Γράφει για το www.healthweb.gr η κ. Μαρία Λινού*,DVM,PhD- Δρ Μαρία Λινού, DVM, PhD.
Το ιστορικό
Όταν το 2011 στην Ελλάδα ξεκινούσαμε τις αναφορές μας στον όρο Ενιαία Υγεία (One Health) και στις αρχές της, για την αντιμετώπιση θεμάτων δημόσιας υγείας, λίγοι κατάλαβαν τι εννοούσαμε. Λίγοι το κατάλαβαν γιατί καταρχάς λίγοι το άκουσαν. Όμως εμφανίστηκε η κατάλληλη συγκυρία τότε, μια νέα επιδημία ένας επανεμφανιζόμενος ιός – του Δυτικού Νείλου – με έξαρση κρουσμάτων, νοσηλείες, θανάτους. Ο τότε γενικός Γραμματέας Δημόσιας Υγείας, ανοικτός σε οτιδήποτε επιστημονικό και καινοτόμο που θα βοηθούσε την καλύτερη αντιμετώπιση της σοβαρής κατάστασης που αντιμετώπιζε η χώρα, άκουσε. Και κατάλαβε. Και έτσι είπε θα αντιμετωπίζονται τα θέματα δημόσιας υγείας με μια ολιστική αντίληψη στην οποία η υγεία του ανθρώπου αντιμετωπίζεται σφαιρικά λαμβάνοντας υπόψη την υγεία των ζώων και το περιβάλλον.
Με αφορμή λοιπόν μια διυπουργική και διεπιστημονική επιτροπή του Υπουργείου Υγείας για τον ιό του Δυτικού Νείλου και τους διαβιβαστές (κουνούπια), αρχίσαμε να συζητάμε σοβαρά και σε πολιτικό επίπεδο την εμπλοκή των ζώων και της υγείας τους στον έγκαιρο εντοπισμό παθογόνων, την γρήγορη διάγνωση σε ανθρώπους και την αποτελεσματική λήψη μέτρων για θέματα όπως οι ζωοανθρωπονόσοι, οι μικροβιακή αντοχή κλπ.Τότε είδαμε ότι υπήρχαν ήδη σε εφαρμογή οι συνεργασίες μεταξύ των διαφορετικών επιστημόνων σε διαφορετικούς φορείς οι οποίοι συνεργάζονταν άριστα για την καταγραφή κρουσμάτων, την ανταλλαγή πληροφορίας και την ενημέρωση των αρμόδιών οργανισμών στην Ελλάδα (ΕΟΔΥ- τότε ΚΕΕΛΠΝΟ) και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Φωτεινά παραδείγματα τα εργαστήρια αναφοράς του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και τα αντίστοιχα του Υπουργείου Υγείας (Σαλμονελώσεων, Λύσσας κλπ).Αυτό που έλειπε – και απ’ ότι όπως φαίνεται λείπει ακόμη – ήταν μια καλύτερη διασύνδεση, ένας κοινός τόπος και τρόπος επικοινωνίας, μία πλατφόρμα έγκαιρης ανταλλαγής πληροφορίας για την γρήγορο εντοπισμό, τη διάγνωση,και τη λήψη άμεσων και αποτελεσματικών μέτρων. Μια διεπιστημονική,διατομεακή και πολυεπίπεδη συνεργασία με κεντρικό συντονισνμό που περιλαμβάνει την πρωτοβάθμια φροντίδα, τα εργαστήρια, τους ηγέτες που χαράζουν πολιτική για την υγεία.
Στα επόμενα χρόνια το όραμα μας άρχισε να παίρνει λίγο πιο συγκεκριμένο σχήμα , περισσότεροι άνθρωποι ακολούθησαν. Έγιναν συναντήσεις, συνομιλίες, ζυμώσεις, άλλοτε επίσημα σε αίθουσες επιστημονικών φορέων και Ινστιτούτων και άλοτε ανεπίσημα σε πηγαδάκια ανάμεσα σε ανθρώπους που νοιάζονταν για αυτό το τρίπτυχο : Ανθρωπος-Ζώα –Περιβάλλον.Το 2016 έγινε μια καθοριστική συνάντηση στο Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ υπό την Αιγίδα του Υπουργείου Υγείας και της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Υγείας. Κλήθηκαν εκπρόσωποι από τους περισσότερους επιστημονικούς φορείς, πανεπιστήμια, Ερευνητικά κέντρα, Υπουργεία, δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με θέμα «Υπάρχει ανάγκη ή ενδιαφέρον για τη δημιουργία ενός επίσημου φορέα Ενιαίας Υγείας στην Ελλάδα»; Εντυπωσιακή συμμετοχή, γόνιμη συζήτηση και εύστοχοι προβληματισμοί μεταξύ των επιστημόνων των σχετικών με τα θέματα δημόσιας υγείας. Παρόντες και οι δύο Γενικοί Γραμματείς Δημόσιας Υγείας ο πρώτος του 2011 και ο εν ενεργεία τη στιγμή της εκδήλωσης, σε μία ουσιαστική ανταλλαγή εμπειριών και πολιτικής δέσμευσης.Αποτέλεσμα αυτής της συνάντησης ήταν α) η δημιουργία της πρώτης επιστημονικής εταιρείας Ενιαίας Υγείας στην Ελλάδα (Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Ενιαίας Υγείας ) με ιδρυτικά μέλη τους περισσότερους συμμετέχοντες εκείνης της συνάντησης στο Ελληνικό Ινστιτούτο Παστερ και β) μία διυπουργική επιτροπή Ενιαίας Υγείας (Υπ.Υγειας,Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος) για το τεράστιο θέμα της μικροβιακής αντοχής.
2021..Μετράμε ήδη ένα χρόνο από την εμφάνιση του ιού SARSCOV2 και της πανδημίας COVID19 και η ένοια της Ενιαίας Υγείας κεντρίζει το ενδιαφέρον αυτών που την ακούν. Η αντιμετώπιση της Υγείας ανθρώπων,ζώων και περιβάλλοντος σαν μίας και Ενιαίας αποτελεί πλέον μονόδρομο. Άγρια πανίδα, διαφορετικά οικοσυστήματα, κουλτούρες λαών, κλιματική αλλαγή, ανοικτές αγορές κρεάτων και ζώων στην Κίνα, γουνοφόρα ζώα, ζώα συντροφιάς, εμπόριο άγριων ζώων, ταξίδια, μετανάστες και πρόσφυγες, οικονομική κρίση είναι έννοιες που βρίσκονται στην επικαιρότητα και εμπλέκονται στο δύσκολο τοπίο της πανδημίας COVID19.Είναι παρήγορο ότι αυτή η νέα πραγματικότητα σύνδεσης του σύγχρονου ανθρώπου με το μεταβαλλόμενο περιβάλλον και η κατανόηση της μέσα από τις αρχές της Ενιαίας Υγείας, έχει αρχίσει ταχύτατα να μπαίνει στη ζωή μας. Την δύσκολη εποχή που διανύουμε ειδικοί από διαφορετικές επιστήμες συσπειρώνονται και συζητούν σε διαδικτυακά στρογγυλά τραπέζια συνεδρίων και σε webinars για τον ιό SARSCOV2 και την πανδημία COVID19 βάζοντας την Ενιαία Υγεία και τις αρχές της σαν βασική προυπόθεση αντιμετώπισης του προβλήματος σε οποιοδήποτε τομέα της διαγνωσης,αντιμετώπισης και πρόληψης σοβαρών θεμάτων δημόσιας υγείας.
Χρειάστηκε δέκα χρόνια και μια θλιβερή πραγματικότητα σε όλο τον Πλανήτη για να πιστέψουμε την Ενιαία Υγεία και τις αρχές της σαν ουσιατικό τρόπο αντιμετώπισης απειλών της Δημόσιας Υγείας . Πόσο πραγματικά μας ταρακούνησε το παράδειγμα του SARSCOV2 και της πανδημίας για να πάρουμε την εφαρμογή των αρχών της στα σοβαρά πια; Μένει να το δούμε από τα επόμενα βήματα της πολιτείας.-αλλα και της εε που πρεπει τις πολιτικες κλιματικης αλλαγης να τις επεκτεινει συμπληρωσει και χρηματοδοτησει με δρασεις ενιαιας υγειας-Ας ευχηθούμε η αρχή του τέλους της πανδημίας να προκαλέσει και τη συστηματική προσπάθεια ένταξης της Ενιαίας Υγείας μέσα στα πλαίσια μιας ανανεωμένης νέας δημόσιας Υγείας.
Καλό τέλος της πανδημίας και καλή αρχή στην Ενιαία Υγεία.
Μαρία Λινού*,DVM,PhD
* Δρ Μαρία Λινού, DVM, PhD.
Απόφοιτος της Κτηνιατρικής σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και κάτοχος διδακτορικού διπλώματος από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, εργάζεται στο Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ (Διαγνωστικό τμήμα/ Γραφείο Προβολής και Δικτύωσης) ως υπεύθυνη Ενιαίας Υγείας. Έχει επίσης πολυετή πείρα ως ενεργός κτηνίατρος ζώων συντροφιάς.
Είναι Πρόεδρος της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας, Γενική Γραμματέας της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Ενιαίας Υγείας και συντονίστρια της επιτροπής Ενιαίας Υγείας του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ
Μέσα από την επιστημονική και επαγγελματική της κατάρτιση, τα ενδιαφέροντά της επικεντρώνονται στην εφαρμογή των αρχών της Ενιαίας Υγείας στη Δημόσια Υγεία ,στη διάγνωση, τη θεραπεία και την πρόληψη των ασθενειών ανθρώπων και ζώων.