Προσφάτως, δημοσιεύτηκαν από τον Οργανισμό Times Higher Education του Elsevier, τα αποτελέσματα της παγκόσμιας κατάταξης Times Higher Education World University Rankings για το έτος 2022-2023.Η εν λόγω κατάταξη μαζί την αντίστοιχη της QS World University Rankings και το Academic Ranking of World Universities (γνωστή ως Λίστα της Σανγκάης), θεωρούνται οι τρεις κατατάξεις με τη μεγαλύτερη απήχηση και εγκυρότητα διεθνώς. Στη φετινή κατάταξη το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, για πρώτη φορά ανεβαίνει στην 1η θέση μεταξύ των 16 ελληνικών πανεπιστημίων που συμπεριλαμβάνονται στην φετινή κατάταξη παραμένοντας στις θέσεις 401-500 παγκοσμίως.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της THE στην φετινή κατάταξη συμπεριλαμβάνονται 1799 Πανεπιστήμια από 104 χώρες με την χώρα μας να έχει συνολικά δεκαέξι πανεπιστήμια στην κατάταξη και δύο εξ αυτών στα top 500 (ΕΚΠΑ και Πανεπιστήμιο Κρήτης). Για την δημιουργία και υλοποίηση της εν λόγω κατάταξης αναλύθηκαν πάνω από 121 εκατομμύρια αναφορές σε περισσότερες από 15,5 εκατομμύρια ερευνητικές δημοσιεύσεις. Επίσης λήφθηκαν υπόψη απαντήσεις σε έρευνα από 40.000 ακαδημαϊκούς παγκοσμίως. Συνολικά, συλλέχθηκαν πάνω από 680.000 τεκμήρια από περισσότερα από 2.500 ιδρύματα που υπέβαλαν στοιχεία.
Με βάση τα αποτελέσματα και σε σχέση με την Ελλάδα, το ΕΚΠΑ και το Πανεπιστήμιο Κρήτης καταλαμβάνουν τη 1η θέση μεταξύ των δεκαέξι ελληνικών Πανεπιστημίων και κατατάσσονται στις θέσεις 401-500 παγκοσμίως (Πίνακας 1), το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο βρίσκεται στην 2η θέση και στις θέσεις 501-600 της παγκόσμιας κατάταξης ενώ την 3η θέση στην Ελλάδα μοιράζονται έξι Πανεπιστήμια (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθήνας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) τα οποία τοποθετούνται στις θέσεις 801-1000 παγκοσμίως. Την 4η θέση στην Ελλάδα μοιράζονται το Πολυτεχνείο Κρήτης και το Πανεπιστήμιο Πατρών τα οποία βρίσκονται στις θέσεις 1001-1200 παγκοσμίως. Ακολουθούν και μοιράζονται την 5η θέση το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος ευρισκόμενα στις θέσεις 1201-1500 παγκοσμίως, ενώ στην 6η θέση στην Ελλάδα και στις θέσεις 1500+ παγκοσμίως βρίσκεται το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Ορισμένα πολύ σημαντικά δεδομένα προκύπτουν από την ανάλυση του πίνακα 2, στον οποίο παρουσιάζεται συγκριτικά η εξέλιξη της βαθμολογίας του ΕΚΠΑ, στην κατάταξη την περίοδο 2016-2022. Με βάση τα συγκεκριμένα στοιχεία και σε συσχέτιση με τον πίνακα 1 :
- Το ΕΚΠΑ είναι το Πανεπιστήμιο με τον υψηλότερο βαθμό ερευνητικής απήχησης μεταξύ των ελληνικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η άνοδος στο εν λόγω κριτήριο είναι συνεχής και εντυπωσιακή. Σε σχέση με το 2016, το ΕΚΠΑ έχει βελτιώσει την βαθμολογία του κατά 76% περίπου. Η συγκεκριμένη επίδοση δίνει στο ΕΚΠΑ την 276η θέση παγκοσμίως στο εν λόγω κριτήριο.
- Η διεθνής εικόνα και η εξωστρέφεια του Ιδρύματος βελτιώνεται συνεχώς. Πιο συγκεκριμένα μεταξύ των ετών 2016-2022 το ΕΚΠΑ έχει αυξήσει την συνολική του βαθμολογία κατά 31%, ευρισκόμενο σταθερά στην 1η θέση μεταξύ των ελληνικών πανεπιστημίων.
- Την περίοδο 2022-2023 το ΕΚΠΑ επιτυγχάνει να βελτιώσει την βαθμολογία του σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, σε τρία από τα πέντε κριτήρια αξιολόγησης.
- Σύμφωνα την αξιολόγηση της κατάταξης το ΕΚΠΑ βρίσκεται στο 15% των καλύτερων Πανεπιστημίων παγκοσμίως στην απήχηση και επίδραση του ερευνητικού του έργου.
Εικόνα 1: Η θέση του ΕΚΠΑ στην κατάταξη (2016-2023)
Πίνακας 1: Θέση και Επίδοση των δεκαέξι (16) Ελληνικών Πανεπιστημίων που βρίσκονταν στον πίνακα των 1799 καλύτερων Πανεπιστημίων του κόσμου σύμφωνα με τον Πίνακα Κατάταξης Times Higher Education (2022-2023)
| Πανεπιστήμιο | Θέση στην παγκόσμια Κατάταξη | Θέση στην Ελλάδα | Συνολ.
βαθμολογία |
Διδασκαλία | Έρευνα | Ερευνητική Απήχηση | Έσοδα από τον ιδιωτικό τομέα | Διεθνής Εικόνα |
| Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών | 401-500 | 1 | 42.1–44.9 | 22.1 | 20.1 | 82.4 | 67.9 | 56.3 |
| Πανεπιστήμιο Κρήτης | 401-500 | 1 | 42.1–44.9 | 20.6 | 26.0 | 82.2 | 51.0 | 48.4 |
| Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο | 501–600 | 2 | 39.3–42.0 | 23.2 | 24.2 | 76.2 | 43.9 | 43.9 |
| Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης | 801-1000 | 3 | 29.8–33.9 | 19.0 | 16.2 | 56.9 | 41.4 | 40.4 |
| Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθήνας | 801-1000 | 3 | 29.8–33.9 | 18.3 | 26.6 | 42.1 | 38.9 | 48.4 |
| Πανεπιστήμιο Αιγαίου | 801-1000 | 3 | 29.8–33.9 | 17.3 | 19.3 | 53.7 | 62.8 | 34.7 |
| Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων | 801-1000 | 3 | 29.8–33.9 | 15.5 | 14.5 | 60.6 | 39.0 | 43.4 |
| Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο | 801-1000 | 3 | 29.8–33.9 | 23.3 | 21.6 | 43.9 | 99.1 | 38.1 |
| Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας | 801-1000 | 3 | 29.8–33.9 | 16.0 | 14.4 | 61.3 | 38.7 | 37.8 |
| Πανεπιστήμιο Πάτρας | 1001-1200 | 4 | 24.4–29.7 | 16.9 | 16.6 | 43.7 | 40.9 | 38.1 |
| Πολυτεχνείο Κρήτης | 1001-1200 | 4 | 24.4–29.7 | 14.1 | 11.9 | 57.4 | 41.4 | 43.4 |
| Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης | 1201-1500 | 5 | 18.4–24.3 | 15.2 | 13.8 | 36.9 | 37.9 | 32.6 |
| Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος | 1201-1500 | 5 | 18.4–24.3 | 11.7 | 10.8 | 34.4 | 37.3 | 31.2 |
| Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας | 1201-1500 | 5 | 18.4–24.3 | 17.8 | 15.4 | 26.4 | 37.7 | 28.9 |
| Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο | 1501+ | 6 | 10.4–18.3 | 19.8 | 8.1 | 23.0 | 37.0 | 23.4 |
| Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής | 1501+ | 6 | 10.4–18.3 | 12.0 | 9.8 | 22.8 | 37.3 | 26.0 |
Πηγή: TIMES Higher Education -World University Ranking
| Πίνακας 2: Συγκριτική βαθμολογία Κριτηρίων THED World University Ranking για το ΕΚΠΑ για τα έτη 2016-2022 | ||||||||
| Κριτήριο/ Βαθμός κατά έτος | 2022 | 2021 | 2020 | 2019 | 2018 | 2017 | 2016 | Ποσοστό Κριτηρίου στη συνολική βαθμολογία |
| Διδασκαλία | 22,1 | 22,7 | 23,2 | 21,8 | 22,4 | 26,3 | 27 | 30% |
| Διεθνής Εικόνα | 56,3 | 55,2 | 53,3 | 52 | 51 | 46,2 | 43 | 7,5% |
| Εισόδημα – Χρηματοδότηση από τον Ιδιωτικό Τομέα /Αγορά | 67,9 | 68,6 | 58,6 | 55,4 | 51,3 | 49,3 | 38 | 2,5% |
| Έρευνα | 20,1 | 18,1 | 15,8 | 15 | 14 | 13,6 | 16,4 | 30% |
| Βιβλιογραφικές Αναφορές από Τρίτους | 82,4 | 81,1 | 76,9 | 72,9 | 62,3 | 54,4 | 46,8 | 30% |
| Πηγή: TIMES Higher Education -World University Ranking | ||||||||
Σχετικά με τη Μεθοδολογία της Κατάταξης
Η μεθοδολογία της κατάταξης World University Rankings της THE περιλαμβάνει 13 δείκτες που ταξινομούνται σε 5 κατηγορίες κριτηρίων: διδασκαλία (30%), έρευνα (30%), ερευνητική απήχηση / ετερο-αναφορές (30%), διεθνής διάσταση (7,5%), έσοδα από τον ιδιωτικό τομέα (2,5%).
Η ανάλυση των κατηγοριών αυτών στους επιμέρους δείκτες είναι η ακόλουθη:
- Τα έσοδα από τον ιδιωτικό τομέα φανερώνουν, σύμφωνα με τους δημιουργούς της κατάταξης, την καινοτομία που παράγει το ίδρυμα και διαιρείται με τον αριθμό των μελών ΔΕΠ (2,5%)
- Η διεθνής διάσταση σχετίζεται με:
- το ποσοστό μελών ΔΕΠ που προέρχονται από την αλλοδαπή σε σχέση με την ημεδαπή (2,5%),
- το ποσοστό των αλλοδαπών φοιτητών σε σχέση με τους ημεδαπούς φοιτητές (2,5%),
- το ποσοστό των ερευνητικών εργασιών που έχουν συ-συγγραφείς από την αλλοδαπή (2,5%).
- διδασκαλία αξιολογείται ως εξής:
- “Φήμη” του ιδρύματος σχετική με τη διδασκαλία, όπως αποτυπώνεται σε μια μεγάλη έρευνα ερωτηματολογίων, στην οποία το 2021 συμμετείχαν 22.000 ακαδημαϊκοί από όλο τον κόσμο (15%),
- Αριθμός εκπονημένων διδακτορικών ανά μέλος ΔΕΠ (6%),
- Αριθμός προπτυχιακών φοιτητών ανά μέλος ΔΕΠ (4.5%),
- Έσοδα (από διδασκαλία) ανά μέλος ΔΕΠ (2.25%),
- Ποσοστό διδακτορικών τίτλων προς αριθμό προπτυχιακών τίτλων (2.25%).
- Η έρευνα αξιολογείται ως εξής:
- “Φήμη” του ιδρύματος σχετική με την έρευνα, βασισμένη στην παραπάνω έρευνα (18%),
- Έσοδα (από έρευνα) ανά μέλος ΔΕΠ (6%),
- Αριθμός δημοσιεύσεων ανά μέλος ΔΕΠ (6%).
- Η ερευνητική απήχηση αξιολογείται με τον κανονικοποιημένο μέσο όρο ετερο-αναφορών αναφορών σε εργασίες μελών ΔΕΠ του ιδρύματος. Τα δεδομένα προέρχονται από την βιβλιογραφική βάση δεδομένων Scopus. (30%)
Βασίστηκε στα εξής δεδομένα:
- Στα αποτελέσματα των δύο ετήσιων εκθέσεων «ακαδημαϊκής φήμης» που υλοποίησε τον Νοέμβριο του 2021 και τον Μάρτιο του 2022. Συγκεντρώθηκαν πάνω από 40.000 απαντημένα ερωτηματολόγια γνώμης από ακαδημαϊκούς σε όλο τον κόσμο.
- Σε βιβλιομετρικά και άλλα δεδομένα που βασίστηκαν σε 121 εκατομμύρια παραπομπές – αναφορές και 15,5 εκατομμύρια ερευνητικές δημοσιεύσεις όλων των κατηγοριών (ερευνητικά άρθρα, άρθρα σε πρακτικά συνεδρίων, βιβλία, κεφάλαια σε βιβλία, κ.α) των τελευταίων πέντε ετών. Στις πηγές των δεδομένων περιλαμβάνονται 27.100 ακαδημαϊκά περιοδικά που έχουν συμπεριληφθεί στη βάση Scopus του Elsevier την περίοδο 2017-2021. Αντίστοιχα οι ετεροαναφορές που έχουν συλλεχθεί αφορούν τα τελευταία έξι χρόνια (2017-2022).
Στοιχεία για τη γενική εικόνα της κατάταξης
Για έβδομη συνεχόμενη χρονιά, το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης βρίσκεται στην 1η θέση της κατάταξης. Οι ΗΠΑ συνεχίζουν να «κυριαρχούν» στην κατάταξη με συνολικά 177 πανεπιστήμια, εκ των οποίων επτά στην πρώτη δεκάδα και 12 στην πρώτη 20άδα παγκοσμίως, όμως διαφαίνεται ότι η κυριαρχία τους αμφισβητείται από την Ασία, καθώς ο αριθμός των αμερικανικών πανεπιστημίων που εκπροσωπούνται στην πρώτη 100άδα συνεχίζει να μειώνεται, από 43 το 2018, σε 34 φέτος. Το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ βρίσκεται στη 2η θέση παγκοσμίως, διατηρώντας παράλληλα τη θέση του ως το κορυφαίο πανεπιστήμιο των ΗΠΑ στην εν λόγω κατάταξη.
Η Κίνα διαθέτει επτά πανεπιστήμια στο top 100 των κορυφαίων της κατάταξης – από έξι πέρυσι και μόλις δύο κορυφαία 100 πανεπιστήμια πριν από μόλις πέντε χρόνια, στην έκδοση του 2018. Το Πανεπιστήμιο Tsinghua γίνεται το κινεζικό ίδρυμα με τις καλύτερες επιδόσεις ευρισκόμενο στην 16η θέση παγκοσμίως.
Η Ιαπωνία ηγείται των ασιατικών χωρών με συνολικά 117 πανεπιστήμια στην κατάταξη, ακολουθούμενη από την Κίνα με 95 και την Ινδία με 75. Το Πανεπιστήμιο του Τόκιο παραμένει το κορυφαίο πανεπιστήμιο της Ιαπωνίας στην 39η θέση.
Στην Ευρώπη, εκτός του Ηνωμένου Βασιλείου, το Πανεπιστήμιο ETH της Ζυρίχης της Ελβετίας είναι το ίδρυμα με την υψηλότερη κατάταξη (στην 11η θέση, από τη 15η θέση πέρυσι). Η Γερμανία επιτυγχάνει αξιοσημείωτη παγκόσμια επίδοση με εννέα πανεπιστήμια στα top 100 και 22 στα top 200. Η Ασία είναι η ήπειρος με την μεγαλύτερη αντιπροσώπευση στην κατάταξη έχοντας 669 πανεπιστήμια ενώ ακολουθεί η Ευρώπη με 639.
Η παρουσία και συμμετοχή της Αφρικής αυξήθηκε κατά 36,6% σε σχέση με πέρυσι, έχοντας πλέον 97 ιδρύματα – Με την επίδοση αυτή η Αφρική εμφανίζει την μεγαλύτερη αύξηση από όλες τις ηπείρους. Αξίζει να σημειωθεί ότι πέντε νέες αφρικανικές χώρες εμφανίζονται για πρώτη φορά στην κατάταξη: Μαυρίκιος, Μοζαμβίκη, Ναμίμπια, Ζάμπια και Ζιμπάμπουε. Το πανεπιστήμιο με την υψηλότερη θέση στην κατάταξη από την Αφρική είναι το Πανεπιστήμιο του Κέιπ Τάουν το οποίο βρίσκεται στην 160η θέση.
Η μέση βαθμολογία της Ωκεανίας για το σύνολο της περιοχής ξεπερνά για πρώτη φορά τη μέση βαθμολογία της Βόρειας Αμερικής. Η Αυστραλία έχει δέκα πανεπιστήμια στην πρώτη 200άδα, με το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης να είναι το ίδρυμα με τις καλύτερες επιδόσεις στη χώρα, καταλαμβάνοντας την 34η θέση παγκοσμίως. Από την περιοχή της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής κατατάσσονται 140 πανεπιστήμια, αριθμός ρεκόρ, από 12 διαφορετικές χώρες. Η Βραζιλία, το Μεξικό και η Κολομβία έχουν μεγάλο αριθμό νεοεισερχομένων, με πέντε νεοεισερχόμενα πανεπιστήμια για το Μεξικό και την Κολομβία και τέσσερα για τη Βραζιλία.
Θέλουμε να υπογραμμίσουμε ότι η θέση που καταλαμβάνει το ΕΚΠΑ στην κατάταξη Times Higher Education World University Rankings, αποτελεί ιδιαίτερα σημαντική επιτυχία αν λάβει κανείς υπόψη ότι το 33% της συνολικής βαθμολογίας της εν λόγω κατάταξης βασίζεται σε έρευνες γνώμης για την «διδακτική και ερευνητική φήμη» των Ιδρυμάτων. Τα δεδομένα δείχνουν ότι διαχρονικά αυτές οι έρευνες αναδεικνύουν τα ήδη γνωστά Πανεπιστήμια, (Harvard, Yale, Oxford κ.α) και όχι Πανεπιστήμια από μικρότερες χώρες όπως η Ελλάδα. Οι έρευνες φήμης φαίνεται να βοηθούν μεγάλα Πανεπιστήμια στο εξωτερικό, τα οποία είναι εδραιωμένα στην συνείδηση της κοινής γνώμης και βέβαια δαπανούν και σημαντικούς χρηματικούς πόρους σε καμπάνιες διαφήμισης και προβολής. Κάτι βέβαια που αδυνατούν να κάνουν τα ελληνικά πανεπιστήμια.
Συγχαρητήρια και ευχαριστίες αξίζουν σε όλο το διδακτικό προσωπικό και το ερευνητικό δυναμικό του Ιδρύματος. Η δική τους σημαντική, ποιοτική δουλειά έχει οδηγήσει το Πανεπιστήμιο μας στην διεθνή καταξίωση και αναγνώριση. Πολλές ευχαριστίες και στην Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας του Ιδρύματος, η οποία συνεργάζεται αρμονικά και συστηματικά με τις διεθνείς κατατάξεις παρέχοντας τα απαραίτητα στοιχεία και τεκμήρια που ζητούνται από αυτές, ώστε να μπορεί να συμμετέχει με αξιώσεις το Πανεπιστήμιο μας στους πίνακες αποτελεσμάτων των διεθνών κατατάξεων.
Θάνος Δημόπουλος
Πρύτανης ΕΚΠΑ