνωμένα Έθνη διακήρυξαν ότι τα παιδιά δικαιούνται ειδική βοήθεια και υποστήριξη όπως είπατε και εσείς. Για μιλήστε μας γι’ αυτή τη σύμβαση που έχει επικαιροποιηθεί ανάμεσα σε 193 χώρες.
Τα λέτε πάρα πολύ καλά κυρία Ντάμπου. Τα Ηνωμένα Έθνη διακήρυξαν στην Παγκόσμια Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ότι τα παιδιά δικαιούνται και ειδική βοήθεια και ειδική υποστήριξη. Υπογράφηκε αυτή η Σύμβαση για τα δικαιώματα των παιδιών και υιοθετήθηκε ομόφωνα από την Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών το 1989 στα μέσα του Νοέμβρη, αν θυμάμαι καλά. Η σύμβαση αυτή αναφέρει ότι όλα τα συμβαλλόμενα κράτη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, η οποία επικύρωσε αργότερα βέβαια από το 1989 – το 1992, ότι όλα τα συμβαλλόμενα κράτη πρέπει να λάβουν κατάλληλα νομοθετικά μέτρα και διοικητικά και κοινωνικά και εκπαιδευτικά, προκειμένου να προστατεύσουν το παιδί από κάθε μορφή βίας. Και όταν μιλάμε για βία πολύ σωστά είπατε και εσείς την περίοδο εκείνη ήταν η σωματική βία, οι βιαιοπραγίες, η προσβολή, οι εγκατάλειψη παραμένει και στη συνέχεια σωστά ειπώθηκε ότι μπήκε και η ψυχολογική βία. Ήταν καινούργιο φαινόμενο το οποίο πρέπει να προστατευτούν τα παιδιά. Έτσι λοιπόν, η Ελλάδα έγινε μία από τις 193 χώρες με μία μικρή καθυστέρηση 3 ετών, που επικύρωσε αυτή την Σύμβαση.
Στη συνέχεια ψήφισε σχετικούς νόμους το 2006, το 2007. Στη συνέχεια είχαμε το 2008 καινούργιο νόμο που αφορούσε την παιδική πορνογραφία. Στη συνέχεια είχαμε την προστασία του παιδιού κατά της γενετήσιας εκμετάλλευσης και κακοποίησης το 2015. Θυμίζω ότι όπως σας είπα νωρίτερα είχαμε τον 4837 του 2021 και πολύ πρόσφατα είχαμε το νόμο 5090 του 2024. Είναι ένα πλέγμα νόμων που νομίζω θα εξελίσσεται και τα επόμενα χρόνια. Γιατί βλέπουμε ότι δυστυχώς το παιδί γίνεται πρωταγωνιστής στην καθημερινότητα κάτω από δυσάρεστα γεγονότα. Θυμίζω ότι σήμερα είμαι σίγουρος σε όλα τα μέσα ενημέρωσης είναι ένα βασικό θέμα ο μικρός Άγγελος, ο οποίος κακοποιήθηκε θανάσιμα από τη μητέρα και από τον σύντροφό της. Με το θάνατό του έδωσε την καρδιά σε ένα παιδάκι στην Ιταλία και είναι μία συγκλονιστική εικόνα των χειρουργών από το χειρουργικό τραπέζι που έχουν το παιδάκι εκεί και παίρνουν το μόσχευμα και κρατούν για ένα λεπτό σιγή έχοντας σκύψει το κεφάλι τους.
Κύριε Φρεμεντίτη, το γεγονός αυτό ή με τη Ρούλα Πισπιρίγκου λίγο πιο παλιά που και εκείνη είναι στη φυλακή μας εξοργίζει όλους. Γι’ αυτό και εμείς συζητάμε μαζί σας αυτό το θέμα. Νομίζω η κοινωνία έχει κουραστεί να αντιμετωπίζει και να βλέπουμε όλοι μας τέτοια γεγονότα. Ψυχολογική, σωματική, σεξουαλική βία σε παιδιά. Ποια ποινή είναι αυτή με την οποία θα τιμωρηθούν οι δράστες;
Στην Ελλάδα η ανώτερη ποινή που επιβάλλεται ισόβια κάθειρξη. Στου μικρού Άγγελου, του τρίχρονου παιδιού από την Κρήτη που χάθηκε πρόσφατα , ως φαίνεται από την κακοποίηση των δικών του ανθρώπων, το δικαστήριο αυτή την ποινή μπορεί να επιβάλει – την ανώτερη ποινή δηλαδή που είναι η ισόβια κάθειρξη. Δεν έχουμε άλλη ποινή. Η ισόβια κάθειρξη στην πραγματικότητα είναι 18 χρόνια.
Θεωρείτε ότι τα 18 έτη είναι η μέγιστη ποινή και είναι μία αποτρεπτική ποινή για κάποιον ο οποίος θέλει να κάνει τέτοιου είδους πράξεις βίας προς τα παιδιά;
Ο ποινικός κώδικας προβλέπει το μέγιστο της ποινής 18-20 χρόνια. Αυτό είναι το μέγιστο της ποινής. Προβλέπει επίσης κάτι ακόμα. Ένας οποίος είναι 70 ετών και άνω είναι στην ευχέρεια των δικαστών να κρίνουν αν θα πρέπει να εκτίσει την ποινή εντός ενός καταστήματος ή να την εκτίσει στο σπίτι του με περιοριστικούς όρους. Αυτό είναι το πλαίσιο στο οποίο κινείται το ελληνικό δικαιικό σύστημα. Τώρα το ερώτημά σας είναι κυρίως κοινωνικό, αν δηλαδή κάποιος αφού κάνει ένα ειδεχθές έγκλημα, όπως για παράδειγμα να σκοτώσει ένα ανήλικο παιδάκι ή σκοτώσει μία γυναίκα ή αφαιρέσει μία ανθρώπινη ζωή γενικότερα, το μέγιστο των 18-20 ετών κάθειρξης είναι ικανοποιητικό για να κολαστεί η ποινή του, για να τιμωρηθεί ο ίδιος και να σωφρονιστεί. Στην Ελλάδα αυτό είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται το δικαιικό μας σύστημα. Θυμίζω κατά το παρελθόν είχαμε και την ποινή της εκτέλεσης. Αυτή ακυρώθηκε, δηλαδή η θανατική ποινή έχει καταργηθεί στην Ελλάδα. Αναφέρεται αλλά έχει καταργηθεί. Συνεπώς δεν υπάρχει λόγος να μπολιάσουμε μία κοινωνία κατά τη γνώμη μου με “δηλητήριο” βάζοντας κάποιον για πάντα μέσα στη φυλακή.
Κύριε Φρεμεντίτη, γιατί είναι δηλητήριο; Δηλαδή ο νομοθέτης που λέει ότι το μέγιστο της ποινής είναι 18 ετών πού το στηρίζει; Γιατί να είναι 18 και να μην είναι 30 χρόνια;
Θα σας απαντήσω. Είπα ότι δεν θέλω να δηλητηριάσω την σκέψη μιας κοινωνίας και να δημιουργήσω ένα θέμα αν πρέπει να επαναφέρω τη θανατική ποινή ή να πάω την ισόβια κάθειρξη στα 30 χρόνια που λέτε εσείς ή οτιδήποτε άλλο. Από τη στιγμή που το σύστημά μας βάζει τα 18-20 χρόνια ισόβιας κάθειρξης, στην άλλη περίπτωση, ο κάθε ένας που αισθάνεται ότι είναι μικρή η ποινή αυτή θα μπορεί να αυτοδικήσει. Είχαμε στα δικαστήρια στο Ηράκλειο της Κρήτης εικόνες των συγκεντρωμένων Κρητικών έξω από το Δικαστικό Μέγαρο που περίμεναν τον πατριό του τρίχρονου Άγγελου να τον λιντσάρουν. Διαβάζαμε και βλέπαμε στα social media και μάλιστα από ανθρώπους οι οποίοι αναφέρονται ως influencers, κάνουν αναρτήσεις και επηρεάζουν την κοινή γνώμη, να λένε αφήστε τον για 10 λεπτά έξω μαζί με την μητέρα να δείτε πώς θα τους περιποιηθεί ο όχλος. Νομίζω δηλαδή ότι δεν είναι σωστό να δηλητηριάζουμε την κοινωνία με αυτό τον τρόπο, δηλαδή ότι κάτι λάθος κάνουμε γιατί μπορεί πραγματικά να κάνουμε ένα λάθος. Θα μπορούσε να γίνει μία συζήτηση, αλλά σε καμία περίπτωση η συζήτηση δεν μπορεί να γίνει στο πεζοδρόμιο.
Κύριε Φρεμεντίτη, σίγουρα αυτό που λέτε είναι έτσι γιατί όποιο έγκλημα και αν διαπράξει κάνεις, υπάρχουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Έχει και ο δράστης τα δικαιώματά του, γι’ αυτό έχει και τον δικηγόρο του. Όμως εγώ λέω να σκεφτεί το κράτος εάν αυτές οι ποινές είναι αρκετές, έτσι ώστε να σκεφτεί κανείς να μην διαπράξει το έγκλημα. Πιστεύετε ότι αυτό έχει βάση;
Πολύ σωστά το θέλετε. Ούτως ή άλλως η Βουλή είναι αυτή η οποία νομοθετεί. Στην πραγματικότητα η Βουλή είναι αυτή η οποία επικυρώνει τη βούληση του λαού μέσω των νόμων της. Έχει ενδιαφέρον να συζητηθεί το θέμα αυτό. Θέλω απλά να πω ότι στον πυρήνα της, η απονομή της δικαιοσύνης έχει 2 στοιχεία. Το ένα είναι ο κολασμός της πράξης, και από την άλλη ο σωφρονισμός. Γι’ αυτό και τα καταστήματα κράτησης τα λέμε σωφρονιστικά καταστήματα. Στα παλιά χρόνια ο σωφρονισμός ήταν να πηγαίνει κάποιος σε ένα κάστρο απομονωμένος ή σε ένα νησάκι και να είναι εκεί εκτίοντας την ποινή του εσαεί. Δεν έβγαινε ποτέ από κει, δεν έβλεπε ποτέ τον ήλιο. Θεωρώ ότι έχει μετεξελιχθεί η κοινωνία. Δεν μπορεί να είναι μεσαιωνικό το δικαιικό μας σύστημα. Βεβαίως έχουν εκτραχυνθεί διάφορες υποθέσεις. Βλέπουμε κάποιοι άνθρωποι να λειτουργούν κάτω από αυτό τον τρόπο, να σκοτώνουν παιδιά, να βιάζουν γυναίκες, να προκαλούν ειδεχθή εγκλήματα γιατί δεν υπάρχει προστασία. Το θέμα της ασφάλειας είναι σίγουρα μεγάλο ζήτημα. Νομίζω ότι εκεί θα πρέπει να υπάρξει ζήτημα, δηλαδή η πρόληψη και η ασφάλεια και όχι απλά μετά να πηγαίνουμε και να λέμε: “Εγώ δεν κάνω τίποτα για να προστατεύσω τη μητέρα που καταγγέλλει κάτι ή τη γυναίκα που καταγγέλλει την ενδοοικογενειακή βία, δεν κάνω τίποτα για να προστατεύσω ένα παιδί μέσα στα σχολείο όταν μαθαίνω σαν δάσκαλος ότι έχει προβλήματα μες στο σπίτι του. Θα τα βρει ο δικαστής, θα στείλει αν συμβεί κάτι ο μη γένοιτο τον πατέρα ισόβια, δηλαδή 150 χρόνια μες στη φυλακή.” Λέω ότι σαν πολιτισμένο κράτος και σαν πολιτισμένοι άνθρωποι θα πρέπει να ρίξουμε βάρος στο πρώτο στάδιο που είναι η πρόληψη και η ενημέρωση που είναι το μεγάλο ζήτημα στην Ελλάδα. Για να σας δώσω να καταλάβετε κυρία Ντάμπου αν μου επιτρέπετε, πολλά θέματα παύονται εξαιτίας της γειτονιάς, εξαιτίας των του περίγυρου, δηλαδή ο περίγυρος δεν ενδιαφέρεται.
Ακριβώς, κύριε Φρεμεντίτη. Και στην περίπτωση του τρίχρονου Άγγελου, πολύ ωραία η κίνηση και η απόφαση της γιαγιάς και του παππού να δωρίσουν την καρδιά, αλλά αναρωτιέμαι η γιαγιά και ο παππούς όταν τα βίωνε το παιδάκι όλα αυτά, όλη αυτή την τόσο σκληρή βία, δεν μπορεί να μην είχαν αντιληφθεί μπαινοβγαίνοντας μες στο σπίτι. Και αν δεν σε αφήνει κανείς να μπεις μέσα στο σπίτι, αναρωτιέσαι γιατί; Δηλαδή πρέπει να δείξουμε ένα ενδιαφέρον και οι άνθρωποι, αλλά και αυτό που λέτε με την πρόληψη. Ο νόμος δεν είναι πρόληψη, κύριε Φρεμεντίτη; Δηλαδή γι’ αυτό δεν ορίζονται οι νόμοι για να τους έχουμε υπόψη μας και να σκεφτούμε ή όχι να πράξουμε ένα έγκλημα ή οτιδήποτε δεν είναι ένας κανόνας της κοινωνίας;
Πρόληψη είναι οι νόμοι και μάλιστα σκεφτείτε ότι στα τροχαία πλέον τώρα στον κώδικα οδικής κυκλοφορίας, αυξήθηκε η ποινή για το κόκκινο. Το κόκκινο όμως και σήμερα κάποιοι το παραβιάζουν. Υπάρχει ο νόμος, το ζήτημα δεν είναι να παραβιάζω και να υπάρχει μετά ο νόμος εκ των υστέρων και να με τιμωρεί. Το θέμα είναι να μάθω να οδηγώ σαν άνθρωπος, να μη σκοτώσω κάποιον.
Στην περίπτωση της δολοφονίας των παιδιών, όπως πρόσφατα με το τρίχρονο αγοράκι τον Άγγελο στην Κρήτη , αναρωτιέμαι αν ο νομοθέτης θα πρέπει τέτοιου είδους πράξεις να τις επανεξετάσει όσον αφορά στην ποινή;
Είναι η μία πλευρά αυτή και σας είπα έχετε απόλυτο δίκιο σε αυτό. Θα πρέπει ίσως να επανεξετάσει. Όμως επαναλαμβάνω ότι με βάση το ότι είμαστε μία πολιτισμένη κοινωνία, θα πρέπει να δει και το κομμάτι της πρόληψης και να δει αν μπορεί να προλαμβάνει αυτά τα πράγματα ο Νομοθέτης και αυτό λειτουργεί ως προσωπική, ατομική ευθύνη στο εκπαιδευτικό και το οικογενειακό περιβάλλον. Πολύ ωραία το είπατε, ο παππούς και η γιαγιά δεν είναι δυνατόν να μην ήξεραν ή να μην ασχολούνταν.
Ίσως να χρειάζονται η εμπλοκή περισσοτέρων κοινωνικών λειτουργών ώστε να ελέγχεται η κατάσταση. Τα ζητήματα αυτά της παιδικής κακοποίησης και της ενδοοικογενειακής βίας έχουν και άλλα ζητήματα πιο πίσω. Και επειδή έχετε μεγάλη ευαισθησία ως εκπομπή με τα θέματα της υγείας, είναι θέματα ψυχικής υγείας, δηλαδή είναι διαταραγμένοι άνθρωποι σε πολλές περιπτώσεις αυτοί που πράττουν τέτοια πράγματα. Κι από την άλλη αφήνουν τραύματα στα θύματα αυτής της υπόθεσης. Δεν μιλάμε για τον μικρό Άγγελο, αλλά μιλάω για τις μητέρες και τα παιδιά που έχουν κακοποιηθεί. Και επειδή είναι θέματα με τα οποία η εκπομπή σας πραγματικά ασχολείται, θεωρώ ότι είναι εξαιρετική ευκαιρία να το επαναλάβετε σαν εκπομπή και να πάτε ακόμα πιο πέρα ακόμα και στα θέματα της πρόληψης με τη βοήθεια ειδικών ανθρώπων. Βεβαίως και το θέμα που είπατε εσείς των ποινών, αν θα πρέπει να διευρυνθούν οι ποινές ούτως ώστε η τιμωρία να έχει βάθος, και αυτό ακόμα θα μπορούσε να συνδεθεί.
Σίγουρα κύριε Φρεμεντίτη γιατί δυστυχώς η βία αντί να μειώνεται, βλέπουμε να αυξάνεται, τόσο προς τα παιδιά όσο και προς τις γυναίκες και η βία γενικότερα μεταξύ των ανθρώπων. Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ που ήσασταν κοντά μας.
Ακολουθήστε το healthweb.gr στο κανάλι μας στο YouTube
