της Αγγελικής Κατσάπη
Η ασφάλεια των ασθενών είναι ο άγνωστος Χ του Συστήματος Υπηρεσιών Υγείας στην Ελλάδα αλλά και το ‘’μαύρο κουτί’’ των υπηρεσιών υγείας για πάρα πολλές χώρες παγκοσμίως, σύμφωνα με την πρόσφατη μελέτη του ΟΟΣΑ 2018, δυστυχώς και για την χώρα μας.
Η Έλλειψη εθνικής στρατηγικής αλλά και η έλλειψη δεδομένων καθώς και η έλλειψη αναγνώρισης των σοβαρών αστοχιών που στο τέλος ανάγονται σε σοβαρές επιπτώσεις στην κατάσταση του ασθενή, τις συνθήκες και το αποτέλεσμα της φροντίδας του καθώς και σε σοβαρά ελλείμματα μειωμένης απόδοσης και οικονομικής επιβάρυνσης των χρηματοδοτών του συστήματος υγείας. Τα διεθνή συστήματα και οι πολιτικές επιβάλλουν την στροφή στα ασθενοκεντρικά πρότυπα, την εξατομικευμένη ιατρική και την τυποποίηση της διαγνωστικής διεργασίας μέσω ψηφιακών ρομποτικών συστημάτων με τη μικρότερη δυνατή υποκειμενικότητα στη λήψη απόφασης. Ο περιορισμός των διαθέσιμων πόρων σε διεθνές, πλέον, επίπεδο ωθεί τις πολιτικές υγείας σε έναν εξορθολογισμό, σε μια διεπιστημονική διαχείριση της φροντίδας με επίκεντρο τον άνθρωπο και όλες τις επιμέρους διαστάσεις της Υγείας όπως αυτές ορίζονται από τον ΠΟΥ.
Και ενώ οι διεθνείς οργανισμοί αποτυπώνουν σε ετήσιες πλέον μελέτες την αναγκαιότητα ύπαρξης εθνικών στρατηγικών μείωσης του κλινικού κινδύνου και ενίσχυσης της ετοιμότητας των συστημάτων πρόληψης των ιατρογενών σφαλμάτων και των κρίσιμων συμβάντων– προς όφελος των ασθενών αλλά και της απόδοσης των συστημάτων-, στην χώρα μας αρκούμαστε στην επιφανειακή συζήτηση για την αναγκαιότητα μείωσης των ενοδονοσοκομειακων λοιμώξεων, και μόνο, χωρίς ουσιαστική επιβολή μέτρων ελέγχου και παρεμβάσεων, χωρίς δέσμευση στον έλεγχο δεκάδων άλλων κρίσιμων παραμέτρων αποτελεσματικότητας του Εθνικού Συστήματος Υγείας.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ και το επίσημο report του 2018, ‘Οικονομία και Ασφάλεια Ασθενών’, μεταξύ των στρατηγικών, παρεμβάσεων και πολιτικών προγραμμάτων για την προαγωγή της ασφάλειας και τη μείωση των επιπλοκών στη φροντίδα, η μέτρηση θεωρείται κρίσιμη. Αλλά φυσικά δεν είναι αρκετή. Οι καταγραφές και μετρήσεις των κινδύνων, των κρίσιμων συμβάντων κατά την περίθαλψη και η επίπτωσή τους είναι εξαιρετικά σημαντικές γιατί δίνουν τη δυνατότητα σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να κατανοήσουν και άρα να αποφασίσουν πώς θα διαχειριστούν την επιβάρυνση στον ασθενή και στο Σύστημα Υγείας. Αυτό, καταρχήν, γιατί στη συνέχεια θα πρέπει να περάσουμε σε σημαντικές τομές όπως η λειτουργία αξιόπιστων μηχανισμών ελέγχου για την ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΤΗΡΗΣΗ των νόμων του κράτους και τη ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ με διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες που υπαγορεύουν την εφαρμογή, για παράδειγμα, πρωτοκόλλων ασφαλούς περιεγχειρητικής διαχείρισης των ασθενών, θεραπευτικών πρωτοκόλλων, εκπαιδευτικών πρωτοκόλλων των χρονίως πασχόντων και τόσες άλλες κρίσιμες πρακτικές διασφάλισης του αρρώστου.
Η δυνατότητα αξιοποίησης συγκρίσιμων πληροφοριών εξαρτάται στον απόλυτο βαθμό από την ύπαρξη επαρκούς υποδομής σε εθνικό επίπεδο για τον προσδιορισμό των δεικτών, την αυθεντικοποίηση και ιχνηλάτησή τους καθώς και για τη συλλογή και αξιοποίησή τους. Οι εξαγγελίες της νέας ηγεσίας του Υπουργείου είναι σημαντικά ελπιδοφόρες και προς την ορθή κατεύθυνση, θα πρέπει όμως να συνοπολογιστούν τα εξής: – Η χρήση Μετα-δεδομένων στις υπηρεσίες υγείας οφείλει να στηρίζεται σε αξιόπιστα και ουσιαστικά δεδομένα με ιχηλάσιμο τρόπο και με αξιοποίηση διεθνών προτύπων και κυρίως διασφαλίζοντας τη συνέχεια της παρακολούθησης και των παρεμβάσεων .
Η αξιολόγηση τεχνολογίας υγείας θα πρέπει να ακολουθήσει την επιβολή αυστηρών πρωτοκόλλων χρήσης και συντήρησης του χρησιμοποιούμενου εξοπλισμού και των νοσοκομειακών υποδομών που σε πολλές περιπτώσεις σήμερα αποτελούν ωρολογιακές βόμβες για την ασφάλεια των ασθενών αλλά και για τη Δημόσια Υγεία. Η ικανοποίηση από τις υπηρεσίες και η μέτρηση μέσα από τα παραδοσιακά εργαλεία αξιολόγησης της ποιότητας δεν είναι αρκετά για να καλύψουν το πεδίο διερεύνησης της εφαρμογής των κρίσιμων παραμέτρων ασφαλούς φροντίδας. Στα σύγχρονα εργαλεία μετρήσεων έχει λόγο ο ασθενής, όπως οφείλει να έχει, ως ένας ‘ενημερωμένος καταναλωτής’ των υπηρεσιών υγείας. Και στο σημείο αυτό οφείλουμε να τον συμπεριλάβουμε στο σχεδιασμό των πολιτικών Υγείας και τις μεταρρυθμίσεις όπως κάνουν όλες οι προηγμένες κοινωνίες του Δυτικού Κόσμου.. εφόσον επιθυμούμε να περιλαμβάνουμε τη χώρα μας σε αυτόν.
Η κυρία Αγγελική Κατσάπη Διεθνής Επιθεωρήτρια Υπηρεσιών Υγείας Ιδρ. Ευρωμεσογειακό Ινστιτουτο Ασφάλειας Ασθενών